آیا امریکا قصد دارد به برجام برگردد؟

گروه بین الملل- امیرعلی ابوالفتح کارشناس مسائل آمریکا نوشت:گزارش روزنامه نیویورک تایمز در مورد طرح مایک پمپئو برای تمدید تحریم تسلیحاتی #ایران تا پیش از انقضای آن در اکتبر 2020 ، سوالات مهمی را ایجاد کرده است از جمله :

1 - آیا امریکا قصد دارد به #برجام برگردد؟
2 - آیا تحقق طرح پمپئو به منزله برچیده شدن مجدد تحریم های امریکا قلمداد می شود؟
3 - آیا به لحاظ حقوقی امکان بازگشت امریکا به برجام وجود دارد؟
4 - اگر امریکا به برجام برنگردد، امکان تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران وجود دارد؟
5 - مرجع رفع اختلاف نظر بر سر متن برجام و قطعنامه 2231 کجاست؟

اما پاسخ ها

به گزارش بولتن نیوز، بر اساس گزارش روزنامه نیویورک تایمز، امریکا قصد ندارد به برنامه جامع اقدام مشترک - برجام - که در وین میان ایران و گروه 1+5 حاصل شد، برگردد. دولت امریکا در 8 مه 2018 در یک بیانیه رسمی، " پایان مشارکت ایالات متحده " در برجام را رسما اعلام کرد.

 طرح پیشنهادی پمپئو با هدف افزایش تحریم ها و نه کاهش یا رفع آنان ارائه شده است. امریکا قویا نگران پایان انقضای مدت 5 ساله تحریم تسلیحاتی ایران است و قصد دارد تا پیش از رسیدن به زمان مقرر - اکتبر 2020 - تمدید این تحریم ها را به تصویب شورای امنیت سازمان ملل برساند. تحقق خواست امریکا، چه از طریق توسل به قطعنامه 2231 و چه با احتمال بسیار اندک حتی با توسل به متن برجام، در سیاست فشار حداکثری امریکا مبنی بر تشدید تمام عیار تحریم های ایران تغییری ایجاد نخواهد کرد.

 در سند برجام، موضوعی تحت عنوان ورود یا خروج کشورهای مشارکت کننده درنظر گرفته نشده است. به عبارت دیگر، امریکا نمی تواند با توسل به بخش هایی از این سند، بار دیگر خود را کشور مشارکت کننده در آن معرفی نماید. با این حال، حقوق بین الملل، ورود یا بازگشت مجدد کشوری به یک پیمان یا توافق بین المللی را به رضایت کشورهای عضو منوط کرده است. با این استدلال ، اگر امریکا بخواهد به برجام بازگردد، نیاز دارد رضایت کشورهای مشارکت کننده از جمله ایران را کسب نماید.

 بر اساس گزارش نیویورک تایمز، امریکایی ها قصد دارند با استفاده از قطعنامه 2231 و نه متن برجام، به خواست خود برای بازگشت تحریم های شورای امنیت علیه ایران از جمله تحریم های تسلیحاتی برسند. سند برجام بخشی از قطعنامه 2231 است و در این قطعنامه نام امریکا به عنوان کشور مشارکت کننده قید شده است و هنوز قطعنامه ای، این قطعنامه را نقض نکرده است. به عبارت دیگر، با وجود نقض برجام از سوی دولت امریکا، هنوز قطعنامه 2231 به قوت خود باقیست و امریکا به عنوان کشور مشارکت کننده در این قطعنامه شناخته می شود. از این رو، امریکا قصد دارد فرایند تعیین شده در قطعنامه 2231 - و نه فرایند تعیین شده در سند برجام - را فعال کند. البته به لحاظ عملی، تفاوتی میان توسل امریکا به برجام یا توسل امریکا به قطعنامه 2231 نیست اما به لحاظ حقوقی، تفاوت وجود دارد و آن این که به نظر امریکایی ها، ایالات متحده مجاز است اجرایی شدن تمام بخش های قطعنامه 2231 از جمله تشکیل کمیسون حل اختلاف و ارجاع موضوع به شورای امنیت برای عملی سازی مکانیسم ماشه را درخواست کند؛ حتی اگر بر اساس فرمان اجرایی ترامپ، امریکا رسما مشارکت خود در برجام را پایان یافته اعلام کرده باشد.

 در برجام ، رفع اختلافات میان کشورهای مشارکت کننده به کمیسیون حل اختلافات محول شده است. اما در مورد اختلاف نظر بر سر تفسیر قطعنامه های شورای امنیت از جمله قطعنامه 2231 برعهده شورای امنیت سازمان ملل است. از این رو قابل انتظار است که امریکایی ها با استفاده از نفوذ و وزن سیاسی خود، اعضای شورای امنیت را برای تن دادن به خواسته ایالات متحده تحت فشار شدید قرار دهند. با این حال، پاسخ به این سوال که آیا در نهایت استدلالات امریکایی ها پذیرفته خواهدشد یا خیر؛ نیاز به گذشت زمان و رایزنی های پشت پرده میان اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل دارد.