اصلاح نرخ ارز، مالیات‌ها و واردات، شرط حمایت از کالای ایرانی

بولتن نیوز: توجه مردم به مصرف كالاى داخلى، احترام به ارزش کار به عنوان یک مبارزه، تمرکز بر مسائل اقتصادی و جهاد اقتصادی و مبارزه با استکبار، ارج گذاشتن به کالای با دوام، زیبا و فاخر و... از مهمترین محورهای بیانات روز چهارشنبه مقام معظم رهبری در دیدار با  هزاران نفر از كارگران سراسر كشور بود كه در آستانه روز جهاني كارگر برگزار شد .رهبر انقلاب اسلامي توجه به این محورها را در سال جهاد اقتصادی و مبارزه با بدخواهی های استکبار در حوزه اقتصادی، ضروری ارزیابی کردند.

براین اساس، لازم است که برای تحقق احترام به نیروی کار، بهبود کیفی کالاهای داخلی، توجه مردم به مصرف کالاهای داخلی و سایر محورهای مورد نظر مقام معظم رهبری، سیاست ها و راهکارهایی که به عنوان برنامه و سیاست مکمل می تواند اقتصاد کشور را در تحقق این اهداف یاری نماید مورد بحث و بررسی کارشناسان و رسانه ها قرار گیرد تا محورها و اهداف سال جهاد اقتصادی و دهه پیش رو که دهه عدالت و پیشرفت و رشد و توسعه اقتصادی است تحقق یابد و بسترهای لازم برای تحقق این اهداف آماده شود.

اگرچه محورهای طرح تحول اقتصادی، برخی از این سیاست های مکمل را مورد توجه قرار داده و دولت برنامه هایی در این زمینه دارد اما لازم است که ابزارهاو برنامه های مکمل به خوبی شناخته شود تا مردم و فعالان اقتصادی و دولت همراه با هم در این زمینه حرکت کنند. زیرا برای آن که علامت ها و مکانیزم های لازم در چهار بازار کالا، پول، سرمایه و کار را داشته باشیم تا مردم و فعالان اقتصادی به سمت اهداف اصلی هدایت شوند باید روش هایی را اجرایی کنیم که مثلا مردم بتوانند اولا کالای تولید داخلی را بشناسند و دوما از ویژگی ها، شاخص ها و قیمت و سایر مشخصات کالا و مقایسه آن با کالای خارجی اطلاع داشته باشند.

براین اساس، مهمترین شاخص هایی که می تواند در اصلاح روند موجود ، اقتصاد را یاری دهد، اصلاح نظام ارزی کشور، بودجه دولت، واردات و صادرات، گمرکات، مالیات و تعرفه  و سایر متغیرها و ابزارهای اقتصاد کلان است که باید متناسب با سایر برنامه های کشور، اصلاح شود.

به عنوان مثال، وقتی نرخ حامل های انرژی و یارانه سوخت و نان را اصلاح می کنیم تا از منابع نفت و گاز و برق و آب و نان در داخل صیانت کنیم باید در بخش خارجی نیز از نفت وگاز صیانت کنیم و برای این که منابع درآمد ارزی حاصل از صادرات نفت و گاز را درست خرج کنیم نباید آن را صرف واردات اجناس بی کیفیت چینی کنیم.

زیرا نرخ نامناسب دلار، باعث می شود که از یک سو جنس بی کیفیت و ارزان چینی را مصرف کنیم و از سوی دیگر، کالای داخلی نمی تواند با کالای وارداتی ارزان و بی کیفیت رقابت کند.

براین اساس، برای آن که کالای فاخر، زیبا و بادوام داخلی داشته باشیم و از آن حمایت کنیم باید نرخ ارز به گونه ای متناسب با تورم اصلاح شود که مثلا کفش زیبا و بادوام ایرانی با کفش چینی به راحتی قابل رقابت باشد و مردم بتوانند کیفیت آن را تشخیص دهند و با مصرف کفش ایرانی از تولید کننده حمایت کنند.

اصلاح نرخ ارز، نظام توزیع را نیز تا حدودی ساماندهی می کند زیرا تازمانی که جنس چینی ارزان و پر سود است تمام مغازه ها پر از جنس چینی است و مثلا کفش بادوام و فاخر و زیبای ایرانی کمتر دیده می شود و یا صادر می شود. اما اگر رقابت معناداری بین آنها باشد برای مغازه دار فرقی نخواهد کرد که کدام کالا را بفروشد.

اما تازمانی که سود کالای بی کیفیت وارداتی بالاست فروشنده سعی خواهد کرد که جنس بی کیفیت خارجی را به خریدار بفروشد و دلیل آن که بازار پر از اجناس بی کیفیت چینی است همین موضوع است که سود این کالاها به خاطر پایین بودن نرخ دلار بالاتر از فروش جنس باکیفیت ایرانی است.

