ایالات متحده آمریکا و نشست سه جانبه مسکو

گروه بین الملل: مصطفی مطهری*در یادداشت پیش رو که به بهانه نشست سه جانبه در مسکو برای وضعیت سوریه نوشته شده، نویسنده معتقد است آن نگاهی تحلیلی به نشست مسکو با حضور روسیه، ایران و ترکیه درباره موضوع سوریه بدون دعوت از آمریکا و سایر کشورهای غربی درگیر در بحران سوریه و حتی کشورهای عربی در این باره، نمونه‌ای از فرآیند قدرت گیری و تحکیم جایگاه حامیان سوریه یعنی روسیه و ایران در بحران‌های اخیر منطقه‌ای است. بطوریکه مبنای حضور ترکیه و دعوت از این کشور نیز را باید در سیاست همراه کردن این کشور برای ایجاد محوری امنیتی در سوریه از سوی روسیه و ایران قلمداد کرد.

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که به صورت اختصاصی در اختیار خبرنگار ما قرار گرفته به شرح زیر می باشد:

نکته مهم و اساسی در این نشست عدم حضور و یا عدم دعوت از نمایندگان آمریکا است که واکنش صاحب منصبان آمریکایی به سیاست‌های منطقه‌ای اوباما را بدنبال داشته است. بطوریکه سناتور جان مک کین نشست روسیه با ایران و ترکیه درمورد اوضاع در سوریه بدون مشارکت آمریکا را ناشی از سیاست ناکارآمد و بی نتیجه باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در خاورمیانه دانسته و به آن اشاره کرده است.

با عنایت به وضعیت میدانی در سوریه و روند موفقیت آمیز نیروهای نظامی در سوریه از ارتش و نیروهای مردمی و مقاومت در این کشور به همراه متحدان آن بود که نشست سه جانبه مسکو در سطح وزیران امور خارجه روسیه، ایران و ترکیه برگزار شد. در واقع در نشست مذکور ضمن بررسی اوضاع سوریه و شرایط بوجود آمده از آزاد سازی حلب، ضمن ایراد و مذاکره درباره شرایط آتی در سوریه، سه کشور بطور مشترک در بیانیه‌ای واحد بر ضرورت احیای روند سیاسی به منظور پایان دادن به بحران سوریه تاکید کردند. به عبارتی در بیانیه مذکور از سوی سه کشور نه تنها توافق شد بلکه تضمین گردید که «بشار اسد» تحت هر شرایط و اتفاقی در سوریه، همچنان زمام قدرت را در این کشور در دست داشته و به حکومت در سوریه برای کنترل اوضاع تا پایان بحران ادامه خواهد داد. با این حال صدور این بیانیه با توجه به عدم حضور آمریکا و بی اعتنایی به آن در شرایطی از سوی سه کشور مزبور انجام شده است که «باراک اوباما» رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا حدود 5 سال پیش با این ادعا که اسد مشروعیت خود را از دست داده است و باید از قدرت و صحنه سیاسی سوریه حذف شود بر آغاز روند سیاسی جدیدی در سوریه بدون وجود اسد تاکید کرده بود.

از این رو به دنبال انتشار اخبار و مذاکرات توافق شده از سوی کشورهای مذکور در نشست مسکو در رابطه با سوریه و تاکید آنها به نقش اسد بود که منتقدان کاخ سفید این گونه نشست‌ها را پیامد قابل پیش بینی سیاست اشتباه اوباما در فاصله گرفتن از خاورمیانه عنوان کردند.

مع الوصف تاکید به همکاری‌های سیاسی – دیپلماتیک برای حل بحران موجود در سوریه از سوی سه کشور روسیه، ایران و ترکیه بدون توجه به نقش ایالات متحده آمریکا به عنوان یکی از کشورهای درگیر در بحران موجود در سوریه و همچنین بی توجه به گزارشات نماینده سازمان متحده «استفان دی‌میستورا» و فقدان هر گونه رایزنی با وی در این زمینه از نکات قابل تاملی است که نشان از تفوق و برتری روسیه و متحد منطقه‌ای وی یعنی جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلف نظامی، سیاسی و امنیتی در سوریه بر دیگر کشورهای غربی- عربی مرتبط با این بحران را دارد که با توجه به دستاوردهای مهم نظامی و عملیاتی در میدان نبرد بویژه در حلب حاصل شده است. با این حال نکته مهم و روشن کننده درباره ترکیه نیز علاوه بر بوجود آمدن شرایط سیاسی در نزدیکی ترکیه به روسیه در روزهای بعد از کودتا، خواست و برنامه روسیه و جمهوری اسلامی ایران از وارد کردن ترکیه به محفل خود است. بطوریکه از یکسو آنها با همراه ساختن ترکیه و تأمین حداقلی مطالبات وی از بحران سوریه درصدند از هرگونه تصمیم این کشور برای کارشکنی‌های سیاسی و سیاستی در میدان سوریه و در عرصه دیپلماتیک مربوط به سوریه جلوگیری کنند. از سوی دیگر نیز از طریق فعالیت‌های مشابه از این قبیل خواهند توانست ترکیه را در وضعیت خنثی یا بی طرفی درصورت تقابل با متحدان غربی- عربی معارضان مسلح قرار دهند. با این وجود علت اصلی استقبال ترکیه از روسیه و ایران علاوه بر سهم خواهی از بحران‌های منطقه‌ای مانند سوریه، فرار از انزوای خودساخته و جایگزین سازی امنیتی برای خود در قبال بی مهری‌های ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا است.

معذلک فارغ از همه آنچه در سطور فوق بدان اشاره شد تأثیر نشست سه جانبه مسکو و آثار و تبعات آن در عرصه بین المللی بیش از همه متوجه ایالات متحده آمریکا و به زیان آن خواهد بود. ضرری که نه تنها اکنون بلکه در بلند مدت نیز به جایگاه منطقه‌ای ایالات متحده آمریکا ضربه شایانی وارد خواهد ساخت، هرچند که مقامات کاخ سفید این نشست را به مثابه روند به حاشیه دانستن آمریکا نمی‌دانند و آن را تنها در حد یک گفتگو و تلاش چند جانبه میان طرفین برای رسیدن به صلح پایدار در سوریه می‌داند، از این آمریکا از هر گونه پیشرفتی در این مسیر استقبال می‌کند.

 *دکتری علوم سیاسی