به گزارش بولتن نیوز، عصر یکشنبه ۶ دی ماه فیلم مستند «تنها میان طالبان» ساخته محسن اسلام زاده با حضور کارگردان، سلیم غفوری تهیه کننده، محمد تقی فهیم منتقد و رسول شادمانی مجری - کارشناس در مجتمع فرهنگی اسوه مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در این برنامه چهره هایی چون مسعود آب پرور، جواد اردکانی، شفیع آقا محمدیان، اصغر بختیاری تصویربردار آثار شهید آوینی، محسن یزدی مدیر مرکز مستند حوزه هنری، عباس عمرانی مدیر فیلم کوتاه و مستند انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس حضور داشتند.
کارگردان در ابتدای این جلسه گفت: نزدیک به دو دهه است ما شاهد ساخت فیلم هایی از جبهه مقابل طالبان هستیم اما من می خواستم در این فیلم بیان کنم که چرا طالبان توانست دو دهه در افغانستان حضور داشته باشد؟ من بر این اعتقادم که طالبان پشتوانه مردمی داشته است.
اسلام زاده ادامه داد: در بعضی از بخش های فیلم نشان دادم که طالبان به چه دلیلی اقبال مردمی دارد. می خواستم فیلم غیرمستقیم گویی باشد و همان چیزی که در حال اتفاق است را نشان دهم. من بر این باورم که چهره خشن طالبان و کشت و کشتار این گروه از سوی بقیه کارگردانان مستند، بارها و بارها نشان داده شده است بنابراین سعی کردم از زاویه مقابل به طالبان نگاه کنم و گروه طالبان هم پذیرفتند که یک دوربین به میان آنان بیاید و من هم از آن فضا استفاده کردم و می خواستم ببینم که طالبان چه کاری کرده و تفکرات آنان چه چیزی بوده که دو دهه پابرجا ماندند؟
محمد تقی فهیم منتقد سینما در این جلسه گفت: این فیلم، مستند مهمی است چون با موضوع ملتهبی سروکار دارد و از طرف دیگر، ایده و موضوعش جذاب و متفاوت است. اینها امتیازات خوبی برای یک فیلم مستند است. ضمن اینکه کارگردان در ادامه تلاش کرده تا در فرم و ساختار رویه ای را در پیش بگیرد تا این تازگی حفظ شود.
وی تصریح کرد: اگر بخواهیم از منظر انسانی به قضیه نگاه کنیم هیچ وقت نمی توانیم بین امریکایی ها و طالبان به راحتی مرزبندی کنیم چرا که هر دو آدمکش هستند اما حالا یک فیلمسازی، دوربین برداشته و می خواهد از زاویه دیگری به حضور طالبان در منطقه نگاه کند. با وجودی که پرسش های زیادی در مورد طالبان وجود دارد اما فیلم تنها به بخشی از آنان پاسخ می دهد. شاید ضعف هایی در این زمینه وجود داشته که در بخش محتوایی کارگردان نتوانسته به مرزبندی بین طالبان پاکستان و طالبان افغانستان دست پیدا کند. در حالی که اصلی ترین مشکل فیلم همین است و کسانی که با فیلم روبرو می شوند نمی دانند چرا فیلمساز حامی این طالبان است؟
نمی دانم چرا در مورد دیپلمات های شهید از طالبان نپرسیدم!
اسلام زاده در پاسخ به نقطه نظرات فهیم اظهار کرد: من قصد داشتم این سفر ۶۰ روزه باشد اما فشارهای زیادی بابت نبود برق، عدم بهداشت و نبود امکانات بر من وجود داشت که در نتیجه زمان این سفر کوتاه تر شد. بعضی از روزها باید برخی پلان ها را می گرفتم اما به دلیل ترس نگرفتم. یکی از نکاتی که می توانستم اشاره کنم و نیاز به پرداخت بیشتر داشت همان پرداختن به طالبان افغانستان و پاکستان بود که نتوانستم به آن بپردازم هر چند که معتقدم طالبان افغانستان بسیار از طالبان پاکستان می هراسد اما به روی خودشان نمی آورند! در مورد بحث دیپلمات ها، هم می توانستم این موضوع را از طالبان بپرسم که نمی دانم چرا نپرسیدم. هر چند که این بحث برای من روشن بود چون من یک فیلم در همین زمینه ساختم که امیدوارم روایت فتح آن را پخش کند.
فهیم در ادامه با بیان اینکه اسلام زاده در این فیلم چیده مان خوبی دارد و راش های زیادی در اختیار دارد گفت: شروع فیلم از جای خوبی است و هر چه جلوتر می رود چیدمان با فریم های بیشتری همراه می شود به گونه ای که سرعت و ریتم خوبی به خودش می گیرد. ضمن اینکه متناسب با فضا از تصاویر خوبی نیز بهره مند است. ما هر چه به آدم ها نزدیکتر می شویم با کسانی روبرو می شویم که نمی خواهند چهره شان نشان داده شود و این موضوع برای فیلمساز، یک اشکال محسوب می شود لذا به تدریج با تصاویر نزدیکتری که از چهره های پوشیده شده گرفته می شود گویی ما به درونیات آنان نزدیکتر می شویم که این امر نشان از هوشیاری فیلمساز است.
به بامیان بروید تا ببینید که طالبان چگونه شیعیان را سر می بُرد!
