حاشيه هاي شعرخواني شاعران در حضور رهبر معظم انقلاب
اگر بخواهيم پيام محفل صميميانه جمعي از شاعران با رهبر معظم انقلاب را خلاصه كنيم و عبارتي را از اين شب شاعرانه در ذهن و دل و جان‌مان حك كنيم و به يادگار بگذاريم و چون وردي مرتب بخوانيم، چيزي بهتر از اين نمي‌يابيم: «شعر، ثروت است.»
اين جمله از زبان رهبر اديب و شعرشناس ايرانيان در پايان شعرخواني شاعران بيان شد، و چه نيكو و عميق است.
از اين جمله برمي‌آيد كه شعر فقط چيدن واژه‌هاي موزون و خوش‌آهنگ يا بازي با كلماتي نيست كه تنها در جهان انتزاعي شاعر حضور و معني دارند. اين جمله به ما مي‌گويد شعر يعني همه چيز؛ يعني پله‌اي براي قرب و وصال الهي، يعني نردباني براي عروج و متعالي شدن، يعني پنجره‌اي به سوي عشق و اخلاق حسنه، يعني چشمي براي ديدن زيبايي، يعني گوشي براي شنيدن نواي ملكوتي و آهنگ زندگي، يعني قوه‌اي براي حس بوهاي خوش، يعني زباني براي چشيدن طعم هستي، يعني دستي براي لمس لطافت و ظرافت و از همه مهم‌تر، يعني پنجه‌اي براي چنگ زدن به حبل متين و از سوي ديگر دست‌گيري خلق و راه‌بري.
و همه اين‌ها، تفسير مختصري است از «شعر، ثروت است.» با فهم اين جمله مي‌توان همه چيز را محقق كرد و نفس مسيحايي در آن دميد؛ يك توانايي و ظرفيت پايان‌ناپذير و ابدي كه به فرموده رهبر معظم انقلاب بايد آن را شناخت و بر آن افزود؛ همچون ديگر ثروت‌هايمان.
آري؛ اين جمله مهم‌ترين پيام مراسم امسال شعرخواني جمعي از شاعران - اين اغنياي شعر و شعور - در حضور رهبر معظم انقلاب است كه هر سال قمري در شب ميلاد پربركت امام حسن مجتبي(ع) برگزار مي‌شود؛ يعني زماني كه تلألؤ قرص ماه مبارك رمضان بر تولد حضرتي گواهي مي‌دهد كه وجودش سرشار از زيبايي و روشنايي و صلح و آرامش و معنويت است.
مراسم رأس ساعت تعيين شده، يعني 20:30 روز دوشنبه 25 شهريور ماه 1387 مطابق با 1429 رمضان 14 در حسينه امام خميني(ره) آغاز شد؛ بعد از اين‌كه شاعران نماز مغرب و عشاء را به امامت آيت‌الله خامنه‌اي اقامه و روزه‌شان را به همراه ايشان باز كردند.
شعرخواني شاعران دو ساعت به طول كشيد و در انتها، رهبر معظم انقلاب در سخناني نظراتشان را درباره ماهيت شعر و وضعيت آن در عصر حاضر بيان كردند.
ساعد باقري همچون سال‌هاي قبل سكان نظم‌بخشي و اجراي مراسم را بر عهده داشت. او در آغاز اين مراسم، پس از اين‌كه آياتي از كلام الله مجيد قرائت شد، با صداي خوشش شعري را در مدح باري تعالي خواند و سالروز تولد دومين امام شيعيان را تبريك گفت.
باقري سپس گفت كه احساس دوگانه‌اي دارد؛ اين‌كه از طرفي خيلي از شاعران را در جمع حاضر مي‌بيند كه دوست دارد همه‌شان شعري بخوانند، و از طرفي ديگر وقت تنگ است و مجال شعرخواني براي همه نيست. در اين لحظه رهبر انقلاب با لحني مطايبه‌آميز فرمودند: «اصلا نگران نباشيد! من تا يك زماني پيش شما هستم و بعد مي‌روم و همه شما مي‌توانيد تا سحر شعر بخوانيد!» كه همه خنديدند و محفل شاعران با شيريني شروع شد.