مقام معظم رهبری در دیدار با کارگران اظهار داشتند: «عرصه‌ى كار، عرصه‌ى پيكار ماست. كارگر ايرانىِ باغيرت و باشرف، كار را پيكار خود ميداند، مبارزه‌ى خود ميداند. شما مبارزه ميكنيد با آن كسانى كه ميخواهند كشور را به ورطه‌ى سقوط و ركود و شكست اقتصادى بكشانند. جامعه‌ى كارگرى امروز كارى كه شما انجام ميدهيد - كار مجدّانه، مبتكرانه، مبتنى بر ذوق و سليقه و شيوائى ذهن ايرانى - يك پيكار، يك مبارزه است. شما با كارتان داريد با دنياى استكبار مبارزه ميكنيد؛ اين را همه بايد توجه داشته باشند. امسال سال جهاد اقتصادى است. جهاد اقتصادى متوجه يك نكته‌ى اساسى است در مسئله‌ى اداره‌ى كشور و مديريت كشور؛ و آن اين است كه امروز دشمن براى مبارزه‌ى با اسلام و جمهورى اسلامى، بر روى مسئله‌ى اقتصاد متمركز شده است.تمركز عمده‌ى آنها بر روى مسائل اقتصادى است. براى اينكه مردم را از دولت جدا كنند، از نظام جدا كنند، فاصله و شكاف ايجاد كنند، دنبال اين هستند كه در مسئله‌ى اقتصادى كشور مشكل ايجاد كنند. پس جهاد اقتصادى لازم است؛ يعنى همين مبارزه، همين پيكار، منتها جهادگونه. در همه‌ى مواد توليدى‌مان؛ چه مواد مصرفىِ خوراكى، چه مسائل مربوط به پوشاك، چه مسائل زندگى، چه مسائل تزئينى. در همه‌ى چيزهائى كه توليد ميشود، بايد اين را در نظر بگيريم؛ و ميتوانيم. مجموعه‌ى كارگرى، طراحان، مهندسان، سرمايه‌گذاران، كارگران دستى، كارگران ماشينى ميتوانند اين كار را انجام دهند. ما بايد همتمان را بر اين قرار بدهيم؛ ايجاد محصول بادوام، زيبا و فاخر.

نكته‌ى ديگر كه خطاب به همه‌ى مردم كشور است، مصرف كالاى داخلى است. يكى از آفات موجود اجتماعى ما كه ريشه‌ى آن، ميراث دوران طاغوت و دوران ظلمانىِ گذشته است، همين است كه افراد، دلبسته‌ى به توليدات بيگانه باشند.  در سال جهاد اقتصادى، به نظر من يكى از قلمهاى مجاهدت اقتصادى مردم اين است كه بروند سراغ كالاى ساخت داخل.»

مقام معظم رهبری، بار دیگر یکی از ارزش هایی که انقلاب اسلامی دنبال آن بوده را زنده کردند و توجه مردم و مسوولان را به حمایت از تولید ملی و استقلال اقتصادی جلب کردند. این که مقام رهبری در سال های اوج درآمد و قیمت نفت، که قیمت نفت بالاتر از 80 دلار است، بر این امر تاکید کرده اند، نشان می دهد که اقتصاد ایران، بودجه دولت و تولید و مصرف جامعه به مرحله ای رسیده که دیگر نمی توان با تاکید بر درآمد نفت، کالا وارد کرد و مصرف کرد و لازم است که اصلاحات ساختاری با قدرت به پیش رود. زیرا دولت  تنها با تکیه بر درآمد نفت، نمی تواند مخارج خود را تامین کند و رشد سطح زندگی و رفاه مردم ایران، رشد فناوری، دانش فنی و تخصص کارگران، خطوط تولید و کارخانه ها، لوازم مورد نیاز زندگی مردم و... به حدی رسیده که باید از طریق حمایت از کالای داخلی، حلقه های ارزش تولید و نیروی کار را فراهم کنیم و همان طور که کشورهای صنعتی، بدون اتکا به نفت و گاز و مواد خام سطح درآمد و رفاه خود را افزایش داده اند ایران نیز باید با جهاد اقتصادی خود، کیفیت کالا را بالا ببرد و نیاز خود را با تولید کارگران و مهندسان خود تامین کند.

نگاهی به تاریخ اقتصاد ایران نشان می دهد که سطح رفاه مردم به خاطر کم بودن جمعیت تحت تاثیر درآمد نفت بالا و پایین می رفته اما در سال های اخیر، نفت تنها عامل افزایش سطح رفاه نیست بلکه اصلاح ساختار اقتصاد، افزایش ارزش افزوده همه بخش های اقتصادی، از صنعت و ساختمان گرفته تا بانک و بیمه ... موجب شده که درآمد سرانه بالا رود و رفاه مردم نیز در سطح با ثباتی قرار دارد و دولت و مردم انتظار دارند که تامین اجتماعی، خدمات و کالاهای مختلف را در اقتصاد ایران داشته باشند.

