ازدواج از منظری دیگر

گروه اجتماعی: بر اساس بخشی از محتوای نظرسنجی‌های منتشرشده در روزهای اخیر، مخاطبان پنج دلیل اصلی را برای عدم ازدواج برشمرده‌اند که به ترتیب تعداد آرا عبارت‌اند از: بیکاری، نداشتن شغل ثابت، نداشتن مسکن، نداشتن شغل نامناسب، یافت نشدن فرد مناسب.

به گزارش بولتن نیوز، در این نکته هیچ شکی نیست که تا حاشیه‌ی امنیتی برای تأمین حداقل معاش ایجاد نشود تشکیل زندگی بسیار سخت و مشکل است، اما آیا مدیران ذیربط در حوزه‌ی اجتماعی نسبت به این امر واقف نیستند تا در جهت بهبود و اصلاح این وضعیت اقدامی کنند و در جهت اشتغال بیشتر جوانان مجدانه بکوشند؟

یا این‌که در پاسخ به یکی دیگر از مشکلات سر راه ازدواج جوانان در خصوص نداشتن مسکن آیا نمی‌توان کاری کرد؟عبارت دیگر آیا با ابن همه آمار و ارقام از واحدهای مسکونی خالی نمی‌توان فکری به حال جوانان طالب ازدواج کرد؟

 این نگاه در خصوص دو مصداق دیگر از موانع طرح‌شده نیز قابل‌تعمیم است اما در اینجا نباید از  آخرین مانع غافل شد که عبارت است از: پیدا نکردن فرد مناسب و به‌اصطلاح «کفو و همتا»ی یکدیگر. نکته‌ی جالب‌توجه آنکه این آیتم صرفاً سی درصد از آرای پرسش‌شوندگان را اشغال کرده اما بیکاری هفتادوچهار درصد از آرا را به خود اختصاص داده است.

آیا درگذشته میان پدران و مادران ما نیز این رویکرد وجود داشته است؟ به‌طور یقین خیر؛ زیرا آنان چارچوب هنجارهای خود را در حول محور نظامی ارزشی مدیریت می‌کردند که با نگاه اکنونی ما به آن‌ها فرق می‌کند. دلایل بسیاری هم برای این تفاوت نگاه و اختلاف‌نظر برشمرده که البته اگر بخواهیم آن‌ها را ارزش‌گذاری نماییم بخش عمده‌ای از دلایل جوانان موجه و بخشی بسیار کم غیرموجه است؛ که البته به علت کوتاه نویسی از ذکر جزییات آن پرهیز می‌کنیم.

البته همگی واقفیم که اصلاً قرار نیست نسل فعلی به‌طور کامل مانند نسل قبلی فکر کند یا زندگی کند؛ همان‌گونه که ما نباید توقع داشته باشیم نسل بعدی کاملاً به‌مانند ما فکر کند وزندگی کند. این را نه عقل می‌گوید و نه شرع. اما این‌که تمام این مشکلات و موانع ازدواج و حتی افزایش آمار طلاق ( که جای طرح آن در این گزارش نیست)در طی چند سال اخیر را به فرد، گروه، نهاد، دستگاه، سازمان، دولت و حاکمیت نسبت داده و فرافکنی نماییم درست نیست.

چرا همیشه برای فرار از پاسخگویی به فرافکنی پناه برده و با رویکرد مسئولیت گریزانه با سرنوشت خود بسیار ساده انگارانه برخورد می‌کنیم. ضمناً فراموش نکنیم به‌رغم پذیرش اصل تفاوت نسلی و ویژگی‌های آن، تجربیات نسل‌های گذشته حتی پس از گذشت سالها عمر از صاحبانشان( که پدران و مادران و پدربزرگان و مادربزرگان ما هستند) به‌مثابه‌ی چراغ هدایتی برای بهبود کیفیت زندگی ما به شمار می‌روند.

به‌هرحال چند ماه پیش بود که حبیب‌الله مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه طلاق از مهم‌ترین آسیب‌ها در جامعه محسوب می‌شود، گفت: نرخ طلاق در کشور رو به افزایش است، اما در دو سال اخیر با فعالیت‌هایی که انجام‌شده، شیب افزایش طلاق کاهش‌یافته است، اما انگار واقعیت‌های آماری حکایت از آن دارد که کاهش شیبی در کار نیست و طلاق همچنان با سرعت در حال رشد است. در این میان با افزایش آمار طلاق و کاهش ازدواج با پدیده تازه‌ای مواجه هستیم؛ ‌افزایش زندگی مجردی یا خانواده‌های تک نفره‌ای‌!

   تهران رکورددار طلاق‌ها

آن‌طور که احمد تویسرکانی گفته است: در شش‌ماهه اول امسال ازدواج‌های ثبت‌شده ٣٥١ هزار و ٣٨٣ مورد بوده که ٣ درصد کاهش داشته است.

رئیس سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور در خصوص طلاق نیز این‌گونه توضیح می‌دهد: ٨٧ هزار و 138 مورد طلاق به ثبت رسیده است که ٦ درصد رشد داشته است.

