روایتی دیگر از انقلاب

انقلاب شکوهمند اسلامی ایران از سوی بسیاری از مورخان تاریخ معاصر، گزارشگران و خبرنگاران نامدار حاضر در عرصه های بین المللی در قرن حاضر خورشیدی انقلاب بزرگ قرن نامگذاری شده است. انقلابی که نظام کشور کهن ایران را با کارنامه ای به بلندای بیش از 25 سده شاهنشاهی به نظام جمهوری تبدیل کرد.

تاکنون روایت های گوناگونی از سوی فعالان سیاسی و مبارزان دوره پهلوی از انقلاب شکوهمند اسلامی و علل پیروزی آن ارائه شده و نقدهای بر هر یک از روایت ها صورت گرفته است در مجموعه ای که به مناسبت دهه فجر انقلاب اسلامی ارائه شد و به یاری دکتر صادق طباطبائی از رادیو تهران، صدای پایتخت پخش شد، روایت دیگری از انقلاب اسلامی بود.

***********

دکتر صادق طباطبائی برای کسانی که جریان انقلاب اسلامی ایران را دنبال می کنند، برای مبارزان سالهای دور پژوهشگران جوان و علاقمندان به تاریخ معاصر نامی شناخته شده است.

دکتر صادق طباطبائی در سال 1322 خورشیدی در خانواده ای مذهبی و روحانی در شهر مقدس قم به دنیا آمد و تحصیلات متوسطه را در همین شهر به پایان رساند، در سالهای پرآشوب پس از کودتای 28 مرداد سال 1332 نوجوانی بود که شاهد تغییرات سریع سیاسی و اجتماعی آن روزگار در زمان محمد رضا پهلوی بود. وی از آغاز دهه 40 خورشیدی برای ادامه تحصیل به آلمان رفت و چیزی نگذشت که همزمان با تحصیل وارد فعالیت های سیاسی دانشجویان در اروپا شد و از طریق ارتباط با حضرت امام خمینی (ره) که در نجف اشرف اقامت داشتند حلقه رابطی شد بین امام و دانشجویان مبارز و این ارتباط تا زمان پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در ایران و بعد از آن استمرار یافت.

*************

دکتر صادق طباطبائی آغاز حرکت مردم ایران را در راه رسیدن به پیروزی انقلاب اسلامی از زمانی می داند که لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی در آغاز دهه 40 به تصویب رسید و با تصویب لایحه کاپیتولاسیون ادامه یافت.

وی همچنین در بررسی علل پیروزی انقلاب اسلامی پیش زمینه هایی برای آن قائل می شود. انقلابی که در بهمن 1357 به ثمر رسید محصول همان دوران نبود. اگر آغاز حرکت را به غیر از پیش زمینه ها در سال 1340 و حرکت امام در نظر بگیریم، به وقایع 1341و 1342 که به طور مشخص سخنرانی امام در قم و بازداشت ایشان که منجر به قیام مردم در 15 خرداد بود، خواهیم رسید. سخنرانی آخر ایشان که مربوط به تصویب لایحه کاپیتولاسیون در مجلس بود و شاه را مخاطب خود قرار داد، این تندترین و خشن ترین سخنرانی از حضرت امام خمینی(ره) بود که شرایط تبعید را در ترکیه فراهم آورد، ایشان در سال 33 به ترکیه تبعید شد.

گام دوم حرکت به سوی انقلاب از سال 1343 برداشته شد، از این به بعد شاگردان و یاران امام که در همان دوران هم تحت تاثیر قرار گرفته بودند و از رهنمودهای امام برخوردار بودند و در دوران گذشته در مکتب ایشان آموزش دیده بودند، این پرچم را همچنان برافراشته نگاه داشتند.