باقري قبل از اين‌كه نام اولين شاعر را براي گشايش شعرخواني بر زبان بياورد، از شاعراني ياد كرد كه طي يك سال گذشته از كنارمان رخت بربسته‌اند همچون قيصر امين‌پور، يا حضورشان را به دلايل بيماري، لاجرم، از جمع دريغ كرده‌اند، همچون احمد عزيزي.
طبق سنت، طنين شعر يك شاعر پيش‌كسوت كليد افتتاح مراسم امسال بود. و اين شاعر كسي نبود جز حميد سبزواري كه هرگز عشق خود را به انقلاب و دوستي ديرينه‌اش را با رهبر اين انقلاب كتمان نمي‌كند. او كه غزلي كوتاه با نام «تو عاشقانه سفر كن» خواند، بعد از شعرخواني‌اش از جاي خود بلند شد و به سوي رهبر معظم انقلاب رفت تا همان شعر را به همراه كتابي از خود به ايشان تقديم كند. و رهبر معظم انقلاب با بوسه‌هاي بر گونه‌هاي سالخورده سبزواري از او تشكر و برايش سلامتي آرزو كردند.
مرتضي بي‌غم، كه ساعدي او را شاعري قصيده‌سرا معرفي كرد، دومين شاعري بود كه در اين مراسم شعر خواند. او خواست تا نوبت شعرخواني‌اش را به علي معلم دامغاني بدهد كه در مجلس حاضر بود، اما ساعد باقري گفت كه معلم دامغاني فرصت شعرخواني‌اش را به شاعران جوان داده است.
سپس بي‌غم گفت: من از روزي كه آگاه شدم در اين مجلس حضور مي‌يابم شعري را آماده كردم كه به من گفتند كه اين شعر را نخوان! ساعدي گفت: چه كسي اين را گفت؟ در اين هنگام رهبر انقلاب مداخله كردند و فرمودند همان شعر را كه گفته‌اند نخوان بخوانيد. اين طوري قضيه حل مي‌شود! حضار خنديدند و اين شاعر جوان به خواندن شعري در وصف مقام معظم رهبري پرداخت. پس از اين‌كه شعر مرتضي بي‌غم تمام شد، رهبر انقلاب فرمودند كه علت مخالفت با اين شعر مشخص شد!
ايشان به ظرافت و هوشمندي نكته‌اي را بيان داشتند كه درس بزرگي براي تمامي شاعران، به ويژه شاعراني كه در اين مراسم شركت كرده بودند، بود. رهبر انقلاب ضمن تعريف از زبان قوي شعر بي‌غم، به اين شاعر جوان فرمودند: «برادرانه عرض مي‌كنم، اين زبان و طبع روان را صرف اين جور چيزها نكنيد. اين‌ها مبالغه است و مصداق احسن‌ها اكذب‌هاست! اگر گوش به اين شعرها گوش نكنيم شما ناراحت مي‌شويد و اگر گوش كنيم ما شرمنده مي‌شويم. خيلي مقوله‌هاي ديگري وجود دارد كه زبان قوي قصيده مي‌تواند براي آن‌ها استفاده شود.»
براي مرغ گرفتار تا قفس باقيست
هزار بغض گلوگير در نفس باقيست
به حيرتم كه چرا خاتم سليماني
به دست ديو سيه‌كاسه عبث باقيست
كجا به گوهر مقصود دست خواهد يافت
در آن محيط كه چنگال خار و خس باقيست
...
به دادخواهي دل‌هاي بي‌قرار اي دوست
غمت مباد دادار دادرس باقيست
...
هجوم دشمن و طوفان شن تماشاييست
كه بر كتيبه اعجاز در طبس باقيست
بر اين رواق زبرجد نوشته‌اند به زر
خليج فارس بر جريده ارس باقيست
اين ابيات غزلي زيبا بود كه مشفق كاشاني به عنوان سومين شاعر در حضور صميمي رهبر انقلاب قرائت كرد.