بیشترین ازدواج‌های ثبت‌شده مربوط به مردان ٢٥ تا ٢٩ سال در کشور است که این آمار در خانم‌ها 22 تا ٢٤ سال است.

به گفته رئیس سازمان ثبت‌اسناد کشور بیشترین طلاق‌های ثبت‌شده در رده سنی 23 تا ٣٤ سال است و بیشترین ثبت ازدواج با تحصیلات دیپلم با ٦٤ درصد بوده است. این بدین معناست که همچنان طول زندگی‌های مشترک کوتاه است و معضل جوانان مطلقه را هم باید به معضل جوانان ازدواج‌نکرده و در حال عبور از سن ازدواج اضافه کنیم.  تویسرکانی تصریح می‌کند: بیشترین دلایل جدایی زوجین بر اساس اظهار خودشان عدم تفاهم، اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکی و ترک زندگی بوده است و بیشترین طلاق‌ها در سه سال اول زندگی مشترک رخ‌داده است.  مطابق آمار ارائه‌شده از سوی این مسئول سازمان ثبت‌اسناد، تهران با ١٨ هزار و ٥٥٢ طلاق و رشد ٧ درصدی رکورددار طلاق در کشور است و این در حالی است که گیلان، کهگیلویه و بویر‌احمد و مرکزی سه استانی هستند که کاهش طلاق داشته‌اند.

رشد صد‌در‌صدی آمار طلاق طی 10 سال

 برای داشتن تحلیلی واقعی از کاهش یا افزایش طلاق باید شاخص‌های واقعی‌تری همچون نسبت ازدواج به طلاق را موردمطالعه قرار دارد. با چنین دیدگاهی با عنایت به آمار موجود درمی‌یابیم طی سال‌های اخیر نه‌فقط با کاهش طلاق مواجه نبوده‌ایم، بلکه سال 95 با رسیدن نسبت ازدواج به طلاق به 9/3 با بیشترین رشد در آمار طلاق مواجه بوده‌ایم، بدین معنا که در برابر هر 9/3 ازدواج یک طلاق داشته‌ایم. این در حالی است که در سال 85 نسبت ازدواج به طلاق از سوی ثبت‌احوال 3/8 ثبت‌شده است. این اعداد بیانگر آن است که آمار طلاق در 10 سال اخیر در ایران بیش از صد درصد افزایش‌یافته است.  خلاصه اینکه بررسی آمارهای یک دهه گذشته در حوزه ازدواج و طلاق و همچنین نگاهی به دوام زندگی‌های مشترک نشان می‌دهد خانواده ایرانی که روزگاری اصیل‌ترین ساختار اجتماعی در جامعه ایران و در سبک زندگی ایرانی اسلامی بود در معرض بحران قرار دارد و یکی از نشانه‌های این بحران شیوع تنها زیستی یا خانواده‌های تک نفره در کشور است.

نشانه‌های اضمحلال خانواده

آن‌طور که شهلا کاظمی پور، جمعیت‌شناسی می‌گوید: آمار خانوارهای تک نفره به نسبت کل خانوارهای کشور در سال 85، 5/2 درصد بوده که این عدد در سال 95 به 8/5 درصد رسیده، این در حالی است که 66/4 درصد از کل خانوارهای «تک نفره» زن سرپرست هستند.  وی با اشاره به اینکه این درصد کل خانوارهای یک نفره به‌کل خانوارها در سال گذشته 8/5 درصد است، گفت: 3/3 درصد از تعداد خانوارهای یک نفره مرد سرپرست متعلق به مردان است همچنین درصد مردان تک ‌زیست 20 تا 44 سال به‌کل جمعیت 2 درصد و این رقم در مرد زنان یک درصد است. 6 درصد از مردان 20 تا 44 ساله تک زیست نیز تاکنون ازدواج‌نکرده‌اند. این رقم در مورد زنان 3 درصد را نشان می‌دهد.

از نگاه این استاد دانشگاه به تأخیر افتادن سن ازدواج، عدم اتکای مالی به خانواده، افزایش میزان طلاق و مهاجرت‌های شغلی و تحصیلی مهم‌ترین عواملی هستند که در تنها زیستی تأثیر گذاشته‌اند.

همچنین کمرنگ شدن کارکردهای خانواده از دیگر عوامل رواج تنها زیستی در جامعه است. شکاف نسلی بین جوانان و والدین و کمرنگ شدن کانون و فضای گرم خانواده هم  از دیگر عوامل مؤثر در این پدیده بوده‌اند.

روح‌الله بابایی صالح، عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس در گفتگو با تسنیم افزایش سن ازدواج و بی‌رغبتی نسبت به آن مشکلات اقتصادی، طلاق و مهاجرت به‌منظور کار و تحصیل منجر به بروز پدیده تنها ‌زیستی می‌شود. وی تصریح می‌کند: خانه‌های مجردی بسیار آسیب‌زا و حادثه‌ساز بوده است و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آنها به ویژه روابط نامشروع جامعه را تهدید می‌کند.

این نماینده مرم در خانه ملت معتقد است: اگر معضل بیکاری در کشور رفع شود، بخش عمده‌ای از آسیب‌های اجتماعی کشور برطرف می‌شود، حتی معضل تنها زیستی.