چرا صنعت چای از رونق افتاد؟ / وقتی با استناد به اقتصاد مقاومتی، تولید داخلی به حاشیه می‌رود

گروه اقتصادی: خشکسالی سالهای 92 و 93 زیان‌های بسیاری به چایکاران وارد کرد، اما با ورود به تـرسالی و بهبود وضعیت تولید، تولید برگ سبز چای از 65 هزار تن در سال 93 به 87 هزار تن در سال 94 افزایش یافت. آخرین آمار تولید سال 95 حکایت از تولید 140 هزار تن برگ سبز چای دارد. بااین‌حال آمار واردات و قاچاق این محصول هم نگران‌کننده است به‌طوری‌که با توجه به مصرف سرانه 1.5 میلیون تنی چای در کشور هنوز آمارها حکایت از واردات سالانه 600 میلیون دلار چای به کشور را دارد. این در حالی است که به گفته مقامات سازمان چای همه چای‌های تولیدی کشور نیز هرسال به فروش نمی‌رسد و چای‌های سنواتی گاهی تا 5 میلیون تن نیز در انبارها می‌ماند.

به گزارش بولتن نیوز، آخرین آمار واردات رسمی از گمرک در سال ۹۵ نشان می‌دهد که سال گذشته بیش از ۵۵ هزار و ۸۰۳ تن چای سیاه از کشورهای مختلف جهان وارد ایران شده که رقمی بالغ‌بر ۲۵۹ میلیون و ۲۰۷ هزار و ۵۲۹ میلیون دلار، ارز را از کشور خارج کرده است. این میزان ارزش ریالی به میزان ۸۱۰ میلیارد و ۹۴۳ میلیون و ۵۵۷ هزار و ۱۱۴ تومان را شامل می‌شود.

مبدأ واردات این چای‌ها از آلمان، امارات متحده عربی، انگلستان، ترکیه، چین، سری‌لانکا، کنیا، کویت، هند و ویتنام بوده که در این میان سریلانکا و هند بزرگ‌ترین صادرکنندگان چای سیاه به ایران در سالهای گذشته محسوب می‌شوند.

لزوم تغییر رویکرد در سیاست‌های تجاری

اگرچه بنا به اعلام دولت خریدهای تضمینی در سالهای اخیر افزایش‌یافته و حتی به گفته مسئولان سازمان چای سطح زیر کشت چای در دو سال اخیر تا 2 هزار هکتار هم افزایش‌یافته است، اما هنوز هم‌تغییر کاربری مزارع چای مهم‌ترین تهدید محسوب می‌شود که عامل اصلی این اتفاق واردات بی‌رویه است.

اولویت دادن به تولید داخلی محور اصلی سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است، حال‌آنکه سیاست‌های تجاری کشور در سالهای اخیر بیش از آنکه اقتصاد مقاومتی را مبنا قرارداد، وارداتی بوده است.

یحیی آل اسحاق رئیس سابق اتاق بازرگانی و صنایع معادن تهران درباره الزامات اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی می‌گوید: مقاوم کردن اقتصاد کشور در مقابله با تهدیدهای خارجی و چگونگی رسیدن به اهداف رشد و توسعه اقتصادی هدف اصلی اقتصاد مقاومتی است؛ یعنی یک نسخه‌ای که اقتصاد ما را در مقابل تهدیدها مقاوم می‌کند و ازآنجاکه جهت‌گیری و محوریت اقتصاد مقاومتی تولید است، اگر اقتصاد بخواهد در مقابل تهدیدات مقاوم باشد و به اهداف تعالی برسد باید مقاوم باشد.

او با تأکید بر اینکه سرمایه‌گذاری‌های مردمی باید در جهت تولدی هدایت شوند، تصریح کرد: مردم باید توجه کنند ارزش‌افزوده‌ای که در اقتصاد مقاومتی حاصل می‌شود باید بیشتر در حوزه تولید حاصل شود تا قسمت‌های دیگر، بر این اساس اگر تولید شکل بگیرد تمام منابع ما از بالقوه به بالفعل می‌رسد، یعنی منابع طبیعی و نیروی انسانی و اشتغال ما شکل پیدا می‌کند.

واردات به قیمت حمایت از اقتصاد؟!

بر اساس آمارهای موجود صنعت چای به دلیل توانایی بالا در اشتغال‌زایی یکی از صنایع اشتغال‌زا در کشور محسوب می‌شود که از مرحله تولید در زمین کشاورزی که حدود 400 نفر در هر هکتار تا مرحله فرآوری و بسته‌بندی اشتغال‌زایی بالایی را ایجاد کرده است. این موضوع به‌خصوص برای کشور ما که جمعیت بالای بیکاری (3 میلیون 200 هزار نفربر اساس اعلام رسمی) را داراست حتماً باید حفظ شود.

از سویی چای ایرانی به دلیل کیفیت بالامیزان اشتغال، تنوع نظام بهره‌برداری، حجم سرمایه‌گذاری سیستم‌های اداری تولید و بازرگانی کشورهای چای خیز تولیدکننده چای دنیا، نقش مهمی را در اقتصاد کشور داراست.

آن‌طور که کارشناسان می‌گویند، چایی که هم‌اکنون در ایران تولید می‌شود در مقایسه با چای‌های خارجی و وارداتی حاوی مواد افزودنی مضر و سرطان‌زا، چای طبیعی و باکیفیتی است که تنها نیازمند حمایت بیشتر دولت برای حفظ اشتغال موجود و از سویی جلوگیری از واردات در زمان برداشت است.

یک آمار غم‌انگیز هم نباید فراموش کرد که در سال 77 میزان زمین‌های زیر کشت چای 34 هزار هکتار بوده که در سالهای گذشته به دلیل بی‌توجهی به این صنعت و واردات بی‌رویه امروز سطح زیر کشت چای کشور به 20 هزار هکتار رسیده است.

فراموش نکنیم که اضافه شدن پسوند «مقاومتی» به کلمه اقتصاد، موجب تغییر ماهیت اقتصاد نخواهد شد و این مساله نمی‌تواند مستمسک عده‌ای شود که در پوشش این عنوان، اساس و بنیان قواعد و اصول شناخته‌شده و مسلم دانش اقتصاد را نادیده بگیرند و بخواهند به‌گونه‌ای دیگر رفتار کنند.

در شرایطی که امکان تولید و تأمین ارزان و سالم محصولی در کشور است، بدترین اتفاقی که برای یک اقتصاد می‌تواند رخ دهد، نادیده گرفتن قواعد و اصول حاکم بر اقتصاد و تلاش برای واردات است.