سپس حامد عسگري از شهرستان بم يك غزل-مثنوي قرائت كرد. او شعرش را به قول خودش «نذر» تمامي قربانيان زلزله بم در 5 ديماه 1383 كرده بود. عسگري كه در شعرش، به خوبي اشعار شاعران ديگر مثل حافظ و امام خميني(ره) را تضمين كرده بود، تأثر شديد حضار را برانگيخت. شعر حامد عسگري اين چنين پايان يافت: «بم به اميد خدا شاد خواهد شد/ نفس باد صبا مشك‌فشان خواهد شد» پس از قرائت اين شعر، رهبر انقلاب با تشويق عسگري، به وي گفتند: «اغلب تضمين‌ها خوب و جاافتاده بود.»
علي موسوي گرمارودي، ديگر شاعر پيش‌كسوتي بود كه در اين جمع به شعرخواني دعوت شد. او كه مي‌خواست نوبت شعرخواني‌اش را به جوانان بدهد، با اصرار مجري مراسم شعرش را خواند. موسوي گرمارودي قبل از شعرخواني‌اش گفت: من در سالي كه گذشت شعرهاي زيادي سروده‌ام. يكي از آن‌ها تركيب‌بند پانزده بندي است كه بند ششم آن براي حضرت علي اصغر(ع) سروده شده است. من اين بند را مي‌خوانم تا حالا كه وقتم را به كوچترها ندادم، شعرم را براي كوچكترين شهيد كربلا خوانده باشم.
اين شعر عاشورايي نيز جمع از جمله رهبر انقلاب را متأثر كرد.
ساعد باقري وقتي نام محمد حسين نعمتي را براي شعرخواني صدا زد، گفت كه اين شاعر بيش‌تر غزل و شعر سپيد مي‌گويد و نعمتي غزلي را خواند كه تقديم به مرحوم قيصر امين‌پور شده بود. اين شاعر كه متولد ارسنجان و ساكن تهران است، از امين‌پور به عنوان "يوسف شعر ايران" ياد كرد و رهبر انقلاب بعد از شعرخواني او گفتند: «آفرين! چه زبان شيرين و گويايي!»
در ادامه مراسم شعرخواني شاعران در حضور رهبر معظم انقلاب، نوبت به سيمين‌دخت وحيدي كه رسيد، او تقاضا كرد تا نوبت شعرخواني‌اش به كوهمال جهرمي داده شود و دليل اين كار را اين‌گونه بيان كرد كه كوهمال جهرمي چندين شاعر جوان را در زير نظر دارد و شعر آن‌ها را خوب پرورده است. در اين لحظه عليرضا قزوه كه يكي از كساني بود كه شاعران را براي خواندن شعر در اين جمع انتخاب كرده بود، خطاب به وحيدي گفت كه شما شعرتان را بخوانيد، اگر وقت شد آقاي كوهمال جهرمي هم شعرشان را مي‌خوانند. سيمين دخت وحيدي بلافاصله گفت: «اگر به كوهمال جهرمي وقت نمي‌دهيد من نمي‌خوانم!» اين اصرار سيمين‌دخت وحيدي علاوه بر اين‌كه صداي خنده حضار را در سالن بلند كرد، باعث شد رهبر انقلاب خطاب به كوهمال جهرمي بگويند: «پارتي خوبي داريد! معلوم شد اين‌جا هم پارتي كار مي‌كند!» و روي برگرداندند و خطاب به سيمين‌دخت وحيدي گفتند: «خوب كاري كرديد، جوان‌ها را بايد تشويق كرد.» جهرمي گفت: «ما جوان نيستيم.» و رهبر انقلاب در جوابش گفتند: «نسبت به بعضي‌ها چرا!»
پس از اين گفت‌وگو، كوهمال جهرمي شعري را كه در سوگ حضرت علي(ع) سروده بود و آن را تقديم به حضرت فاطمه زهرا (س) كرده بود، قرائت كرد. رهبر انقلاب بعد از شعرخواني وي گفتند: «خيلي خوب بود، افسوس كه وقت نيست درباره اين شعرها صحبت شود. اين شعر جوان‌ها برجستگي‌هايي دارد، اما لازم است كه پرداخت شود و اگر پرداخت مختصري صورت بگيرد سطحش به صور محسوسي بالاتر مي‌رود. در اين جلسه مجال نيست، اما از استادان نقد مي‌خواهم كه اين طلاها و شعرهاي قيمتي را كه سرشار از تعبيرات نو و مضمون‌هاي بي‌سابقه است، پرداخت كنند. مثل يك انگشتر كه با پرداخت، كاملا عوض مي‌شود و خوب مي‌شود.»
