عزاداران حسینی عاقلانه سوگواری می‌کنند

به گزارش بولتن نیوز، کرونا مهمان ناخوانده‌ای بود که آمد و با آمدنش خیلی از داشته‌های بشریت را با خود برد. گردهمایی ها، دید و بازدید‌های خانوادگی، فعالیت روزمره انسان‌ها و... جزو چیز‌هایی بود که توسط کووید ۱۹ بسیار کمرنگ شد.

در این میان، اما خیلی زورش به عزای امام حسین (ع) نرسید و علی رغم اختلاف نظر‌هایی که درباره برگزاری مراسم عزاداری وجود داشت، بالاخره این مراسم‌ با رعایت پروتکل‌های بهداشتی تصویب شد. اما هنوز هم هستند عده‌ای که می‌گویند چرا باید در چنین شرایطی مراسم عزاداری برگزار شود؟ هیئتی‌ها به فکر سلامتی مردم نیستند و...

به منظور پاسخ به این سوال‌ها با حاج حسین هوشیار مداح نام آشنای اهل بیت عصمت و طهارت، گفت و گویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

حاج آقا از مراسم‌ خود در متفاوت‌ترین ماه محرم سده ۳۰۰ برایمان بگویید.

همانطور که خودتان هم می‌دانید امسال با توجه به شرایط پیش آمده، متفاوت‌ترین محرم را شاهد هستیم. هیات ما هم از این قضیه بی نصیب نماند. به همین دلیل ابتدا تلاش کردیم تا مراسم‌ را در فضای باز برگزار کنیم، اما باتوجه به درخواست پدر شهید کاشی که حسینیه ما متعلق به اوست، ترجیح دادیم که مکان هیات را جابجا نکنیم و در در ایام محرم، در بیت النور نازی آباد حسینیه شهید کاشی برنامه داریم. البته رعایت پروتکل‌های بهداشتی مهم است و امسال با یک چهارم ظرفیت پذیرای مهمانان هستیم. همچنین طبق شیوه نامه ستاد کرونا، سینه زنی نداریم و مراسم با سخنرانی و دقایق کوتاهی هم روضه برگزار می‌شود.

چرا سینه زنی ممنوع شده است؟
متخصصان ستاد مقابله با کرونا به این نتیجه رسیده اند که هرگونه فعالیتی غیر از نشستن در فضای بسته، باعث افزایش سرعت دم و بازدم می‌شود که همین مورد می تواند هوا را به سرعت آلوده کند، مخصوصا اگر کولر هم روشن باشد. به همین دلیل طبق شنیده‌ها سینه زنی و پاسخ دادن با صدای بلند میتواند فرآیند ابتلا را تشدید کند.

به نظر شما اهمیت برگزاری مراسم‌ عزاداری در چنین شرایطی چیست؟
از زوایای مختلف می توان به آیین عزاداری امام حسین (ع) نگاه کرد. من معتقد هستم پیچیده‌ترین و جامع ‌ترین اتفاق فرهنگی و اجتماعی از قرن‌های گذشته تا کنون و حتی در آینده، همین پدیده عجیب و ناشناخته عزاداری برای سیدالشهدا (ع) است. به همین دلیل ساده انگاری است که فقط از یک منظر به این مسئله نگاه کنیم. همانطور که تا به حال جامعه شناسان، روانشناسان و بسیاری از دانشمندان، فیلسوفان، عرفا، علما و شرق شناسان هم به بررسی این اتفاق عجیب پرداخته اند. در وهله دوم باید گفت تا به حال پیش نیامده که یک نفر را برای حضور در عزاداری امام حسین (ع) مجبور کنند. از گذشته تا به حال هیچکس با اجبار و اکراه در عزای سیدالشهدا (ع) شرکت نکرده است.

قصه همان عشق مادرزادی است، درست است؟
بله، زیرا علی رغم تمام خفقان‌ها و محدودیت‌هایی که برای برگزاری مراسم عزای امام حسین (ع) از گذشته تاکنون اعمال کرده اند، دیدیم که این پرچم توسط مردم حفظ شده است. حال دلیل اصرار آن‌ها برای افراشته نگه داشتن این بیرق را باید از خودشان پرسید. واقعیت این است که عزای امام حسین (ع) دستورالعمل هیچ ارگان و نهادی نیست بلکه یک حرکت مردمی است؛ بنابراین افراد معلوم الحالی که به حذف کامل این مراسم‌ اصرار دارند، بهتر است اول دانش مردم شناسی، جامعه شناسی، روانشناسی و روانشناسی اجتماعی خود را تقویت کنند. این صحبتم به این معنی نیست که عزاداری امسال بدون توجه به شرایط موجود برگزار شده، بلکه ما معتقدیم برای کسی عزاداری می‌کنیم که خودش مظهر عقلانیت بوده است.