تاریخ اقتصاد ایران نشان می دهد که در برخی سال های دهه 1350 و 1380، که درآمد نفت در اقتصاد ایران رشد زیادی داشته، متاثر از درآمد نفت، بودجه دولت افزایش یافته و مخارج دولتی بالا رفته و واردات کالا و خدمات نیز چند برابر شده است. در نتیجه توجه مردم به مصرف کالاهای خارجی بیشتر شده است.

اما برعکس، در سال هایی که درآمد ارزی پایین بوده، دولت برای ایجاد تعادل در بازار ارز و بازرگانی خارجی، مجبور بوده که به مردم و تولید کنندگان توصیه کند که صرفه جویی ارزی داشته باشند و هر شرکتی که می توانست ارز آوری داشته باشد و از خروج ارز جلوگیری کند تشویق می شد.

این ویژگی در دهه 1360 و 1370 باعث شد که بسیاری از تولیدات در داخل کشور گسترش یابد و از مواد غذایی گرفته تا صنایع مختلف، به دنبال آن بودند که کیفیت کالاهای خود را ارتقا دهند و مردم نیز با مقایسه کالاهای ایرانی و قیمت آنها، تشویق شدند که کالای ایرانی را خریداری کنند.

اما بعد از رشد شدید درآمد نفت که از سال 1383 به بعد اتفاق افتاد، حجم واردات کالا چهار برابر شد و از مرز 70 میلیارد دلار در سال گذشته است. در نتیجه بسیاری از کالاهای مصرفی از کشورهایی مانند چین و امارات وارد کشور می شود که با وجود کیفیت پایین آن اما به خاطر ارزان بودن، با تقاضای زیادی همراه است.

اما یک واقعیت مهم که مورد توجه مقام رهبری نیز قرار دارد این است که کیفیت بسیاری از کالاهای ایرانی تحت تاثیر عوامل مختلف، از جمله رشد سطح فناوری، ذوق و سلیقه و تلاش کارگران و مهندسان ایرانی، ارتقا یافته و قابل رقابت با کالاهای خارجی است و کیفیت کالای ایرانی از بسیاری از کالاهای چینی بالاتر است . اما به دلیل ارزان بودن قیمت کالاهای خارجی، کالای چینی و واردات آن به شدت رشد کرده است.

بر این اساس، شاید یکی از مهمترین ابزارها و راهکارهایی که می تواند نظر مقام رهبری را محقق کند و جهاد اقتصادی به مفهوم ارج گذاشتن به کار و بهبود کیفیت را تحقق بخشد این نکته اساسی است که دولت و اقتصاد دیگر نمی تواند تنها با اتکا به درآمد نفت و نوسان درآمد ارزی، واردات را کم و زیاد کند.

رشد شدید صادرات غیر نفتی که از مرز 30 میلیارد دلار گذشته نیز موید این حقیقت است که در سال های آینده اقتصاد ایران تنها برای درآمد ارزی و واردات متکی به نفت نخواهد بود و صادرات غیر نفتی و پتروشیمی و گاز و کالاهای صنعتی دیگر نیز می تواند درآمد ارزی بیشتری برای کشور به همراه داشته باشد.

علاوه بر این واقعیت که توجه به آن، کمک زیادی به جهاد اقتصادی خواهد کرد هدفمندی یارانه ها و رشد مالیات و اصلاح نظام بانکی و نرخ سود و تعرفه و عوارض و نرخ مالیات ها به دولت کمک خواهد کرد که برای تامین درآمد ریالی خود تنها محتاج نفت  و تبدیل دلار به ریال نباشد .

در نتیجه در سال های آینده ، فشار برای واردات کالای خارجی با هدف فروش ارزنفتی کاهش خواهد یافت و شرایط برای تحقق بیانات رهبری و جهاد اقتصادی، و حمایت از تولید ملی و مصرف کالای داخلی بهتر از قبل فراهم شده است و اگر دولت و بخش خصوصی ، سیاست های مکمل نظیر اصلاح نرخ ارز، مالیات ها، نرخ سود بانکی، عوارض و تعرفه واردات، را پیگیری کند بخش عمده ای از اهداف مورد نظر جهاد اقتصادی تحقق خواهد یافت و کارگر و تولید ایرانی با احترام و ارزش بیشتری مواجه خواهد شد.

سخنان مقام معظم رهبري نشان داد كه جمهوري اسلامي ظرفيت‌ها و استعدادهاي فراواني براي پيشرفت‌هاي صنعتي و تكنولوژيك دارد كه انشاءالله جوانان اين مرز و بوم با تلاش و همت مضاعف خود در سال جهاد اقتصادي سرعت آن را چندين برابر خواهند نمود.