رسانه‌ای که در زمان بحران تعطیل است برای همیشه تعطیل بماند

گروه اجتماعی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکز عصر روز گذشته میزبان نشست دومین نشست کرسی‌های آزاد اندیشی رسانه‌ای با موضوع مدیریت بحران سیل با تاکید بر نقش رسانه‌ها بود که در آن سحر تاجبخش رئیس سازمان هواشناسی کشور، مسعود تجریشی معاون زیست انسانی سازمان محیط زیست و دکتر اکبر نصرالهی رئیس دانشکده ارتباطات دانشگاه تهران مرکز به سخنرانی پرداختند.

به گزارش بولتن نیوز، تاجبخش در این نشست در سخنانی عنوان داشت: در بحث هواشناسی پدیده‌هایی در مقیاس‌های متفاوت وجود دارد که کاه تا چند ساعت و گاه تا چند ماه قبل از رخداد قابل پیش‌بینی هستند. با این همه باید بگویم که جهان از دیده بانی منظم و دقیق از پدیده‌های آب و هوایی رنج می‌برد و وقوع بسیاری از پدیده‌ها به دلیل عدم توانایی در شناسایی و پیش بینی آن پدیده‌ها رخ می‌دهد چراکه پیش بینی یقینی و دقیق در خصوص پدیده‌های آب و هوایی وجود ندارد و تمامی شناسایی‌ها بر اساس احتمالات است.

وی در همین زمینه با اشاره به اینکه در دنیا به طور تقریبی از دو هفته پیش از وقوع رخداد سیل می‌توانند آن را پیش بینی کنند، افزود: ما در ایران و در سازمان هواشناسی در مرحله اول بین سه تا هفت روز و در مرحله دوم از ۷۲ ساعت تا ۴۸ ساعت پیش ار رخداد و در مرحله سوم از زمان کمتر از ۱۲ ساعت پیش از رخداد تا سه ساعت پیش از آن می‌توانیم این پیش بینی را داشته باشیم که در سیل‌های اخیر از ۷۲ ساعت قبل پیش بینی‌های لازم انجام و از ۴۸ ساعت قبل از وقوع سیل اخطاریه‌های لازم صادر گردید. به طور مشخص درباره سیل گلستان و شرق مازندران هواشناسی به‌صورت دقیق صورت گرفت و اطلاعیه و اخطاریه‌های لازم نیز صادر شد.

فقدان برنامه اطلاع رسانی در مواقع بحرانی

در ادامه نشست اکبر نصرالهی در سخنانی عنوان کرد: ورود با تأخیر در موضوع بحران خودش یکی از بحران‌هایی است که ما در کشورمان با آن روبرو هستیم. باید توجه کرد در کشوری که خودش در سال‌های اخیر زمره ده کشور بلاخیز دنیا بوده است، وجود سازمان و رسانه‌های مدیریت کننده بحران که چابک و سریع وارد عمل شوند یکی از ضروریات است اما متأسفم که ما برنامه جامع و کاملی برای مقابله با بحران نداریم و هنوز در مواقعی مانند سیل استان‌های شمالی و غربی به طور دقیق و زمانبندی شده نمی‌دانیم که باید چه کاری را صورت بدهیم.