درباره نشانه‌های مظهر عقلانیت بیشتر توضیح دهید.
وقتی که نگاهی به سیره زندگانی امام حسین (ع) و تصمیم‌ ایشان در روز عاشورا می‌اندازیم هیچ اقدام صرفا احساسی را مشاهده نمی‌کنیم؛ بنابراین سالار شهیدان مظهر عقلانیت است، عقلانیتی که نوعی عشق معنادار و عمیق هم در دل آن گنجانده شده است. از بس که امام حسین (ع) عاقلانه رفتار کرده اند ما عاشقش شده ایم؛ بنابراین قطعا عزاداران ایشان هم باتوجه به مقتدای خودشان، عزاداری عقلانی خواهند داشت. البته یکسری حرکت‌های غیرعقلانی از ابتدا وارد مراسم‌ عزاداری امام سوم شیعیان شده که ما از همان اول این اقدامات غیرعرفی را آسیب نامیده ایم.

پس شما هم اعتقاد دارید که برگزار نشدن هیئت تصمیم درستی نیست؟
بله؛ کسانی که می‌گویند هیئت اصلا نباید برگزار شود، اساسا با فسلفه عزای امام حسین (ع) آشنا نیستند. نمی‌دانند حس بسیاری از افراد به این مراسم‌ یک نوع دریافت التیام است. ما در عزای امام حسین (ع) گم شده معنوی خود که اتفاقا در چند ماه اخیر خیلی بدان نیازمند بوده ایم را پیدا و تقویت می‌کنیم. نیاز امروز ما به دعا، توسل و راز و نیاز در ماه محرم تامین و روحیه‌ها تقویت می شود. کسانی که کوتاه‌ترین راه را بهترین راه میدانند به نوعی صورت مسئله را پاک می‌کنند. آن‌هایی که اصرار بر حذف کامل عزاداری‌ها دارند، در واقع در مقابله با بیماری کرونا، کوتاه‌ترین راه را انتخاب کرده اند غافل از آنکه همیشه کوتاه‌ترین راه بهترین راه نیست.

اگر شرایط طوری بود که برگزاری مراسم عزاداری اصلا صلاح نبود، یقینا ما اینکار را انجام می دادیم، زیرا امامی که مظهر عقلانیت است ما را به حق الناس هم سفارش کرده است. همانطور که خودش در شب عاشورا نور خیمه را خاموش و اعلام کرد که هرکس بخواهد می تواند برود، اما اگر کسی ماند نباید حق الناس برگردن داشته نباشد. این اقدام به ما عزاداران می‌آموزد مبادا به گونه‌ای عزاداری کنیم که حقی از دیگران ضایع شود. پس کسانی که عجولانه و از سر غفلت، اصل عزاداری را هدف گرفته اند احتمالا با مرام نامه عزاداران امام حسین (ع) خیلی آشنا نیستند.

به نظر شما آیا ما امام حسین (ع) را می‌شناسیم یا فقط او را دوست داریم؟
به نظرم ما فقط امام حسین (ع) را دوست داریم و این عدم شناخت یکی از نقص‌های ماست. همیشه یکی از درگیری‌های ذهنی من این بوده که چطور می‌توانیم آشنایی مردم با امام حسین (ع) را از سطح آیین و مناسک به تعمیق و سبک زندگی برسانیم. این ایراد به من و امثال من که خودمان را معرف امام حسین (ع) می‌دانیم و همچنین تمام کسانی که رسالتی هرچند کوچک از معرفی امام حسین (ع) را برعهده دارند وارد است. به نظرم ما مداحان و حتی رسانه‌ها رسمی و غیر رسمی در شناساندن کامل امام حسین (ع) به عنوان یک الگو کوتاهی کردیم. برداشت و شناخت ما از سیدالشهداء، محدود به آیین‌های حسینی شده است. البته این آیین‌ها بسیار هم لازم هستند، اما ائمه بزرگوار (ع)، مناسک را مقدمه‌ای لازم برای رسیدن به یک حقیقت مهم دانسته اند. اگر آیین‌ها نباشند، بعید است که بتوان به پله‌های بالاتر رسید، اما ماندن در پله اول هم کافی نیست و همه تکلیف ما را ادا نمی‌کند؛ بنابراین بهتر است بگوییم که ما امام حسین (ع) را عاشقانه شناختیم، اما عاقلانه به سوی او نرفتیم. به تعبیری، عشق موتور محرکه و قلب تپنده هر فرد هست و عقل چشمان اوست. اگر راه را خوب نبیند ممکن است در دره بیفتد، اما اگر دیدگانش یعنی همان عقل او، درست کار کند هیچگاه از مسیر منحرف نمی‌شود. امروز وظیفه ما این است که دلمان را بیدار و چشم هایمان را باز کنیم.