***********

به گفته دکتر صادق طباطبائی برای بازخوانی علل پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران باید توجه خود را به جنبش های آزادی خواهانه و حق طلبانه مردم ایران از زمان جنبش تنباکو در زمان قاجار و پس از آن نیز معطوف نمایم و تجربیاتی که از این جنبش ها حاصل شده را پیش زمینه هایی بدانیم در جهت به ثمر رسیدن انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره).

این حرکت بدون تجربه و پیش زمینه هایی که از سالهای قبل شروع شده بود همچون مقطع نهضت ملی و ملی شدن صنعت نفت، مقطع جنبش تنباکو، حرکت میرزا کوچک خان، ماجرای تحریم و دوران قاچار و آنچه در پی آن به وجود آمد شکل نمی گرفت. تجربیاتی کسب شده و بررسی علتهای شکست ها ما را رهنمود کرد تا راه های رفته شده و اشتباهات را دوباره تکرار نکنیم.

دوران خفقان در کشور

طبق گفته های صادق طباطبائی، بعد از کودتای 28 مرداد یک دوره بسیار شدید خفقان در کشور حاکم شد و سازمان اطلاعات امنیت کشور پایه ریزی شد و بسیاری از چهره های سیاسی و ملی بازداشت شدند، در نتیجه به ظاهر فضای آرامی شکل گرفت.

دوران برپایی نهضت مقاومت ملی

از سال 1337 و 1338 باز یک تحولاتی در مقیاس جهانی بوجود آمد، در ایران سیاستی که از سال 1332 تا 1337 پیگیری می شود، برمی گردد و علی امینی نخست وزیر می شود. از این سال است که چهره های ملی سابق دعوت به همکاری می شوند و اجازه فعالیت به احزاب و گروه ها و همچنین دانشجویان در فضای دانشجویی داده می شود. در این دوران، نهضتی به نام نهضت مقاومت ملی شکل می گیرد که متشکل از برخی چهره های شاخص روحانی و چهره های موجهه ملی و سیاسی است.

با روی کار آمدن علی امینی، پیامدهایی در اواخر دهه 30 خورشیدی به دنبال داشت. یاران دکتر محمد مصدق با آزادی هایی که با اهداف مشخص ایجاد شده بود فرصت یافتند تا فعالیت های جبهه ملی را دوباره راه اندازی کنند. از آن مقطع ما شاهد 3 تاریخ هستیم، جبهه ملی اول از زمان تاسیس تا 28 مرداد، جبهه ملی دوم از 28 مرداد تا سال 1339 و جبهه ملی سوم از تاریخی که احزاب نهضت آزادی و حزب مردم تشکیل دهنده آن هستند.

با آزادی های نسبی که با اهداف مشخص در دولت دکتر علی امینی ایجاد شده بود محمد رضا پهلوی را بر آن داشت تا خواستار برکناری دکتر امینی شود.

***********

مبارزات دانشجویی در خارج از کشور

در بخش های دیگری از روایت انقلاب به زبان دکتر صادق طباطبائی به بررسی مبارزات دانشجویی پرداخته می شود.

اولین حرکت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور در جهت مبارزات سیاسی از سال 1325 شروع شد و در سالهای 1337 و 1338 جنبش های کوچکی در برخی از شهرها توسط دانشجویان شکل گرفت.

سال 1340 تظاهرات و تجمع دانشجویان تشکیل می شود، سال 1343 خورشیدی دو رویداد مهم در داخل کشور؛ قیام 15 خرداد و تبعید امام خمینی (ره) و در خارج از کشور چین کمونیست به صحنه بین الملل وارد می شود و جنبش دانشجویی را تحت تاثیر قرار می دهد. در این سال از سوی دانشجویانی که دارای گرایش های مذهبی هستند انجمن های اسلامی در اروپا و آمریکا شکل می گیرد که نقطه عطف در خارج از کشور است.

با وجود گروه های مختلف این انجمن های اسلامی هستند که برتری خود را بر دیگر جنبش های ضد استبدادی نشان می دهند و با چنین جایگاهی تحت حمایت رهبری انقلاب حضرت امام خمینی (ره) قرار می گیرند و تا پیروزی انقلاب به فعالیت های خود ادامه می دهند.