سایت‌های مدیریت بحران استانی خوابیده‌اند

نصرالهی ادامه داد: در کشور ما رسانه برای اطلاع رسانی درباره بحران کم نیست اما یک سخنگو و مجرای خبری واحد و مطمئن برای اطلاع رسانی در این زمینه وجود ندارد. کسی حرفی می‌زند و دیگری کاری دیگر می‌کند. خبری از یک اطلاع رسانی چاپک و سریع و مطمئن نیست. به طور مثال شما به سایت سازمان مدیریت بحران در کشور سری بزنید. سایت اطلاع رسانی مدیریت بحران تشریفاتی و مدیر محور است؛ در روزهای گذشته به طور متوسط ۳ خبر در این سایت اطلاع رسانی شده که آن هم مربوط به مدیران این ستاد است. از ۳۲ استان کشور تنها ۲۸ استان ماسایت روز اداره مدیریت بحران دارند که فاقد اطلاعات به روز است و سه استان از اساس چنین صفحه اطلاع رسانی ندارند. از میان استان‌های دارای صفحه تنها دو استان فارس و مازندران صفحات اینترنتی مدیریت بحران دارند که در استان گلستان اوایل اسفند ماه سایت به این سایت به روز شده است. در استان لرستان هشت روز پیش از سیل و در استان خوزستان هم در اوایل دی ماه این اتفاق رخ داده است. همین حالا این سایت‌ها نه فیلمی و نه عکسی از یحران سیل ندارند و نه حتی بخشی برای آموزش. مردم در چنین شرایطی از کجا باید اطلاعات و آگاهی به دست بیاورند؟ تا کی قرار است این سازمان و اداراتش تنها عکس‌ها و خبرهای و فعالیت‌های تشریفاتی داشته باشند؟ عدم فعالیت صحیح این ستاد در واقع خود ستاد بحران کشور را با بحران مواجه کرده است.

رسانه‌های تعطیل در زمان بحران بهتر است همیشه تعطیل شوند

وی در همین زمینه با اشاره به سخنان رئیس سازمان هواشناسی کشوری گفت: سوال این است که آیا اخطاریه‌های سازمان هواشناسی مردم را در خصوص مقابله با بحران سیل حساس می‌کند؟ البته باید این سوال را هم پرسید که آیا رسانه‌ها با این اطلاعیه‌ها به این جمع بندی می‌رسند که مردم را برای مقابله با این دست بحران‌ها آماده کنند؟ باید توجه کرد که مسئولان و خبرنگاران لازم نیست حتماً در آب حضور داشته باشند که بگویند داریم از بحران خبر می‌دهیم. این عمل نشانه همراهی با مردم نیست بلکه آنها باید با پیگیری مطالبات مردم و سازمان دهی نهادهای مربوطه وفاداری خود را نسبت به ملت ایران نشان دهند. این را هم به یاد داشته باشیم رسانه نباید در تعطیلی باشد، اگر زمان بحران رسانه در تعطیلی باشد بهتر است هیچ گاه فعالیت نکند. ما در کشور از نظر کمی در کشور با کمبود رسانه روبرو نیستیم. تنها صدا و سیما ۱۵۰ ساعت در روز خبر پخش می‌کنند و هزاران روزنامه سراسری و محلی نیز در کشور موجود است. باید از این ظرفیت‌ها در زمان رویداد یک بحران بزرگ به بهترین شکل بهره برد.

وی با طرح این سوال که وقتی اخطاریه‌های هواشناسی از دو هفته قبل صادر می‌شود پس چرا راهی برای مقابله با سیل از سوی مدیران اتخاذ نمی‌شود؟ عنوان کرد: شاید بهتر است سازمان هواشناسی با ادبیاتی بهتر و به روز تر اخطاریه‌های خود را صادر کند تا مردم نیز به اهمیت موضوع پی ببرند. به نظر می‌رسد بیش از نیمی از تحلیل‌های هواشناسی در رسانه ملی تاکنون هشدار دهنده نبوده و تفاوت چندانی با شرایط عادی نداشته است. این در حالی است که مردم می‌خواهند در جریان جزئیات هواشناسی قرار گیرند اما تاکنون آموزشی به مردم و مشاغل پر خطر در خصوص مقابله با سیل مشاهده نشده است. یادمان باشد پس از یک دوره خشکسال در کشور ابراز خوشحالی از سوی کارشناسان هواشناسی در خصوص بارندگی‌های پیش رو نمی‌تواند مردم را برای مقابله با آن حساس کند.

