برخي ديپلماتها گفتند كه قدرتهاي غربي از پيشنهاد آژانس بينالمللي انرژي اتمي براي كمك به سوريه در زمينه پروژه ساخت يك نيروگاه هستهيي در زماني كه تحقيقات درباره يك راكتور هستهيي پنهاني نسبت داده شده به دمشق ادامه دارد، انتقاد كردند.
به گزارش ايسنا، اين ديپلماتها روز جمعه در عين حال گفتند كه اين كه آيا آمريكا و متحدان نزديكش سعي خواهند كرد كه در نشست شوراي حكام آژانس بينالمللي انرژي اتمي كه دو هفته ديگر برگزار خواهد شد جلوي اين پروژه "همكاري فني" را بگيرند يا خير به نتايج يافتههاي گزارش تحقيقاتي آژانس درباره سوريه ارتباط خواهد داشت.
به گزارش خبرگزاري رويتر، ديپلماتهاي وين هفته گذشته مدعي شدند كه در بررسي نمونههاي محيطي جمعآوري شده از سوريه ذراتي از اورانيوم يافت شده كه بايد درباره آن تحقيقات بيشتري انجام شود و اورانيوم يافت شده در سوريه فرآوري شده است و به شكل خام آن نيست و اين ميتواند نشانگر نوعي ارتباط هستهيي باشد.
ديپلماتها و تحليلگران وين كه خواستند نامشان فاش نشود گفتند كه اين حقيقت كه تحقيقاتي درباره اشاعهي هستهيي در زمينه سوريه جريان دارد به اين مفهوم است كه تاييد پروژه همكاري آژانس با اين كشور دربارهي يك نيروگاه هستهيي ميتواند پيام اشتباهي را بفرستد.
سند مربوط به آژانس كه به دست رويتر رسيده است شامل فهرستي از پيشنهادات براي "تحقيقات پيرامون امكانات فني و اقتصادي و انتخاب مكان" براي يك نيروگاه هستهيي با هزينهي 350 هزار دلار از سال 2009 تا 2011 است.
اين يكي از هشت پيشنويس پروژههاي همكاري فني در سوريه است كه آژانس در زمينهي بسياري از كشورهاي عضو كه قصد دستيابي به انرژي هستهيي صلحآميز را دارند انجام داده است.
طرحهاي همكاري فني با آژانس معمولا در ماه نوامبر در نشست 35 عضو شوراي حكام آژانس مطرح و تصويب ميشود. اين پروژهها براي تصويب شدن نيازمند اجماع عمومي هستند.
هفت پروژهي ديگر در زمينهي همكاري با سوريه در حوزههاي پزشكي، كشاورزي و امنيتي بوده و به گفتهي ديپلماتها با مخالفت كشورهاي غربي روبهرو نخواهد شد.
يك ديپلمات اروپايي گفت: ترديدهايي دربارهي زمانبندي اين تحقيقات وجود دارد. به نظر ميرسد قبل از اينكه ساير مسايل حل شود، مطرح كردن اين مساله اندكي پيش از موعد به حساب ميآيد.
يك ديپلمات اروپايي ديگر گفت: برخي سوالات دربارهي اينكه شايد بهتر است ابتدا نياز سوريه به انرژي ارزيابي شود به وجود آمده است.
ديپلماتها معتقدند كه قبل از به اجرا گذاشتن چنين پروژهاي مسالهي تحقيقات دربارهي سايت "الكبار" سوريه بايد حل شود.
واشنگتن مدعي است كه اين سايت محل ساخت يك رآكتور هستهيي بودكه پيش از آن كه ساخت آن بتواند به پايان برسد به واسطه حمله هوايي اسراييل (رژيم صهيونيستي) از بين رفت، اما سوريه هر گونه ادعايي دربارهي وجود يك رآكتور توليد پلوتونيوم در اين سايت را رد كرده و تاكيد دارد اطلاعات جاسوسي آمريكا ساختگي است.
وليد المعلم، وزير امور خارجهي سوريه روز چهارشنبه گفت كه اين گزارشات با انگيزهي سياسي انجام گرفته است.
وي گفت كه اين ذرات اورانيوم ميتواند ناشي از مهماتي باشد كه رژيم صهيونيستي سپتامبر سال گذشته براي بمب باران هوايي سايت الكبار از آن استفاده كرد.
معلم پس از ديدار با هشيار زيباري، همتاي عراقياش در سوريه به خبرنگاران گفت: هدف از اين گزارشات كه به نقل از افرادناشناس منتشر ميشود اين است كه ابزاري براي اعمال فشار به سوريه پيدا كنند. اين مساله در حال تبديل شدن به يك مسالهي سياسي است.
وزير امور خارجهي سوريه افزود كه آمريكا شكايت خود را هفت ماه پس از حملهي رژيم صهيونيستي، به آژانس بينالمللي انرژي اتمي تحويل داد و گفت كه اين سايت محل ساخت يك رآكتور بود كه در حال ساخت بوده و هنوز به راه نيفتاده بود. بنابراين اين سوال پيش ميآيد كه اين ذرات اورانيوم از كجا آمدهاند. چرا كسي نميپرسد كه بمبهاي اسراييل حاوي چه چيزي بودهاند؟ آيا كسي به اين نكته توجه ندارد كه آمريكا و اسراييل هنگام بمباران كردن عراق، افغانستان و جنوب لبنان از اورانيوم استفاده ميكنند؟
معلم با اشاره به گزارش محمد البرادعي، مديركل آژانس بين المللي انرژي اتمي كه تا دو هفتهي ديگر منتشر خواهد شد گفت: ما پيش از آن كه جوابي دربارهي اين مساله بدهيم منتظر گزارش ميمانيم.
