تحقيقات علني در ارتباط با نقش انگليس در جنگ عراق از ماه نوامبر گذشته و با اداي شهادت چند مقام سابق دولتي و يك مقام ارشد اطلاعاتي اين كشور از سوي كميته 6 نفرهاي به رياست سر جان چيلكات آغاز شد
و قرار است بعد از شنيدن اظهارات تمامي مسئولان و مقامات دولتي بريتانيا در زمان جنگ، گزارش كامل و جامعي در اين رابطه منتشر شود. روز پنجشنبه ، تونيبلر نخست وزير سابق انگليس در اين كميته حاضر ميشود.
اگرچه در اين ميان، مسئله تعيين اعضاي كميته از سوي گوردون براون، نخستوزير انگليس كه در زمان جنگ، وزير خزانه داري اين كشور بوده هم شك و ترديد در رابطه با صادقانه بودن اين تحقيقات را افزايش داده چراكه به اعتقاد عموم، براون با تشكيل اين كميته صرفا قصد دارد همچون گذشته مسئوليت جنگ عراق را به گردن دولت قبلي بريتانيا بيندازد و خود را از فشار افكار عمومي و انتقادهاي فراوان مخالفانش رهايي بخشد.
در جريان تحقيقات طولاني مدت كميته تحقيق انگليس درباره جنگ عراق، كه روندي چند ماهه خواهد داشت، تونيبلر بدون ترديد بهعنوان مهمترين شاهد ماجرا در برابر اين كميته حاضر خواهد شد. او در نقش نخستوزير وقت انگليس در سال2003 اين كشور را علنا بهعنوان نخستين هم پيمان ايالات متحده وارد جنگ با عراق صدام حسين كرده بود. بلر و ديگر مقامات دولتي انگليس در عين حال بايد در مورد ادعاي مطرح شده در آن تاريخ مبني براينكه ديكتاتور سابق عراق به سلاحهاي كشتار جمعي مجهز بوده هم پاسخگو باشند. البته سرجان چيلكات تأكيد كرده كه در جريان اين تحقيقات هيچ مقامي محاكمه نميشود ولي گزارش نهايي كامل و همه جانبه خواهد بود، كمااينكه تا امروز اعضاي اين كميته با خانوادههاي 179 سرباز انگليسي كشته شده در جريان جنگ 6 ساله عراق ملاقات داشتهاند.
نخستين گروه از افرادي كه قرار بود در برابر كميته تحقيق حاضر شوند، چند مسئول اطلاعاتي و گروهي از فرماندهان ارتش اين كشور بودند كه در ماههاي نوامبر و دسامبر سال2009 ميلادي در اين رابطه شهادت دادند. طبق يك برنامه از پيش مشخص شده، تونيبلر آخر ماه ژانويه و گوردون براون بعد از انتخابات در اين مورد شهادت خواهند داد و در ماه مارس تحقيقات به خاطر برگزاري انتخابات سراسري انگليس دچار وقفهاي چند ماهه خواهد شد و پس از ماههاي جولاي و آگوست 2010 بار ديگر از سرگرفته ميشود و در نهايت اواخر سال2010 يا اوايل سال2011 ميلادي هم نتايج آن در گزارش مفصلي اعلام خواهد شد.
دفاع مشاور بلر از نخستوزير سابق
نخستين سياستمدار سرشناسي كه در برابر كميته چيلكات حاضر شد، اليستر كمبل سخنگوي سابق و مشاور توني بلر بود كه 12 ژانويه بهمدت 5ساعت متوالي و 2ساعت بيش از زمان پيشبيني شده، در اين رابطه شهادت داده و از موضع بلر در زمان شروع جنگ دفاع كرد. كمبل ضمن تأكيد بر هر جمله از پرونده مربوط به خطر سلاحهاي كشتار جمعي عراق اعلام كرد كه بدون ترديد حمله به عراق تصميم درستي بود و انگليس بايد به نقش مهم خود در بركناري رژيم صدام افتخار كند. مقامات وقت انگليس با استناد به اين پرونده كه در آن اعلام شده بود عراق قادر است ظرف 45 دقيقه سلاحهاي كشتار جمعي خود را در وضعيت آماده شليك قرار دهد، ضرورت اقدام نظامي و همكاري با آمريكا در اين زمينه را توجيه كرده بودند.
