صنعت فولاد ایران؛ از درازاي تاريخ تا جایگاه امروز

پول‌نیوز، هنر فلزكاري از كهن‌ترين دستاورهاي بشر است كه‌ اكنون كمتر به‌عنوان يك هنر شناخته مي‌شود و به صنعتي بزرگ تبديل شده كه چرخ بسياري از صنايع با چرخش آن به حركت درمي‌آيد.

اين هنر در ايران تاريخي طولاني دارد، به گونه‌اي كه بسياري از محققان، مورخان ومستشرقان غربي محل شكل‌گيري اين هنرباستاني وصنعت امروزي را منطقه ميان رودان (بين النهرين) دانسته‌اند و در اين كه ريشه‌بسياري ازهنرها و فنون ساخته دست بشر از اين منطقه نشات گرفته شكي نيست.

محمد تقي احساني در كتابي با عنوان «هفت هزار سال تاريخ فلزكاري در ايران»، ريشه‌هاي اين هنر و صنعت در ايران را براساس شواهد و قراين موجود تا هفت هزار سال پيش يا هزاره پنجم قبل از ميلاد دانسته كه به دوران مقابل تاريخ باز مي‌گردد.

از سوي ديگر گمانه زني‌هاي باستان شناسان قدمت مجسمه‌هاي مفرغي يافت شده در مناطق از استان لرستان را دوهزار سال قبل از ميلاد تخمين زده‌اند كه از شاخص‌ترين دست ابزارهاي فلزي بشر است كه هم اكنون در موزه‌هاي مختلف داخل و خارج از ايران نگهداري مي‌شود.

اما با اين پيشينه پربار در صنعت فلزكاري، توليد صنعتي فرآورده‌هاي آهن و فولاد در كشور كمتر از نيم قرن قدمت دارد كه آن هم به تاسيس كارخانه ذوب‌آهن اصفهان در چهل سال قبل باز مي‌گردد.

انجمن جهانی فولاد در جدیدترین گزارش خود از افزایش تولید فولاد ایران در ماه ژوئن 2013 نسبت به ژوئن 2012، اندکی پیش از اعمال تحریم‌های ایران خبر داد. بر اساس این گزارش، ایران در ماه ژوئن سال جاری میلادی 1.250میلیون تن فولاد تولید کرده است که نسبت به ژوئن 2012 با افزایش 2 درصدی روبرو شده است.

تولید فولاد ایران در ژوئن 2013 نسبت به مدت مشابه سال 2011 از افزایش 9.3 درصدی برخوردار شده و ایران در 6 ماه نخست 2013 بالغ بر 7.327 میلیون تن فولاد تولید کرده است؛ ایران طی همین بازه در سال گذشته 7.390 میلیون تن فولاد تولید کرده که کاهش 0.9 درصدی را نشان می‌دهد. تولید فولاد ایران همچنین در نیمه نخست امسال نسبت به 6 ماه نخست سال 2011 از افزایش 8.9 درصدی برخوردار شده است.

ایران از نظر میزان تولید فولاد جایگاه شانزدهم در سطح جهان را به خود اختصاص داده است. چین با تولید 66.660 میلیون تن فولاد، بزرگ‌ترین تولیدکننده این کالای اساسی در این ماه شناخته شده است.

به نوشته این گزارش، کل تولید فولاد جهان در ژوئن 2013 برابر با 131.652 میلیون تن تخمین زده شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 1.9 درصد رشد را نشان می‌دهد. تولید فولاد جهان در ماه ژوئن سال 2012 برابر با 129.229 میلیون تن بوده است. تولید فولاد در جهان در ماه ژوئن سال 2013 نسبت به سال 2011 از رشد 2.8 درصدی برخوردار شده است.

در ادامه این گزارش آمده است، ژاپن با تولید 9.281 میلیون تن و آمریکا با تولید 7.221 میلیون تن به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار دارند، همچنین، 10 کشور نخست در تولید فولاد در ماه ژوئن به ترتیب، چین 66.660 میلیون تن، ژاپن 9.281، آمریکا 7.221، هند 6.450،  روسیه 5.698، کره جنوبی 5.458، آلمان 3.684، اوکراین 3.060، ترکیه 2.957 و برزیل 2.831 هستند.

بر اساس گزارش انجمن جهانی فولاد، 64 کشور مورد بررسی در این گزارش، 98 درصد مجموع فولاد تولیدی در جهان در سال 2012 را تولید کرده‌اند.

نتيجه حاصل از آمارهاي فوق بيانگر آن است كه ايران هنوز هم تا رسيدن به جايگاهي مناسب در صنعت فولاد جهان راهي دراز در پيش دارد و از هم اكنون برنامه‌ريزان اقتصادي و صنعتي كشور باتوجه به‌رشد روزافزون تقاضا براي اين كالا بايد براي ايجاد صنايع فولاد جديد و توسعه صنايع موجود اقدام كنند.

از شهریورماه امسال با استقرار وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت جدید، سیاست های جدیدی نیز در عرصه صنعت و معدن ازجمله بخش فولاد اعمال خواهد شد، اما آن‌چه با گذشت بیش از چهار دهه اهميت دارد استفاده از تجربيات و آزمون و خطاهاس چهار دهه گذشته اين صنعت و برنامه ريزي براي توسعه هرچه بيشتر آن است.

امروزه صنايع ‌استراتژيك فراواني مانند صنايع دفاعي، اتوموبيل‌سازي، مسكن، لوازم خانگي و... به‌طور مستقيم و بسياري ديگر از صنايع به شكل غيرمستقيم وابسته به صنعت‌آهن و فولاد است، بنابراين توسعه اين صنعت مي‌تواند موتور محركه ديگر صنايع و استقلال اقتصاد كشور از واردات باشد.