مراسم شعرخواني به نيمه خود رسيده و ساعت 21:30 شده بود كه از سيدمهدي موسوي خواسته شد تا شعرش را بخواند.
بعد از اين شاعر قمي، يك شاعر پيش‌كسوت ترك‌زبان، فضاي محفل را تغيير داد. محمود دستپيش با خواندن اشعاري به زبان تركي تشويق رهبر انقلاب را موجب شد. او اولين بيت شعر تركي خود را چنين ترجمه كرد: «روزها مي‌گذرد، ماه مي‌شود و سال مي‌شود/ و ما آدم‌ها پير مي‌شويم و گاهي در فروديم و گاهي در اوجيم.» دستپيش سپس گفت: «امشب واقعا من در اوجم، زيرا سال‌ها مي‌شد كه من در چنين محفلي شركت نكرده بودم.»
او وقتي مي‌خواست شعر دومش را بخواند گفت: «در سال 1368 در مجله نشر دانش چند بيتي به چاپ رسيده بود كه به ترك‌ها كم‌لطفي مي‌كرد. من آتش گرفتم و اين شعر را سرودم.» شعر دستپيش درباره وحدت ميان اقوام مختلف بود و بر ذائقه رهبر انقلاب بسيار خوش نشست، به طوري كه ايشان از گفتند: «اگر آهنگي روي اين كلام بياد، تصنيف قشنگي مي‌شود.»
اولين شاعر زني كه در اين مراسم شعر خواند، فريبا يوسفي بود كه ترانه‌اي را قرائت كرد كه تشويق مقام معظم رهبري و غلامعلي حداد عادل را كه در كنار رهبر معظم انقلاب نشسته بود، در پي داشت.
سپس محمدرضا طاهري غزلي را كه در يك وزن نامتعارف سروده شده بود، خواند و رهبر انقلاب پس از شعرخواني وي گفتند: «طبع روان و غني داريد كه مي‌توانيد با آن در اين وزن غريب هر كاري بكنيد. خيلي كار خوب و قشنگي است. البته بحث قالب مي‌كنيم و مضمون هم در جاي خودش قابل بحث است.»
خدابخش از نيشابور، شاعر ديگري بود كه در اين مراسم شعري با عنوان آلبوم قرادت كرد. شعر او كه يك غزل بود درباره دفاع مقدس بود و به شكل روايي سروده شده بود. رهبر معظم انقلاب بعد از شعرخواني او، گفتند: «با اين‌كه موي سر و صورتتان را سپيد كرده‌ايد، اما شعرتان جوان است.» ايشان ادامه دادند: «سال گذشته هم شاعر جواني از نيشابور شعري خواندند كه خيلي خوب بود.»
شايد در ميان شعرخواني شاعران در اين مراسم، اشتياق رهبر معظم انقلاب به شنيدن هيچ شعري به اندازه شعر محمدكاظم كاظمي نبود، زيرا وقتي نوبت به اين شاعر افغان رسيد و او مي‌خواست نوبتش را به ديگران بدهد، رهبر انقلاب با تأكيد به وي گفتند: «خيلي وقت است كه شعري از شما نشنيده‌ام، و از شعراي افغانستان شعر نخوانده‌ام. بهتر است كه شعر بخوانيد.» در اين هنگام به رهبر انقلاب يادآوري شد كه كاظمي كتابي درباره بيدل دهلوي نوشته است و رهبر انقلاب كه اين كتاب را خوانده بودند از اين كتاب تمجيد كردند. سپس كاظمي شعري را درباره وضعيت افغانستان بعد از تحولات اخير خواند كه با تشويق حضار مواجه شد و رهبر انقلاب گفتند: چه توصيف گريه‌آوري!