فقدان کانال‌های کافی اطلاع‌رسانی در بحران

در ادامه سحر تاجبخش نیز در پاسخ به اظهارات نصرالهی عنوان کرد: تمامی امور در کشور به صورت زنجیره‌ای به هم متصل هستند و از همین رو نمی‌توانیم ادعا کنیم که در حیطه خود بهترین پیش بینی را انجام می‌دهیم. در اخبار ملی تنها ۲ دقیقه وقت برای کارشناس هواشناسی در نظر گرفته می‌شود از همین رو نمی‌توان انتظار داشت که کارشناس در خصوص تمامی نقاط کشور بتواند نطق حرفه‌ای داشته باشد. این را تاکید می‌کنم که در خصوص شرایط عادی آب و هوایی هیچ گاه اخطاریه صادر نمی‌شود اما در سال جاری چند مرتبه اخطاریه صادر شد. از سوی دیگر هواشناسی همواره در خصوص آموزش دهی به مردم فعال بوده و در این زمینه با صداوسیما همکاری‌های لازم را ایجاد کرده است. اما اطلاع و رسانی و آموزش در خصوص بهداشت در تخصص هواشناسی نیست و این سازمان در نهایت می‌تواند هشدارهای آب و هوایی را صادر کند و نهادهای دیگر باید به وظایف خود عمل کنند.

در ادامه نصرالهی در این زمینه گفت: اصل در مدیریت بحران اطلاع رسانی صحیح به مردم است. مردم نیاز دارند تا اطلاعات کافی را در زمان مناسب درباره آنچه آنها را تهدید می‌کند به دست بیاورند. شاید در متن فعالیت‌های سازمان هواشناسی آموزش تعریف نشده است اما در زمان رخداد یک حادثه مانند سیل و یا پیش از آن آیا این وظیفه هواشناسی نیست که با عبارات و اطلاعایه‌هایی حساسیت‌برانگیز، هشدار دهنده و محرک رسانه‌ها و مردم را متوجه خطر پیش روی آنها بکند. من فکر می‌کنم همه دستگاه‌ها در زمان چنین رخدادی باید احساس مسئولیت کنند تا بتوان کسانی را که در معرض خطر هستند به هر نحوی اطلاع و به سوی کار درست و ضروری هدایت کرد.

سیل اخیر حاصل دست‌اندازی ما در طبیعت بود

در بخش دیگری از این نشست نیز دکتر مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست نیز در سخنانی با اشاره به ماجرای سیل اخیر عنوان کرد: هماهنگی و تقسیم کار به صورت تدوین شده و مقرر میان سازمان‌ها و دستگاه‌ها وجود ندارد. در یک شهری به مانند تهران حریم‌های لازم اطراف رودخانه‌ها رعایت نشده و همین عامل می‌تواند خسارات سنگینی را به دنبال داشته باشد. در شهری مانند مشهد رودخانه‌های شهری از سوی وزارت نیرو به شهرداری اجاره داده می‌شود. در چنین وضعیتی برای تعیین حریم و اجرای بیمه از ملزومات پیشگیری سیل می‌باشد باید از سوی نهادهای مربوطه در اجرا و نظارت آن با جدیت بیشتری دنیال شود.

وی همچنین گفت: سازمان محیط زیست در بحث مربوط به حریم و بستر رودخانه‌ها نقشی ندارد این در حالی است که اگر موضوع آلودگی آب رودخانه مطرح شود آن گاه محیط زیست در این زمینه مسئول است.

تجریشی ادامه داد: شک ندارم که با بازندگی‌های مشابه در سال‌های آتی بار دیگر نیز سیل در کشور ما مخاطره آفرین خواهد شد چون عامل اصلی ایجاد آن دست‌اندازی ما در طبیعت است. ما در کشورمان دستورالعمل مقابله با بحران سیل را نداریم و هیچ هماهنگی تعریف شده‌ای میان دستگاه‌ها برای روبرو شدن با این پدیده دیده نمی‌شود.

این مقام مسئول در سازمان محیط زیست همچنین با بیان اینکه تنها مسئولیت صدور مجوز زیست محیطی برای ایجاد سد بر عهده سازمان محیط زیست است گفت: برای عدم دست‌درازی به حریم رودخانه‌ها در تمامی کشورهای دنیا قانون تصویب شده و برای اجرایش بودجه در نظر گرفته می‌شود اما در کشور ما در این زمینه قانونی مصرح وجود ندارد.