بانكداري الكترونيك، يك ضرورت نه يك انتخاب

با رشد روز افزون معاملات تجاري در سطح جهان در سالهاي اخيرظهور پديده تجارت الكترونيك و نياز ساختاري تجارت  به حضورفعال و قدرتمند بانكهاجهت نقل وانتقال منابع مالي،بانكداري الكترونيك نيز به عنوان بخش تفكيك ناپذير از تجارت الكترونيك مطرح شد.

پديد آمدن دو مفهوم جديدبا عنوان پول الكترونيك E-MONEY وانتقال الكترونيك منابع EFT  ياElectronic Founds Transfer  اساس شكل گيري بانكداري الكترونيك پايه ريزي شد.

در واقع بانكداري الكترونيك اوج استفاده از فناوري انفورماتيك و ارتباطات و اطلاعات در جهت حذف دو قيد زمان و مكان از خدمات بانكي است.

تعاريف بسياري از بانكداري الكترونيك ارائه شده است،اما به طور كلي مي توان گفت بانكداري الترونيكي عبارت است از فراهم آوردن امكاناتي براي كاركنان در جهت افزايش سرعت و كارايي آنها درارائه خدمات بانكي در محل شعبه و همچنين فرايندهاي بين شعبه اي و بين بانكي در سراسر دنيا و ارائه امكانات سخت افزاري و نرم افزاري به مشترياني كه با استفاده از اين خدمات بتوانند بدون نياز به حضور فيزيكي در بانك،در هر ساعت از شبانه روز (24 ساعته)از طريق كانالهاي ارتباطي ايمن و با اطمينان عمليات بانكي دلخواه خود را انجام دهند.

گفته مي شود اگر در جامعه اي بانكداري الكترونيكي شكل بگيردبايد به رونق تجارت الترونيك نيز اميد بست،چون بانكداري الكترونيكي خود پيش نيازي براي ورود به دنياي پر رمز و راز تجارت الكترونيكي است.

در حالي كه در كشورهاي ديگربانكها،كارت و دستگاههاي خود پرداز را دراختيار مشتريانشان قرار مي دهند،در كشور ما مردم بايدپولهايشان را نزد بانك بسپارندتا بتوانند كارت دريافت كنند،گرچه با وجود اين هم مطمئن نيستندكه بدون حمل و نقل پول از كارت استفاده نمايندو در حالي كه خريد ساختمان براي افتتاح شعب مزيت و سرمايه اي براي  بانكهاي خارجي به حساب نمي آيد،اما بانكهاي كشورمان افتتاح شعب جديد را به عنوان سرمايه گذاري و سوددهي بالاي ساختمانها دريافته اند،مساله اي كه دور از ذهن هيچ اقتصادداني نيست.

با تمام تفاسير فوق نبايد از مزاياي بانكداري الكترونيكي غافل شد،زيرا بانكداري الكترونيك وسيله اي براي كاهش هزينه هاو افزايش كارايي و نيز ايجاد ارزش افزوده جهت مشتريان مي باشد،چون امروزه مشتريان وقت كمنتري براي انجام فعاليتهايي مانند مراجعه حضوري به بانك را دارند و طالب خدمات سريع وراحت مي باشندو براي آنها نيز هزينه كمتري داردو به ساعت باز شدن بانكها و يا محل آنها مريوط نمي شود.

همچنين هزينه ارائه خدمات الكترونيكي خيلي كمتراز ارائه همان خدمت  از طريق باجه مي باشد،بنابر اين با تشويق مشتريان براي انجام مبادلات بانكي الكترونيكي،بانكها به طور قابل ملاحظه اي هزينه هاي عملياتي خود را كاهش مي دهند.

با توجه به موارد فوق بانكهايي كه انواع خدمات الكترونيكي را به مشتريان خود ارائه مي نمايند مايلند كه فرايند پذيرش سريعتر انجام گيرد،زيرا اگر اين خدمات سريعتر مورد پذيرش مشتريان قرار گيرد،سرمايه گذاري بانكها نيز سريعتر جبران خواهد شد.بنابر اين هرقدر بانكها بتوانند سرعت پذيرش خدمات الكترونيكي خود را توسط مشتريانشان افزايش دهند،خواهند توانست سريعتر به سودآوري دست يابند.

البته مزاياي بانكداري الكترونيكي نه تنها به كاهش هزينه ها منجر مي شود،بلكه با فرهنگ سازي مي توان به آثاراجتماعي و اقتصادي آن رسيد.كاهش هزينه چاپ اسكناس ،بهداشت و كنترل ترافيك از آثار مشهود اين فرهنگ سازي خواهد بود.

ابزارهاي مورد استفاده در بانكداري الكترونيك

اهم ابزارهاي مورد استفاده در بانكداري الكترونيك عبارتند از:دستگاههاي خودپرداز،پايانه هاي فروشگاهي،انواع كارتهاي هوشمند، شبكه شتاب بين بانكي،بانكداري تلفني،موبايل بنكينگ وبانكداري اينترنتي .

به طوركلي مي توان گفت كه بانكداري الكترونيكي شامل سيستمها يي است كه مشتريان را قادر مي سازد تا در سه سطح اطلاع رساني،ارتباط و تراكنش  از خدمات و سرويسهاي بانكي استفاده نمايند.

1-اطلاع رساني

ابتدايي ترين سطح بانكداري الكترونيكي مي باشد كه بانك اطلاعات مربوط به خدمات و محصولات وعمليات بانكي خود را به مشتريانش معرفي مي نمايد.(مثلا از طريق اينترنت)

2- ارتباطات

اين سطح از بانكداري الكترونيكي امكان انجام مبادلات بين سيستم بانكي و مشتري را فراهم مي آورد.

3- تراكنش

اين سيستم متناسب با نوع اطلاعات و ارتباطات خود از بالاترين سطح ريسك برخوردار است و با يك سيستم امنيتي كنترل شده قادر است،عملياتي چون صدور چك ،انتقال وجه و  افتتاح حساب را نيز انجام دهد.

نتیجه گیری:

با گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات تمامی ابعاد زندگی بشر امروز به ویژه بعد اقتصادی آن دچار تحولی عمیق و بنیادین گردیده است و این روند همچنان ادامه دارد. به جرات می توان گفت که عدم توجه به این روند و تاخیر در هماهنگی با آن موجب اختلال در روابط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی می گردد. حضور در بازارهای جهانی با استفاده از شیوه های موفق و کارآمد از جمله ضرورتهای تطبیق با نظام بین المللی کنونی است بدون تردید بهره‌گیری از فناوری اطلاعات در زمینه‌های مختلف تجاری و مالی یکی از ابزارهای لازم برای افزایش کارایی تجاری در اقتصاد ملی است. استقرار نظام ملی بانکی کارآمدی که ضمن ارتباط با سیستم های بین المللی توانائی ارائه خدمات بانکی نوین را نیز داشته باشد از ضروریات استقرار نظام تجارت الکترونیک در کشور باشد. در این زمینه اقداماتی از دهه هفتاد آغاز گشته و طی چندسال گذشته نيز با ایجاد برخی زیرساختهای لازم (از جمله زیرساختهای قانونی و مخابراتی) رشد آن شتاب فزاینده‌ای داشته است. لیکن همچنان تا رسیدن به مقصد و جبران زمان از دست رفته راه درازی در پیش است.

محسن بيات (اداره كل مديريت بانكداري الكترونيك بانك كشاورزي)