تنها شاعري كه رهبر انقلاب همزمان با شعرخواني او، شعرش را زمزمه مي‌كردند، جمشيد شيباني بود كه به عنوان دومين شاعر ترك‌زبان چند شعري را قرائت كرد. او كه پدر شهيد است، قبل از خواندن شعرهايش گفت از ترجمه اشعارم به زبان فارسي عاجزم! اما پس از اين‌كه شعر خود را شروع كرد، رهبر انقلاب به حدي متأثر شدند كه از ساعد باقري خواستند كه شعر اول اين شاعر ترك‌زبان را ترجمه كنند. و ساعدي چنين ترجمه كرد: «چشم‌انتظار ماندم تا فرزند آمد/ قلبم و جونم به حال آمد/ شهيد شد و بازگشت/ گل رفت و لاله آمد»
بعد از اين اشعار كه اغلب در ذكر شهيد و مادر سروده شده بود، يك شاعر خراساني به خواندن يك شعر طنز پرداخت. در اين هنگام ساعت حدود 10 شب شده بود. بعد از اين‌كه باقري قاسم رفيعا را معرفي كرد و گفت كه اهل طرقبه است، رهبر معظم انقلاب به شوخي به اين شاعر جوان گفتند كه «با لهجه طرقبه‌اي بخوانيد كه ما مشهدي‌ها متوجه نشويم!» و باز پس از اين‌كه شعر طنز اين شاعر كه درباره يك مشهدي بود كه از مال دنيا چيزي نداشت جز يك دل صاف و ساده، رهبر انقلاب خطاب به ايشان به طنز گفتند: «شرح حال طرقبه‌اي‌ها بود!»
شاعر بعدي براي شعرخواني، مرتضي اميري اسفندقه بود كه اخوانيه‌اي را تقديم كرد. او پس از تشويق مقام معظم رهبري كه گفتند: «چه شسته رفته و شيوا بود! قبلا هم از شما شعر شنيده بوديم اما الان شعر شما خيلي بهتر شده است.» شعرش را به رهبر انقلاب تقديم كرد.
پس از حميدرضا حامدي، فرزند شهيد از قم، كه خود را نماينده شعر شاهد معرفي كرد و شعري درباره شهداي تفحص خواند، بيژن ارژن شاعر كرمانشاهي، به قرائت رباعياتي پرداخت، كه از ميان آن‌ها مي‌توان به اين رباعي اشاره كرد:
زهرا از هر چه گفته آمد سر بود
ما ديگر گفته‌ايم و او ديگر بود
پيوند گل محمدي با سيب است
او سيب گلاب باغ پيغمبر بود
سوژه «زن‌ذليلي» هنوز دستاويز عده‌اي از شاعران طنزپرداز براي سرودن شعر است! و سليمان‌پور يكي از اين شاعران است كه شعري با اين مضمون سروده بود و در حضور رهبر انقلاب قرادت كرد. او قبل از خواندن شعرش گفت: «اين يك شعر تخيلي است، زيرا چنين مصداقي را اصلا در خانواده‌ها نداريم!» كه همه صداي خنده جمع بالا گرفت. رهبر انقلاب بعد از پايان اين شعر كه به شرح كار كردن يك مرد در خانه مي‌پرداخت، به شاعرش گفتند: «تجربه شده ظاهرا!» و سليمان‌پور پاسخ داد: «خصوصي عرض مي‌كنم!»
زهرا محدثي خراساني، خواهر مصطفي محدثي خراساني از ديگر شاعران زن مراسم بود كه غزلي را خواند. فاطمه قائدي نيز شعري را درباره همسر شهيدش قرائت كرد.
در ادامه مراسم شعرخواني جمعي از شاعران در حضور رهبر معظم انقلاب، عباس كيقبادي از اصفهان، شعري را درباره واقعه كربلا خواند. آيت‌الله خامنه‌اي پس از شعرخواني وي گفتند: «شعر اصفهان خيلي خوب شده. پارسال هم يكي دو نفر از شعراي جوان اصفهان شعر خواندند كه خيلي خوب بود. اين نسل جوان اصفهان كه من مي‌بينم از نسل جواني كه سال‌ها پيش از نزديك شاهدش بودم خيلي شاعرترند. اصفهان خودش را دارد نشان مي‌دهد و اين خيلي خوب است.»