در ادامه برنامه، یک خانم افغانی که خودش را کارشناس ارشد رشته مدیریت معرفی کرد و در میان حاضرین در سالن حضور داشت از اسلام زاده پرسید: شما با چه هدفی به سمت طالبان رفتید و کدام چهره طالبان را می خواستید نشان دهید که این مستند را ساختید؟ به نظر می رسد که این دوربین، یک دوربین مستندساز نیست بلکه عضوی از طالبان است! ای کاش شما به کابل می رفتید و با شیعیان بامیان همراه می شدید تا ببینید که طالبان چگونه شیعیان را سر می بُرد!
اسلام زاده پاسخ داد: با این فیلم نه طالبان بزرگ و نه کوچک خواهد شد. ولی ما طالبان را که از سال ۱۹۹۴ حضور داشته است باید بشناسیم و بدانیم چرا این گروه بیش از دو دهه پا برجا مانده است؟
وی گفت: می خواستم در این فیلم بگویم که طالبان افغانستان، تکفیری نیست و چند ده کشور تلاش کردند سال ها طالبان را نابود کنند و نتوانستند. من در انتهای فیلم با سران طالبان صحبت کردم و پرسیدم شما بعد از حدود چهل سال جنگیدن در افغانستان، می خواهید چه کار بکنید که گفتند ما می خواهیم به حقوق اقوام احترام بگذاریم.
این فیلم سخنگوی طالبان نیست
سید سلیم غفوری تهیه کننده فیلم گفت: بنده و اسلام زاده نه سخنگوی طالبان هستیم و نه مدافع آنان که بخواهیم بگوئیم طالبان خوب است یا بد. باید بپذیریم طالبان یک گروه سیاسی با اندیشه های خاص خودش است. لذا فیلم «تنها میان طالبان» روایتی است که فیملساز از مناطقی که رفته بیان کرده هر چند می تواند این نقد وارد باشد که این فیلم روایت صددرصدی در مورد طالبان نیست.
وی ادامه داد: تفاوتی که این فیلم با سایر آثار این ژانر دارد این است که روایت از درون طالبان است در حالی که فیلم هایی که تاکنون در مورد طالبان ساخته شدند روایت راویان بیرونی از طالبان بود. اسلام زاده این موقعیت را به دست آورده که به درون طالبان برود و اتفاقاتی که وجود داشته است را در حد بضاعت و محدودیت ها انعکاس دهد.
شفیع آقامحمدیان هم در این نشست با بیان اینکه ما نباید نگاه سیاسی را از فیلم بگیریم اظهار کرد: ما در انتهای فیلم شاهدیم که یکی از سرکردگان طالبان اعلام می کند ما در گذشته اشتباهاتی داشتیم اما قرار است با نگاه جدیدتری وارد مبارزات شویم. لذا باید فیلم را از زاویه سیاسی دید و منتظر تغییر نگرش این گروه در آینده بود.
مسعودآب پرور، کارگردان تلویزیون نیز در این جلسه یادآور شد: خوشحالم که شاهد یک نگاه شجاعانه بودم. شاید من حاضر نبودم چنین ریسکی را انجام دهم!
وی با بیان اینکه در این فیلم، طالبان افغانستان و پاکستان از همدیگر تمیز داده نمی شوند به فصل ابتدایی فیلم اشاره کرد و افزود: فیلم خیلی ملتهب شروع می شود و این انتظار را در مخاطب ایجاد می کند که شاهد التهاب بیشتری در لحظات بعدی باشد اما فیلم هر چه به درون حلقه های طالبان نزدیکتر می شود ما با رفعت و مهربانی بیشتری از سوی آنها مواجهه می شویم!
کارگردان می خواهد چهره ملایم تری از طالبان نشان دهد
عباس عمرانی، مدیر فیلم کوتاه و مستند انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس هم در این جلسه گفت: در این فیلم، تماشاگر منتظر است به صورت تحلیلی شاهد تغییر رویه ای که کارگردان به آن تاکید دارد و می خواهد چهره ملایم تری از طالبان را نشان دهد باشد اما کارگردان خیلی گذرا از آن عبور می کند. این درحالی است که نگاه جسورانه کارگردان به موضوع قابل ستایش است.
جواد اردکانی، فیلمساز هم گفت: در مورد نقد محتوایی فیلم، چون ما متر واحدی در مورد نگاه به طالبان در اختیار نداریم لذا هرگز نمی توانیم به خروجی واحدی برسیم بنابراین هرکسی از زاویه دید خودش کار را نقد می کند. بنابراین چون نمی شود مترها را یکسان کرد اختلاف نظر همچنان باقی می ماند.
محسن یزدی، مدیر مرکز مستند حوزه هنری نیز که در این جلسه نقد و بررسی حضور داشت گفت: معتقدم برای اینکه سوء تفاهمات در مورد فیلم ایجاد نشود و برخی ها تصور نکنند این فیلم به نفع طالبان ساخته شده باید تمهیداتی در انتهای فیلم گمارده شود تا این مساله به روشنی مشخص شود که فیلمساز به دنبال تطهیر چهره طالبان نبود.
کارگردان «تنها میان طالبان» در پایان گفت: یکی از دغدغه های من، پایان یافتن جنگ در افغانستان است. لذا کشته شدن انسان ها در افغانستان توسط هر گروهی که باشد محکوم است. بنابراین من با ساخت این فیلم به دنبال تطهیر چهره کسی نیستم هر چند که می دانم این فیلم برای من دردسرهای زیادی خواهد داشت ولی دغدغه اصلی من صلح در افغانستان است.