كمبل همچنين اين ادعاي مخالفان كه بلر پس از ملاقات با جورج بوش در تگزاس نظرش را در رابطه با تهديدي كه عراق براي جامعه بشري محسوب ميشده، تغيير داده و از طرح آمريكا براي حمله نظامي به اين كشور حمايت كرده، رد كرده و ادعاي كريستوفر مئير، سفير سابق انگليس در واشنگتن كه اواخر سال گذشته ميلادي در كميته تحقيق جنگ عراق شهادت داده بود اصرار بوش سبب شده كه نخستوزير انگليس نظرش را درباره عراق تغيير دهد، نادرست خواند. مشاور بلر گفت كه نخستوزير معتقد بود عراق قطعنامههاي سازمان ملل متحد را ناديده گرفته ولي در عين حال جنگ را آخرين راهحل ممكن بعد از ناكامي تلاشهاي ديپلماتيك در اين رابطه تلقي ميكرد.
اين درحالي است كه مخالفان معتقدند اظهارات كمبل در برابر كميته تحقيق دروغي بيش نيست و در آن سال صرفا تهديدات رژيم صدام و سلاحهاي كشتار جمعي عراق بزرگ نمايي شده بود تا بهانهاي براي اشغال عراق بهوجود آيد. البته كمبل به اين حقيقت اعتراف كرد كه بلر در سال2002 چند بار بهطور خصوصي براي جورج بوش نامه نوشته و تأكيد كرده بود اگر ديپلماسي در اين زمينه ناكام بماند و اقدام نظامي عليه رژيم عراق آخرين گزينه ممكن براي خلع سلاح صدام باشد، انگليس بهطور حتم در كنار ايالات متحده خواهد بود.
بليت فروشي براي نمايش بلر
كميته تحقيق در حالي به كار خود ادامه ميدهد كه در لندن انتظار براي آنچه از آن بهعنوان نمايش تونيبلر در تاريخ 29 ژانويه ياد ميشود، به اوج رسيده است. 60 صندلي و متعاقبا 120 بليت براي افرادي كه از نزديك خواهان حضور در جلسه شهادت نخستوزير سابق انگليس در برابر اعضاي كميته تحقيق جنگ عراق هستند در نظر گرفته شده است.
اين جلسه در مركز كنفرانس ملكه اليزابت در وستمينستر برگزار خواهد شد. بلر روز پنجشنبه، تمام روز به سؤالات اعضاي كميته تحقيق جنگ عراق در دو بخش صبح و بعد از ظهر پاسخ خواهد داد و 60 نفر از افرادي كه در قرعه كشي روز 18 ژانويه موفق به تهيه بليت شدهاند در جلسه صبح و 60 نفر ديگر عصر همان روز شنونده اظهارات وي خواهند بود.
تعداد درخواستهاي مطرح شده براي حضور مستقيم در اين جلسه به حدي بود كه مسئولان كميته را به انجام قرعه كشي براي توزيع بليت مجبور ساخت. البته طبق درخواست سرجان چيلكات يك سوم صندليهاي موجود به خانواده نظاميان انگليسي كشته شده در عراق اختصاص داده شده است. برندگان اجازه صرفنظر كردن يا فروش بليتهاي خود را ندارند و طبق هشدار مقامات مسئول، كنترلهاي اعمال شده در زمان ورود به جلسه
فوق العاده شديد خواهد بود.
بدون ترديد شهادت بلر مهمترين بخش تحقيقات كميته جنگ عراق خواهد بود.
