وقتی تهدید تحریم به فرصت بدل می شود

بولتن نیوز: سال گذشته به طور متوسط روزانه حدود 60 میلیون لیتر بنزین موتور (به همراه افزاینده اکتان و اختلاط در انبار) در کشور تولید و حدود 60 میلیون لیتر نیز مصرف شد که نشان می دهد صنعت نفت ایران در سال 1390 توانسته است واردات بنزین کشور را به صفر برساند؛ وابستگی ای که شروع آن به واردات 11000 لیتر بنزین در سال 1306 و همزمان با ورود اولین خودروهای بنزین سوز به کشور باز می گردد و قدمتی 85 ساله دارد.

تولید بنزین در ایران تقریبا با ملی شدن صنعت نفت مصادف است. ساخت قدیمی‌ترین واحد بنزین سازی دنیا در آبادان در سال 1945 میلادی (1324 خورشیدی) از سوی شرکت‌های انگلیسی آغاز شد و در سال 1951 (1330 خورشیدی) به بهره برداری رسید، اما به دلیل منفی بودن تراز تولید و مصرف، ایران در سال های بعدی همواره واردکننده بنزین باقی ماند.

سال 1334 مصرف بنزین کشور به رقمی معادل یک میلیون و 46 هزار لیتر در روز رسید و با گذشت هر دهه، این مصرف به طرز چشمگیری افزایش یافت؛ به طوری که میانگین مصرف روزانه در سال 1385 به بالاترین رکورد خود از ابتدای مصرف این فرآورده نفتی در ایران رسید. در این سال میانگین مصرف روزانه بنزین 73 میلیون و 600 هزار لیتر بود که با در نظر گرفتن تولید روزانه 44 میلیون و 700 هزار لیتر در داخل، از واردات روزانه 29 میلیون لیتر بنزین حکایت دارد.

به دلیل کنترل روند رو به رشد مصرف بنزین کشور و جلوگیری از خسارت های آتی، موضوع سهمیه بندی بنزین از تیر 1386 با تخصیص 360 لیتر فصلی (ماهانه 120 لیتر) آغاز و به تدریج و در طول چهار سال از سهمیه ماهانه کاسته شد، تا این که سهمیه بنزین از ابتدای سال 1389 از 80 لیتر به 60 لیتر در ماه کاهش یافت و نتیجه آن افت مصرف روزانه بنزین از حدود 73.6 میلیون لیتر در سال 86 به 61.3  میلیون لیتر در سال 89 بود.

اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و سپس اصلاح قیمت بنزین، عوامل موثر دیگری بودند که سبب شدند میانگین مصرف روزانه بنزین کشور در سال 1390 به کمتر از 60 میلیون لیتر کاهش یابد.

افزایش مصرف بنزین و جوابگو نبودن تولید داخلی سبب شد تحریم صادرات بنزین، به ابزاری برای تحمیل خواسته های غرب به ایران تبدیل شود که البته با کنترل مصرف و اجرای طرح‌های توسعه‌ای پالایشگاه های کشور با شکست روبه رو شد و امروز شاهد صفر شدن واردات بنزین هستیم.

هم اکنون تولید بنزین موتور در کشور به حدود 60 میلیون لیتر (به همراه افزاینده اکتان و اختلاط در انبار) در روز رسیده است و با در نظر گرفتن متوسط مصرف روزانه حدود 60 میلیون لیتر می توان گفت که تولید و مصرف بنزین در کشور هم تراز شده‌ است. همچنین با بهره برداری از 17 طرح پالایشگاهی دیگر که در دست اجراست، به مرور توان صادرات بنزین ایران افزایش خواهد یافت.

آخرین وضعیت 17 طرح پالایشگاهی

درمجموع 17 طرح پالایشگاهی برای ارتقای ظرفیت و کیفیت تولید فرآورده‌های نفتی در کشور تعریف شده است که از این تعداد 5 طرح بنزین سازی، 5 طرح توسعه و بهینه سازی و 7 طرح مربوط به ساخت پالایشگاه های جدید است.

پیشرفت فیزیکی طرح‌های بنزین سازی پالایشگاه های آبادان، شهید تندگویان تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس تا پایان بهمن 1390 به ترتیب از 95.59، 98.79، 89.87، 82.5 و 63.76 درصد عبور کرده است.

پنج طرح توسعه و بهینه‌سازی نیز تا پایان دی 1390 در پالایشگاه لاوان از 83.57 درصد، شهید تندگویان تهران 97.83 درصد، امام خمینی (ره) شازند 96.6 درصد و اصفهان از 16.03 درصد عبور کرده است. این در حالی است که سال گذشته بخشی از طرح های بنزین سازی و بهینه سازی با حضور مقام های رسمی به بهره برداری رسید.

در طرح‌های احداث پالایشگاه‌های جدید نیز تا پایان دی سال گذشته، به جز پالایشگاه ستاره خلیج فارس که با پیشرفت 49.8 درصدی به نیمه راه رسیده است، مابقی طرح ها شامل پالایشگاه پارس پتروفیلد، آناهیتا، هرمز، خوزستان و شهریار در انتظار تامین مالی است.

بهره برداری از 100 طرح پالایشی در 11 ماه

تا پایان بهمن سال گذشته 100 طرح پالایشی در بخش های مختلف به بهره برداری رسید که برخی از آنها نظیر طرح افزایش ظرفیت و بهینه سازی پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند و بهبود کیفیت پالایشگاه شهید تندگویان تهران، از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند.

از مجموع 100 طرحی که در 11 ماه سال گذشته به بهره برداری رسید، 14 طرح و پروژه بزرگ از سوی شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، 27 پروژه از سوی شرکت های پالایشی، 25 پروژه به کوشش شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران و 23 پروژه به همت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران اجراشده است؛ افزون بر این، تا 9 اسفند سال گذشته 194 باب جایگاه عرضه سی ان جی نیز راه اندازی شده است.

با توجه به خودکفایی ایران در تولید بنزین و افزایش تولید این فرآورده استراتژیک، امکان صادرات بنزین از آغاز سال جاری فراهم شده و بتدریج بر حجم آن افزوده خواهد شد؛ به طوری که با تکمیل سایر پروژه‌های در حال ساخت پالایشگاهی، بنزین‌سازی و طرح های توسعه و بهینه سازی پالایشگاه‌های کشور، تولید بنزین کشور تا پایان برنامه پنجم توسعه به روزانه 131 میلیون لیتر و تا پایان افق چشم انداز 1404 به روزانه بیش از 190 میلیون لیتر خواهد رسید .