میراث فرهنگی خلیج فارس در خطر است!
به گزارش بولتن نیوز، نخست حفاران غیرمجاز محوطه را چیزی شبیه به پنیر فرانسوی کردند، آن‌قدر چاله‌ها عمیق شدند تا در مناطق نزدیک خلیج‌فارس گاه به آب رسیدند و در زمین‌های دورتر، به سازه‌های معماری که دیگر قابل برداشت نبود و حالا شرکت‌های خصوصی با کشیدن دیوارهایی در نقش حصار، به همان زمین‌ها تعرض می‌کنند، زمین‌هایی که حریم «خلیج فارس» ند و این روزها حرف و حدیث پشت سرشان زیاد و چشم‌های طمع به آن دوخته شده است.
فرقی نمی‌کند نجیرم باشد، یا بتانه. دیر باشد یا بردستان، بوشهر باشد یا سیراف. امروز دیگر در مرز این نوار آبی و در کتاب‌هایی که به نظر می‌رسد قرار است فقط نام «خلیج فارس» را یدک بکشند، تا چشم کار می‌کند تپه‌های خاکی، اسکلت‌های فلزی از شهرک‌های صنعتی و نخاله‌های ساختمانی ریخته شده‌اند و تنها سرمایه‌ی کنونی این مناطق را تکه‌های شکسته سفال، کتیبه‌های از وسط دو نیم شده و سنگ‌های شکسته شده‌ی آسیاب و خاکی که بیشتر شبیه نخاله‌های ساختمانی است، تا خاک یک بیابان با سفال‌ها و ظروف شکسته شده‌ی روی خاک و سازه‌های نیمه تخریب شده از حفاری‌های غیرمجاز پر کرده است.
هر چند در گذشته گاهی اوقات پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی از محل اعتباراتی که باقی می‌ماند، پروژه‌ای را هم برای کاوش و بررسی مطالعاتی در این محوطه‌ی تاریخی اختصاص می‌داد و با عقب‌نشینی‌هایی که معمولاً اداره میراث فرهنگی استان بوشهر دارد به نظر می‌رسید آن خود را از همه‌ی داستان‌ها کنار کشیده، اما با اتفاقات و هشدارهای دوستداران میراث فرهنگی، به نظر می‌رسد مدتی است پژوهشکده باستان‌شناسی قصد ورود به وضعیت محوطه‌های باستانی این منطقه را دارد.
سیامک سرلک - معاون پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری - بعد از انجام بررسی‌هایی روی محوطه‌های تاریخی این مناطق باستانی به ایسنا می‌گوید: دو دور گزارش تخریب‌های سواحل کرانه شمالی خلیج فارس با تکیه بر سیراف، نجیرم و دیگر محوطه‌ها را حدود دو هفته گذشته (اواخر فروردین) برای معاونت میراث فرهنگی کل کشور ارسال کردیم، اما فعلاً پاسخی دریافت نکرده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه پژوهشکده باستان‌شناسی در دوره مدیریت جدید این پژوهشکده روی مطالعات خلیج فارس متمرکز شده و تلاش‌هایی نیز در این زمینه در اواخر سال ۹۷ انجام شد، ادامه می‌دهد: سفری به هرمزگان داشتیم و با مسؤولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان صحبت کردیم، قول‌هایی نیز برای تأمین اعتبار دادند اما عمل نکردند.
او همچنین به صحبت‌هایش با مسؤولان سازمان مناطق آزاد قشم و بدقولی آن‌ها در این زمینه اشاره می‌کند و می‌افزاید: مسؤولان سازمان مناطق آزاد کیش هم وعده‌هایی در مورد شهر «حریره» دادند حتی ما مجوز کاوش هم صادر کردیم اما در نهایت گفتند ما پول نداریم. با سفر رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی به خوزستان نیز همین اتفاقات افتاد.
وی با اشاره به اینکه پژوهشکده باستان‌شناسی برای مطالعات سواحل خلیج فارس و دریای مکران تلاش زیادی کرد، افزود: متأسفانه ما نتوانستیم برای اجرای طرح مطالعات خلیج فارس تأمین اعتبار کنیم و مسؤولان ذی ربط در هرکدام از استان‌های ساحل خلیج فارس هم به عناوین مختلف تأمین بودجه نکردند. در حال حاضر نیز با مشکل مالی- اعتباری پژوهشگاه مواجه هستیم.