در لحظات پاياني شعرخواني، رهبر انقلاب گفتند كه قرار بود دكتر حداد عادل نيز شعري بخوانند كه حداد عادل گفت من شما را بعدا هم زيارت مي‌كنم، اكنون فرصت را به ديگران بدهيم بهتر است.
ساعت 22:30 بود كه ساعد باقري پايان مراسم شعرخواني را اعلام كرد، اما قبل از آن از اميد مهدي‌نژاد خواست كه به عنوان آخرين شاعر شعرش را بخواند. او نيز شعري را درباره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) قرائت كرد.
سپس باقري از تمامي كساني كه قرار بود شعر بخوانند اما به علت كمي وقت ممكن نشد، عذرخواهي كرد و از رهبر معظم انقلاب تقاضا كرد كه سخناني را بيان كنند.
آيت‌الله خامنه‌اي قبل از اين‌كه سخنان خود را درباره شعر آغاز كنند، به پيشنهاد حداد عادل اشاره كرد كه گفته بود اين مراسم هر سال دو بار برگزار شود. وقتي رهبر انقلاب اين موضوع را مطرح كردند، حداد عادل از جمع خواست كه با ذكر صلواتي اين پيشنهاد را تأييد كنند.
حميد حسام، حسين آهي، عليرضا قزوه، مجتبي رحماندوست، محسن مؤمني، مصطفي محدثي خراساني، جواد محقق، محمدحسين صفار هرندي، محمدي گلپايگاني، علي‌اكبر صادقي رشاد، ناصر فيض، حسن بنيانيان، محمود اكرامي‌فر، محمدرضا سنگري، علي‌اكبر خالقي، سعيد بيابانكي، اسماعيل اميني، يوسفعلي ميرشكاك، جليل واقع‌طلب، حسين اسرافيلي و ضياءالدين شفيعي، از جمله حاضران در اين مراسم بودند.
اين جمله از زبان رهبر اديب و شعرشناس ايرانيان در پايان شعرخواني شاعران بيان شد، و چه نيكو و عميق است.
از اين جمله برمي‌آيد كه شعر فقط چيدن واژه‌هاي موزون و خوش‌آهنگ يا بازي با كلماتي نيست كه تنها در جهان انتزاعي شاعر حضور و معني دارند. اين جمله به ما مي‌گويد شعر يعني همه چيز؛ يعني پله‌اي براي قرب و وصال الهي، يعني نردباني براي عروج و متعالي شدن، يعني پنجره‌اي به سوي عشق و اخلاق حسنه، يعني چشمي براي ديدن زيبايي، يعني گوشي براي شنيدن نواي ملكوتي و آهنگ زندگي، يعني قوه‌اي براي حس بوهاي خوش، يعني زباني براي چشيدن طعم هستي، يعني دستي براي لمس لطافت و ظرافت و از همه مهم‌تر، يعني پنجه‌اي براي چنگ زدن به حبل متين و از سوي ديگر دست‌گيري خلق و راه‌بري.
و همه اين‌ها، تفسير مختصري است از «شعر، ثروت است.» با فهم اين جمله مي‌توان همه چيز را محقق كرد و نفس مسيحايي در آن دميد؛ يك توانايي و ظرفيت پايان‌ناپذير و ابدي كه به فرموده رهبر معظم انقلاب بايد آن را شناخت و بر آن افزود؛ همچون ديگر ثروت‌هايمان.
آري؛ اين جمله مهم‌ترين پيام مراسم امسال شعرخواني جمعي از شاعران - اين اغنياي شعر و شعور - در حضور رهبر معظم انقلاب است كه هر سال قمري در شب ميلاد پربركت امام حسن مجتبي(ع) برگزار مي‌شود؛ يعني زماني كه تلألؤ قرص ماه مبارك رمضان بر تولد حضرتي گواهي مي‌دهد كه وجودش سرشار از زيبايي و روشنايي و صلح و آرامش و معنويت است.