*************

سال 48 دکتر صادق طباطبائی، برای اولین بار به عضویت هیئت مدیره و هیئت دبیران اتحادیه انتخاب شدند و جزء اولین برنامه هایی که داشتند دیدار امام خمینی (ره) در نجف بود تا ایشان را در جریان اخبار خارج از کشور قرار دهند و حمایت ایشان را از انجمن اسلامی بطلبند. ما در انجمن های اسلامی سه انگیزه را پیش رو داشتیم؛ پرورش عقیدتی مبتنی بر اندیشه های اسلامی و مبارزه با استبداد که با پیروزی انقلاب به این اهداف دست یافتیم. اما سومین انگیزه ما در حفظ این انجمن خلاصه می شود.

************

کنفرانس گوادلوپ

دکتر صادق طباطبائی، در ادامه سخنانش از تشکیل کنفرانس گوادلوپ گفت: گوادلوپ جلسه‌ای بود که در ژانویه ۱۹۷۹/دی ۱۳۵۷ میان رؤسای دولت ۴ قدرت مهم بلوک غرب (آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان) در جزیره گوادلوپ برگزار شد و موضوع اصلی آن بررسی وضعیت بحرانی ایران در آخرین روزهای پیش از انقلاب ۵۷ به شمار می‌رفت.

این جلسه به میزبانی والری ژیسکار دستن رئیس‌جمهور فرانسه در جزیره گوادلوپ از سرزمین‌های ماوراء بحار فرانسه در دریای کارائیب با شرکت جیمی کارتر رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، جیمز کالاهان نخست‌وزیر بریتانیا، هلموت اشمیت صدراعظم جمهوری فدرال آلمان و خود ژیسکار دستن برگزار شد. در این جلسه در مورد قریب‌الوقوع بودن سرنگونی محمدرضا پهلوی شاه ایران توافق حاصل شد اما در مورد نتایج و مذاکرات دیگر این نشست روایت‌های متفاوت و متناقضی مطرح شده ‌است.

شرایط در داخل کشور با رهبری امام و خراب کاریها و ضعف های محمد رضا به جایی رسید که حفظ شاه به هر قدرتی برای کشورهای خارج امکانپذیر نبود.

************

برنامه ریزی کودتا

برنامه ریزی برای کودتای احتمالی و آخرین تلاش های آمریکا برای بازگرداندن شاه به نتیجه نرسید و در 22 بهمن آخرین سنگر نظام شاهنشاهی پادشاهی که رادیو و تلویزیون بود به دست انقلابیون افتاد.

************

روزهای سرنوشت ساز در پاریس

دکتر صادق طباطبائی در ادامه روایت خود از انقلاب اسلامی در آخرین روزهای سرنوشت ساز در پاریس می گوید: در روز 30 دی 1357 سید جلال تهرانی در پاریس رسما تقاضای ملاقات با امام (ره) نمود و حضرت امام خمینی (ره) دو شرط برای ملاقات قائل شدند؛ اولین شرط استفاء از شورای سلطنت و اعلام غیر قانونی شورا سلطنت بود. سید جلال تهرانی با یک روز تاخیر تسلیم شرایط امام (ره) شد و متن استفاء نامه وی در پاریس انتشار یافت.

اکنون در زمستان 1357 درخت تنومند آزادی روزهای به بار نشستن را سپری می کند. اکنون زمانی است که امام خمینی (ره) اعلام می کند در اولین فرصت به تهران خواهد آمد.

در روز 12 بهمن 1357 ساعت 9:30 امام (ره) در حالی که در حلقه ای از استقبال کنندگان قرار داشتند در پله بالای هواپیما ظاهر شدند. با ورود امام (ره) به سالن فرودگاه فریاد الله اکبر سالن فرودگاه را به لرزه درآورد.