پس از انتشار گزارشات مربوط به پيدا شدن ذرات اورانيوم در نمونههاي محيطي جمعآوري شده از سايت الكبار در سوريه، البرادعي ضمن انتقاد از اين ديپلماتهاي غربي به دليل اشاعه اطلاعات مبني بر وجود آثار اورانيوم در پايگاه نظامي سوريه از مقامات دمشق خواست تا با آژانس بينالمللي انرژي اتمي در انجام تحقيقات همكاري كند.
مديركل آژانس بينالمللي انرژي اتمي اظهار كرد: آژانس اطلاعات مربوط به وجود برنامه هستهيي در سوريه را كاملا جدي ميگيرد و از دمشق ميخواهد كه با آژانس در خصوص تحقيقات همكاري كند.
او همچنين از هر كشوري كه اطلاعاتي درباره برنامهي هستهيي مشكوك سوريه دارد خواست به تحقيقات آژانس كمك كرده و در آن مشاركت كند.
البرادعي درباره اطلاعات موجود درباره برنامه هستهيي سوريه اظهارنظر نكرد و تنها عنوان كرد: آژانس همچنان سوالهاي زيادي در ارتباط با اين موضوع دارد.
وي همچنين از افشاي برخي اطلاعات توسط ديپلماتهاي غربي در مورد وجود آثار اورانيوم در پايگاه نظامي سوريه انتقاد كرد و افزود: اين در واقع يك حكم پيش داورانه درباره نتايج تحقيقات آژانس است.
مديركل آژانس بينالمللي انرژي اتمي همچنين از حمله رژيم صهيونيستي به پايگاه مذكور انتقاد كرده و افزود: اين اقدام فرصت انجام تحقيقات پيش از نابودي اين پايگاهها را به ما نداد و وضعيت را براي ما پيچيدهتر كرد.
وي بار ديگر از سوريه خواست با شفافيت كامل با آژانس همكاري كند.
وزارت امور خارجه آمريكا نيز تحقيقات بيشتر آژانس بينالمللي انرژي اتمي را در اينباره خواستار شد.
رابرت وود، سخنگوي وزارت امور خارجه آمريكا در پاسخ به سوالاتي در اينباره گفت: ما اين گزارشات خبري را ديدهايم. آژانس بينالمللي انرژي اتمي بايد بيشتر تحقيق كند و سوريها بايد همكاري كامل داشته باشند.
يك مقام عالي رتبه آژانس بينالمللي انرژي اتمي روز دوشنبه به خبرگزاري شينهوا گفت كه نشست آتي شوراي حكام آژانس كه اواخر نوامبر برگزار ميشود مساله هستهيي سوريه را در دستور كار خود قرار ميدهد.
اين اولين باري است كه دستور كار آژانس فعاليتهاي هستهيي سوريه را شامل ميشود.
ديپلماتها اواخر ماه گذشته به آسوشيتدپرس گفته بودند كه نمونههاي خاك جمعآوري شده از محل مورد نظر نشانگر ذراتي بوده است كه آژانس بايد دربارهاش تحقيقات انجام دهد.
يافته بازرسان پس از ماهها ترديد درباره تحقيقات آژانس در اين باره حائز اهميت است.
نتايج مقدماتي نمونههاي محيطي جمعآوري شده قطعي نبوده و بر اظهارات سوريه مبني بر اين كه به هيچ سفر ديگري براي بازرسان آژانس نيازي نيست صحه گذاشت.
ابراهيم عثمان، رييس برنامه هستهيي سوريه گفته است كه دمشق در انتظار نتايج نهايي نمونههاي محيطي خواهد ماند و بعد در خصوص چگونگي پاسخ گويي به درخواستهاي آژانس براي سفر دوباره به سوريه و نمونهگيري محيطي مجدد تصميم خواهد گرفت.
اما يكي از ديپلماتهاي حاضر در نشست پشت درهاي بسته آژانس در ماه سپتامبر به آسوشيتدپرس گفت كه محمد بديع خطيب، نماينده سوريه در آژانس گفته است كه كشورش اجازه بازرسي بيشتر را تحت هيچ شرايطي نخواهد داد زيرا هم چنان به لحاظ تكنيكي در جنگ اسراييل به سر مي برد و نگران است كه تحقيقات بيشتر آژانس بخشي اسرار نظامي اين كشور را فاش كند.
كارشناسان آژانس علاوه بر درخواست براي بازرسي مجدد از سايت بمباران شده در سوريه خواستار دنبال كردن اطلاعات جاسوسي آمريكا، اسراييل و برخي ديگر كشورها مبني بر اين هستند كه كره شمالي در برنامه هستهيي سوريه نقش داشته است.
همچنين مقامات آژانس به دنبال مجوز بازديد از سه سايت ديگر بودهاند كه ادعا ميشود با سايت مورد نظر مرتبطند اما سوريه اعلام كرده است اجازه دسترسي به اين سايتها وجود ندارد زيرا در نواحي نظامي قرار دارند.
بازرسان آژانس در ماه ژوئن در سفري چهار روزه به سوريه نمونههايي از خاك و هوا را از سايت الكبار جمع آوري كردند اما اطلاعات جاسوسي نشان ميدهد كه مواد راديو اكتيو تا قبل از حمله به سايت الكبار به آن تزريق نشده بوده است.
اين باعث ميشود بازرسان به دنبال اجزاي ديگري از جمله مقادير اندك گرافيت باشند.