معاون پژوهشکده باستان‌شناسی در توضیح علت بی‌توجهی به صحبت‌های کارشناسان و باستان‌شناسانی که از رها بودن محوطه‌های باستانی خلیج‌فارس و لزوم کاوش در ان‌ها صحبت‌می‌کنند، بیان می‌کند: فاجعه عمیق‌تر از این حرف‌هاست. هرکدام از باستان‌شناسان صرفاً منطقه مورد کاوش خود و اطراف آن را می‌بینند. مسأله اصلی و اولویت در محوطه‌های باستانی خلیج فارس حفاظت از این محوطه‌هاست که این کار بر عهده‌ی معاونت میراث فرهنگی و دفتر حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی است.
سرلک تأکید می‌کند: نیروی برای حفاظت و بودجه با هدف تأمین زیرساخت‌های حفاظتی در اختیار پژوهشکده باستان‌شناسی نیست. باستان‌شناسان نیز با وجود اعلام هشدارهای پی در پی راه به جایی نمی‌برند و هر روز شاهد تعرض و تخریب محوطه‌های باستانی زیادی در سواحل شمالی خلیج فارس هستیم.
قول و قرارها در طول این سال‌ها کم نبودند، حمیده چوبک رئیس سابق پژوهشکده باستان‌شناسی ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۶ درباره‌ی اقداماتی که این پژوهشکده می‌تواند برای حفاظت از این محوطه‌های تاریخی در خلیج فارس انجام دهد، به ایسنا گفته بود: «آخرین اقدامات برای حفاظت از محوطه‌های تاریخی در حاشیه خلیج‌فارس در دست بررسی هستند. در طول سال گذشته از محوطه‌های این محدوده‌ی تاریخی بازدید کرده‌ایم و گزارش‌هایی منتشر شده‌اند، همچنین برای حفظ آن‌ها نامه‌نگاری‌های زیادی انجام شده‌اند، اما با این وجود فکر می‌کنیم باید از طریق کاوش‌ها حضور فعالی در این زمینه داشته باشیم.
او نامه‌نگاری برای انجام بررسی‌های میدانی در محوطه‌های تاریخی مانند بدر «بتانه» و «سیراف» را از مهمترین اقدامات پژوهشکده باستان‌شناسی در این زمینه می‌داند.»
وی در حتی ۱۴ اردیبهشت ۹۶ و زمانی که همچنان در همان سمت بود، با اعلام حضور حسین توفیقیان، باستان‌شناس در منطقه‌ی «دَیِر» در استان بوشهر اعلام کرده بود: این باستان‌شناس به عنوان نماینده پژوهشکده باستان‌شناسی از بندر «بتانه» و یکی دیگر از بنادر منطقه بازدید کرده است، که متأسفانه این بنادر به شدت مورد تعرض قرار گرفته‌اند. امیدوارم با حضور باستان‌شناسان در منطقه و آغاز مطالعات در این دو بندر تاریخی در استان بوشهر، بتوانیم جلوی تخریب‌های بیشتر را بگیریم.
در حال حاضر گزارش تهیه‌شده توسط این باستان‌شناس به معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری فرستاده شده تا از سوی آن‌ها نیز بررسی‌های مورد نیاز انجام شود. براساس گزارش ارائه شده دیوارسازی‌ها، تخریب‌ها و تعرض‌ها به بندر تاریخی «بتانه» آسیب‌های زیادی به این محوطه‌ی تاریخی وارد کرده است.»
از همه این‌ها گذشته، قول و قرارهایی که روزی قرار بود به تهیه اطلس باستان‌شناسی خلیج‌فارس منجر شود، یکی دیگر از بدقولی‌هایی است که میراث فرهنگی با نام نبود اعتبار و ناقض رها کردن پروژه‌اش، از زیر آن شانه خالی کرده است، خبرنگار ایسنا تلاش کرد، در تماس با روح الله شیرازی - رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی از آخرین وضععیت روند تهیه این اطلس جویا شود، اما موفق به صحبت با وی نشد.
در محوطه بتانه و بردستان بعد از حفاری‌های غیرمجاز می‌دانند
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