7 سال پيش و در زمان شروع جنگ، بلر نخستوزير انگليس بود و 45 هزار سرباز را براي حمايت از حملهاي كه ايالات متحده رهبري آن را عليه صدام حسين برعهده داشت، به خاك اين كشور اعزام كرد.
تصميم بلر بهرغم مخالفتها و اعتراضهاي گسترده مردم انگليس و تظاهرات آنها در خيابانهاي لندن، بهعنوان يكي از حساسترين موضعگيريهاي دولت چپگراي اين كشور اتخاذ شد. بلافاصله انتقادها از بلر به حدي رسيد كه حتي در مورد مشروع بودن اين اقدام و حمله نظامي به عراق هم شك و ترديدهاي زيادي مطرح و حتي نخستوزير انگليس به فريب افكار عمومي و پارلمان اين كشور در مورد اينكه عراق سلاحهاي كشتار جمعي در اختيار داشته است، متهم شد. بعد از آن بسياري از حاميان حزب كارگر به خاطر اين موضعگيري بلر و اينكه انگليس را به يكي از اشغالگران عراق تبديل كرده و موجب كشته شدن 179 نظامي بريتانيايي در اين كشور شده، در رديف مخالفان او قرار گرفتند.
نارضايتي عمومي زماني افزايش يافت كه سلاحهاي كشتار جمعي هرگز در خاك عراق پيدا نشدند و امروز بسياري از نمايندگان حزب كارگر بيم آن دارند كه اين موضوع قدرت اين حزب را در آستانه انتخابات سراسري بهار آينده كاهش دهد و افكار عمومي را به دو دسته تقسيم كند. گوردون براون نخستوزير كنوني انگليس كه اين كميته را سال گذشته و بعد از عقبنشيني نيروهاي بريتانيايي از عراق تشكيل داده بود، بعد از انتخابات در برابر كميته تحقيق شهادت خواهد داد. بلر اخيرا در گفتوگويي با بيبي سي گفته بود كه همچنان به تصميم خود مبني بر سرنگوني رژيم عراق، حتي بهرغم پيدانشدن سلاحهاي كشتار جمعي، اعتقاد دارد و اين درحالي است كه مخالفان جنگ درعراق اميدوارند اين كميته در پايان به فريبكاري او در رابطه با خطر رژيم صدام حسين صحه بگذارد.
پرنس چارلز، مخالف بوش و بلر
در اين اثنا و درست در روزهايي كه كميته تحقيق جنگ عراق شنونده اظهارات مقامهاي سابق دولت بريتانياست، نشريه اخبار جهان با استناد به منابع موثق در دربار سلطنتي فاش كرد پرنس چارلز پسر ملكه اليزابت هم معتقد بوده كه تونيبلر در وارد كردن انگلستان در جنگ عراق مرتكب اشتباه شده است.
طبق گزارش اين روزنامه، شاهزاده ولزي از همان ابتدا مخالفت خود را با اعزام نيرو به عراق اعلام داشته و توني بلر را هم به استهزا گرفته و بوش را متهم به حمله نظامي به عراق برپايه اطلاعات غلط نيروهاي امنيتي كرده و معتقد بوده كه اين اقدام صرفا تنشهاي موجود در خاورميانه را افزايش خواهد داد. چارلز در همان زمان از سكوت رهبران غربي در مورد قضيه فلسطين به ستوه آمده و آن را دليل اصلي بيثباتي خاورميانه ميدانست. چارلز آن روزها نگراني خود را به صراحت به شخصيتهاي تأثيرگذار و سياستمداران انگليس ابراز كرده و اعزام نيرو به عراق را يك فاجعه دانسته بود. حتي او بيشتر از آنكه منتقد تونيبلر باشد، به عملكرد بوش معترض شده و حتي گفته بود كه رفتار رئيسجمهوري ايالات متحده او را به وحشت مياندازد.