ایران و روسیه سرآغازی برای روابطی استراتژیک

گروه بین الملل: هفت سال پیش وقتی بحران سوریه شروع شد کسی فکر نمی‌کرد روسیه روزی وارد بازی سوریه شود اما روند تحولات بعدی روسیه را تشویق کرد وارد موضوع سوریه شده و در این کشور نقش جدی سیاسی و نظامی برای مبارزه با تروریسم بازی کند. نقش روس‌ها در کنار ایران توانست سوریه را به صحنه بازگرداند و امروز ما شاهد موفقیت‌های گسترده ارتش سوریه در مبارزه با تروریسم هستیم. البته هنوز این فرضیه درست هست که روسیه به خاطر تأمین منافع خویش و جلوگیری از روند پیشروی آمریکا در منطقه و تهدید منافع روسیه وارد سوریه شده است ولی روی دیگر سکه این است که این حضور سبب شده است آمریکایی‌ها در سوریه نتوانند آن‌گونه که دوست دارند رفتار کنند.

به گزارش بولتن نیوز، ماه‌هاست آمریکایی‌ها در تلاش برای متهم کردن سوریه به استفاده از سلاح‌های شیمیایی هستند و در شرایط کنونی شورای امنیت و تسلیم بودن بی محض غرب به آمریکا اگر روس‌ها نبودند آمریکایی‌ها به این بهانه وارد سوریه شده و سیستم حکمرانی را در این کشور ساقط کرده بودند کاری که در عراق کردند بدون اینکه حتی یک کلاهک شیمیایی عراق داشته باشد. همین امروز روسیه بار دیگر آمریکایی‌ها را متهم کرد که در تلاش هستند سوریه را بدون دلایل مستدل محکوم کنند.

سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه عنوان داشت: واشنگتن مقامات سوریه را به استفاده از سلاح‌های شیمیایی در خان شیخون بدون ارائه هیچ دلیل قابل توجیهی متهم می‌کند. وی در ادامه افزود: ما شاهد وجود تناقض‌های زیادی در عملکرد سازوکار مشترک سازمان منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی و سازمان ملل در خصوص سوریه هستیم.

جمهوری اسلامی ایران نیز از همان روز اول ظهور تروریسم تکفیری موضع خود را در قبال سوریه روشن ساخت و تأکید کرد که در این راه به مردم منطقه کمک می‌کند و حتی خواهان وحدت جامعه بین‌الملل برای مبارزه با این تروریسم گردید. ازاین‌رو روسیه و ایران به درخواست سوریه وارد این کشور شده و همکاری‌های خود را با این کشور شروع کردند. روابطی که بعد از موفقیت در مبارزه با تروریسم تکفیری سنگ بنای روابطی استراتژیک نه‌تنها در سوریه بلکه در تمام منطقه شده است.

روس‌ها در این مدت دریافتند که کدخدایی کردن آمریکا بر دنیا منافع این کشور را نیز تهدید می‌کند و ضروری است در فضایی مملو از رقابت وارد تعامل با کشورهای جهان و منطقه در راستای جلوگیری از گسترش نفوذ هژمونی آمریکا به سرزمین‌های خود شود. بازی که آمریکایی‌ها در دو دهه گذشته در منطقه پیگیری کرده‌اند بر پایه بازی برد- باخت به نفع آمریکا بوده است.

روس‌ها در این چند سال اخیر حضور خود دقیقاً متوجه شدند که راه مبارزه با هژمونی گری آمریکا حضور مثبت در منطقه در راستای حمایت از کشورها و مردم منطقه است. در موضوع سوریه، ایران و روسیه با یک تهدید مشترک به نام «نفوذ آمریکا در این کشور» مواجه هستند. این موضوع سبب می‌شود در این پرونده، آن‌ها در تلاش برای حفظ پایگاه‌هایشان با یکدیگر همسو باشند. اگرچه ممکن است طرفی خواسته‌های دیگری هم داشته باشد که برای طرف دیگر ضرورت نداشته باشد.

به اعتقاد کارشناسان سیاسی مرحله جدید روابط ایران و روسیه از زمانی آغاز شد که تحولات جدید منطقه‌ای و بین‌المللی دست در دست هم داد تا روابط ایران و روسیه از حالت شکننده و بی‌اعتمادی به فضای جدیدی برسد و روند جدیدی را تجربه کند. تحولات سوریه مهم‌ترین تحول بود. روسیه بعد از باخت در ماجرای لیبی بسیار زود خود را جمع‌وجور و عزمش را جزم کرد که در سوریه امتیاز از دست ندهد. سوریه برای روسیه نقطه حیاتی و البته تنها معادله باقی‌مانده برای ماندن در خط مسابقه بود.

اگر روسیه، سوریه را هم واگذار می‌کرد عملاً از دور رقابت باقدرت اول جهانی و رقیب دیرینه خود حذف می‌شد و حتی بعدازآن احتمال داشت در معادلات دیگر ازجمله بحران اوکراین و چالش‌های دیگر مجبور به مذاکره و دادن امتیاز باشد و موضع قدرت خود را از دست دهد این موضوع باعث شد روسیه و ایران نگرانی‌ها و منافع حیاتی یکسانی داشته باشند و خود را در کنار هم ببینند. همکاری‌ها و اشتراکات منافع در سوریه از سطح سیاسی و لفظی خیلی زود به همکاری‌ها و رفت‌وآمدهای نظامی و استراتژیک تبدیل شد. همین روند باعث شد پس از پیروزی‌های دولت مرکزی سوریه درصحنه میدانی، ابتکار مذاکرات آستانه برای آینده سوریه با محوریت روسیه، ایران و ترکیه شکل گیرد که تا به اکنون ادامه دارد و یکی از محورهای گفت‌وگوی روحانی و پوتین که برای نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و آذربایجان به تهران آمده بود، شکل می‌داد.

حالا ایران و روسیه در آغاز راه روابطی استراتژیک هستند که رفته‌رفته کشورهای منطقه را نیز می‌توانند با خود همسو کنند، اقدامی که قطعاً می‌تواند مانعی بر سر راه یک‌جانبه‌گرایی آمریکا در سطح بین‌الملل شود. آغازی که با نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و آذربایجان استارت آن زده‌شده است.