مراسم رأس ساعت تعيين شده، يعني 20:30 روز دوشنبه 25 شهريور ماه 1387 مطابق با 1429 رمضان 14 در حسينه امام خميني(ره) آغاز شد؛ بعد از اين‌كه شاعران نماز مغرب و عشاء را به امامت آيت‌الله خامنه‌اي اقامه و روزه‌شان را به همراه ايشان باز كردند.
شعرخواني شاعران دو ساعت به طول كشيد و در انتها، رهبر معظم انقلاب در سخناني نظراتشان را درباره ماهيت شعر و وضعيت آن در عصر حاضر بيان كردند.
ساعد باقري همچون سال‌هاي قبل سكان نظم‌بخشي و اجراي مراسم را بر عهده داشت. او در آغاز اين مراسم، پس از اين‌كه آياتي از كلام الله مجيد قرائت شد، با صداي خوشش شعري را در مدح باري تعالي خواند و سالروز تولد دومين امام شيعيان را تبريك گفت.
باقري سپس گفت كه احساس دوگانه‌اي دارد؛ اين‌كه از طرفي خيلي از شاعران را در جمع حاضر مي‌بيند كه دوست دارد همه‌شان شعري بخوانند، و از طرفي ديگر وقت تنگ است و مجال شعرخواني براي همه نيست. در اين لحظه رهبر انقلاب با لحني مطايبه‌آميز فرمودند: «اصلا نگران نباشيد! من تا يك زماني پيش شما هستم و بعد مي‌روم و همه شما مي‌توانيد تا سحر شعر بخوانيد!» كه همه خنديدند و محفل شاعران با شيريني شروع شد.
باقري قبل از اين‌كه نام اولين شاعر را براي گشايش شعرخواني بر زبان بياورد، از شاعراني ياد كرد كه طي يك سال گذشته از كنارمان رخت بربسته‌اند همچون قيصر امين‌پور، يا حضورشان را به دلايل بيماري، لاجرم، از جمع دريغ كرده‌اند، همچون احمد عزيزي.
طبق سنت، طنين شعر يك شاعر پيش‌كسوت كليد افتتاح مراسم امسال بود. و اين شاعر كسي نبود جز حميد سبزواري كه هرگز عشق خود را به انقلاب و دوستي ديرينه‌اش را با رهبر اين انقلاب كتمان نمي‌كند. او كه غزلي كوتاه با نام «تو عاشقانه سفر كن» خواند، بعد از شعرخواني‌اش از جاي خود بلند شد و به سوي رهبر معظم انقلاب رفت تا همان شعر را به همراه كتابي از خود به ايشان تقديم كند. و رهبر معظم انقلاب با بوسه‌هاي بر گونه‌هاي سالخورده سبزواري از او تشكر و برايش سلامتي آرزو كردند.
مرتضي بي‌غم، كه ساعدي او را شاعري قصيده‌سرا معرفي كرد، دومين شاعري بود كه در اين مراسم شعر خواند. او خواست تا نوبت شعرخواني‌اش را به علي معلم دامغاني بدهد كه در مجلس حاضر بود، اما ساعد باقري گفت كه معلم دامغاني فرصت شعرخواني‌اش را به شاعران جوان داده است.
سپس بي‌غم گفت: من از روزي كه آگاه شدم در اين مجلس حضور مي‌يابم شعري را آماده كردم كه به من گفتند كه اين شعر را نخوان! ساعدي گفت: چه كسي اين را گفت؟ در اين هنگام رهبر انقلاب مداخله كردند و فرمودند همان شعر را كه گفته‌اند نخوان بخوانيد. اين طوري قضيه حل مي‌شود! حضار خنديدند و اين شاعر جوان به خواندن شعري در وصف مقام معظم رهبري پرداخت. پس از اين‌كه شعر مرتضي بي‌غم تمام شد، رهبر انقلاب فرمودند كه علت مخالفت با اين شعر مشخص شد!