درس‌هایی که می توان از نهضت عاشورا برای اصلاح جامعه امروزی استخراج کرد چیست؟
بشریت از بعد عاشورا، نیاز خود به فرهنگ عاشورایی را روز به روز بیشتر حس کرده است. زیرا چیز‌هایی که می‌تواند انسان را به کمال انسانیت برساند در فرهنگ عاشورا گنجانده شده است. در فرهنگ عاشورا عاطفه در حد اعلا دیده می‌شود، امام حسین (ع) هنگام وداع، احوال تک تک اهل حرم را می‌پرسند، نحوه وداع ایشان با حضرت رباب (س)، حساسیت او نسبت به اهل حرم، احترامی که به یاران و اندیشه آنان قائل است، اعجازی که در برخورد با حر می‌کند، همه و همه به رعایت حقوق اجتماعی، حقوق خانواده، تنظیم مناسبات فردی و اجتماعی در خانواده و همچنین نسبت به افراد مختلف در جامعه حتی خطاکار تاکید دارد. وقتی صبح عاشورا حر بن یزید ریاحی توبه کرد، امام حسین (ع) خیلی با ایشان صحبت نکردند و فقط در آغوشش گرفته و فرمودند«‌ای حر سرت را بالا بگیر».

ما بالاترین جلوه‌های گذشت را در عاشورا می‌بینیم در صورتی که یکی از حلقه‌های گمشده جوامع بشری امروز گذشت و عفو است. این خصیصه در برخورد امام حسین (ع) با شخصی که تا آن ساعت بیشترین ظلم را در حق ایشان و اهل بیتشان انجام داده، به خوبی قابل مشاهده است. وقتی هم که حر می‌خواهد به عنوان اولین نفر به میدان جنگ برود، امام حسین (ع) این اجازه را به او میدهد، زیرا اگر حر می ماند و شهادت فرزندان، برادران و یاران امام را می‌دید، بار خجالت و شرمندگی اش دوچندان میشد. همچنین در تمام گفت و گو‌های امام حسین (ع) با اصحاب و حتی اتمام حجت هایشان با دشمن، درس زندگی، آزادگی و حریت نهفته است؛ بنابراین من معتقد هستم که ما باید در معرفی معارف حسینی همچون شعائر حسینی کوشا باشیم.

باتوجه به اینکه در چند سال اخیر درون مایه اشعار آیینی کمی ضعیف شده اند بفرمایید که شما شعرهایتان را براساس چه معیار‌هایی و چطور انتخاب می‌کنید؟
من اشعار خودم را از روش‌های مختلف از جمله گروه‌های شعری در فضای مجازی انتخاب می کنم. در یکی دو سال اخیر کمتر از کتاب‌ها استفاده کردم. ضمن اینکه همیشه قبل از آغاز ماه محرم، یکسری دورهمی با شاعران داریم تا طی صحبت و همفکری، براساس وزن و ملودی مورد نظر برای من اشعار تنظیم کنند.

شهرت شاعر برایتان مهم است؟
به هیچ وجه؛ اتفاقا بیشتر آن‌ها خیلی هم معروف نیستند. اما کار‌های خوبی دارند و به برکت امام حسین (ع) در این زمینه کمبود نداریم.

حال شما با روضه کدام حضرت خیلی دگرگون می‌شود؟
البته که توسل به اهل بیت دنیای خود را دارد و مشکل است درباره یکی از آن‌ها صحبت کنم. مثلا شب چهارم که از حر می‌خوانیم، شب آشتی کنان و شب گنه کاران است. خیلی از مستعمین ما منتظر شب چهارم هستند. اما از حیث روضه، دوستان من اعتقاد دارند که بنده در شب هشتم که شب حضرت علی اکبر (ع) است حال عجیب تری دارم.

دعای شما برای عزاداران چیست؟
اول از همه آرزوی سلامتی هم برای عزاداران و هم همه مردم جهان دارم. حس غریب و اعتقاد راسخ دارم که بعد از دهه اول، به برکت توسل که شاهد اعجازی خواهیم بود و سیر نزولی کرونا را تا کنترل نهایی شاهد خواهیم بود؛ بنابراین فقط سلامتی و قبولی عزاداری محبان امام حسین (ع) را از خداوند متعال خواستارم.