اختراع هواپيما و پلانتاريوم در جهان اسلام !

براي اهل تحقيق و پژوهش و آنان كه با تاريخ علم آشنايي كاملي دارند، تاثيرات مستقيم فرهنگ و تمدن درخشان اسلامي بر انديشه‌‌هاي دانشمندان اروپايي و غربي پوشيده نيست. دين اسلام در دستور‌‌هاي فراوان خود به علم‌اندوزي و تحصيل دانش توصيه‌هاي اكيد كرده است تا آنجا كه مسلمانان به خصوص در قرون اوليه اسلامي به كسب دانش‌ها و مهارت‌هاي مختلفي موفق شدند كه فرهنگ اروپايي و غربي وامدار انديشه‌هاي آن بزرگان است. ديني كه پيامبر آن دستور به فراگيري علم و دانش از گهواره تا گور بدهد و دانش را فريضه و عملي واجب بر هر زن و مرد معرفي كند، انتظاري جزاين نيست كه دانشمند نابغه‌اي از بين مسلمانان برخيزد و موفق به اختراع هواپيما و پلانتاريوم شود. جاي تاسف دارد كه بسياري از ما حتي نام او را نشنيده‌ايم و بدين‌سبب الگو‌هاي غربي را ناآگاهانه به عنوان سرآمدان دانش و پيشرفت بشري مي‌پنداريم.



آسمان‌نما

آسمان‌نما (planetarium)تالار و فضايي است به شكل يك نيم‌كره و گنبدي شكل كه در آن به جهت "آموزش" و "سرگرمي"، ستارگان، سيارات و ديگر پديده‌هاي سماوي چون: خسوف، كسوف، شفق، فلق، حركت سيارات، خوشه‌هاي ستاره‌اي، سحابي‌ها و... نمايش داده مي‌شود.

ناظران از طريق پروژكتور‌هاي نوري ـ مكانيكي يا ديجيتالي، تصاوير آسمان را بر سقف گنبد ملاحظه‌ مي‌كنند. در اصل، اين گونه تالار‌ها به جهت رويت آسمان شب طراحي مي‌شود، زيرا هميشه شرايط جوي مساعد نيست تا آسمان شب و اجرام براي نوآموزان نجوم رويت شوند. از سوي ديگر در طول روز رويت آسمان شب امكان‌پذير نيست، لذا فضاي پلانتاريوم باعث مي‌شود كه در روز نيز افراد علاقه‌مند، به فراگيري جزئيات آسمان مشغول شوند. اخيرا در تهران در تقاطع بزرگراه همت و مدرس يك پلانتاريوم احداث شده است. در دنيا حدود 2500 پلانتاريوم وجود دارد كه صد ميليون
بازديد‌كننده دارد.

سابقه طراحي و ساخت پلانتاريوم يا همان آسمان‌نما به قرن هيجدهم باز مي‌‌گردد. زماني كه گوي‌هاي متحرك و افلاك‌نما‌هاي مكانيكي متداول شد. چند گوي توخالي به قطر 4 تا 5 متر (13 تا 16 فوت) ساخته شد به‌طوري كه در داخل آن تعداد محدودي بازديد‌كننده مي‌‌توانستند ستارگان را به صورت سوراخ‌هاي كوچك در گوي مشاهده كنند. اولين آسمان‌نما با پروژكتور‌ ستاره‌اي توسط "والتر باورسفلد" (1879 ـ 1959) در شركت "كارل زايس" ساخته شد.



اختراع هواپيما و پيشگامان هوانوردي

دو برادر آمريكايي‌ به نام‌ "اورويل" و "ويلبر رايت" از "اوهايو" كه ابتدا دوچرخه فروش و بعد دوچرخه‌ساز شدند، سوداي پرواز به سرشان زد. در 1899 ميلادي گلايدر مدل و در تابستان 1901 گلايدر واقعي آنها براي آزمايش آماده شد، اما پرواز آن موفقيت‌آميز نبود. آنها سرانجام توانستند در 17 دسامبر 1903 اولين هواپيماي خود را 4 بار به پرواز درآورند. در دنيا اين دو آمريكايي را پيشگامان صنعت هوانوردي برمي‌شمردند.




سيد مرتضي ميرسراجي