ايشان به ظرافت و هوشمندي نكته‌اي را بيان داشتند كه درس بزرگي براي تمامي شاعران، به ويژه شاعراني كه در اين مراسم شركت كرده بودند، بود. رهبر انقلاب ضمن تعريف از زبان قوي شعر بي‌غم، به اين شاعر جوان فرمودند: «برادرانه عرض مي‌كنم، اين زبان و طبع روان را صرف اين جور چيزها نكنيد. اين‌ها مبالغه است و مصداق احسن‌ها اكذب‌هاست! اگر گوش به اين شعرها گوش نكنيم شما ناراحت مي‌شويد و اگر گوش كنيم ما شرمنده مي‌شويم. خيلي مقوله‌هاي ديگري وجود دارد كه زبان قوي قصيده مي‌تواند براي آن‌ها استفاده شود.»
براي مرغ گرفتار تا قفس باقيست
هزار بغض گلوگير در نفس باقيست
به حيرتم كه چرا خاتم سليماني
به دست ديو سيه‌كاسه عبث باقيست
كجا به گوهر مقصود دست خواهد يافت
در آن محيط كه چنگال خار و خس باقيست
...
به دادخواهي دل‌هاي بي‌قرار اي دوست
غمت مباد دادار دادرس باقيست
...
هجوم دشمن و طوفان شن تماشاييست
كه بر كتيبه اعجاز در طبس باقيست
بر اين رواق زبرجد نوشته‌اند به زر
خليج فارس بر جريده ارس باقيست
اين ابيات غزلي زيبا بود كه مشفق كاشاني به عنوان سومين شاعر در حضور صميمي رهبر انقلاب قرائت كرد.
سپس حامد عسگري از شهرستان بم يك غزل-مثنوي قرائت كرد. او شعرش را به قول خودش «نذر» تمامي قربانيان زلزله بم در 5 ديماه 1383 كرده بود. عسگري كه در شعرش، به خوبي اشعار شاعران ديگر مثل حافظ و امام خميني(ره) را تضمين كرده بود، تأثر شديد حضار را برانگيخت. شعر حامد عسگري اين چنين پايان يافت: «بم به اميد خدا شاد خواهد شد/ نفس باد صبا مشك‌فشان خواهد شد» پس از قرائت اين شعر، رهبر انقلاب با تشويق عسگري، به وي گفتند: «اغلب تضمين‌ها خوب و جاافتاده بود.»
علي موسوي گرمارودي، ديگر شاعر پيش‌كسوتي بود كه در اين جمع به شعرخواني دعوت شد. او كه مي‌خواست نوبت شعرخواني‌اش را به جوانان بدهد، با اصرار مجري مراسم شعرش را خواند. موسوي گرمارودي قبل از شعرخواني‌اش گفت: من در سالي كه گذشت شعرهاي زيادي سروده‌ام. يكي از آن‌ها تركيب‌بند پانزده بندي است كه بند ششم آن براي حضرت علي اصغر(ع) سروده شده است. من اين بند را مي‌خوانم تا حالا كه وقتم را به كوچترها ندادم، شعرم را براي كوچكترين شهيد كربلا خوانده باشم.
اين شعر عاشورايي نيز جمع از جمله رهبر انقلاب را متأثر كرد.
ساعد باقري وقتي نام محمد حسين نعمتي را براي شعرخواني صدا زد، گفت كه اين شاعر بيش‌تر غزل و شعر سپيد مي‌گويد و نعمتي غزلي را خواند كه تقديم به مرحوم قيصر امين‌پور شده بود. اين شاعر كه متولد ارسنجان و ساكن تهران است، از امين‌پور به عنوان "يوسف شعر ايران" ياد كرد و رهبر انقلاب بعد از شعرخواني او گفتند: «آفرين! چه زبان شيرين و گويايي!»
در ادامه مراسم شعرخواني شاعران در حضور رهبر معظم انقلاب، نوبت به سيمين‌دخت وحيدي كه رسيد، او تقاضا كرد تا نوبت شعرخواني‌اش به كوهمال جهرمي داده شود و دليل اين كار را اين‌گونه بيان كرد كه كوهمال جهرمي چندين شاعر جوان را در زير نظر دارد و شعر آن‌ها را خوب پرورده است. در اين لحظه عليرضا قزوه كه يكي از كساني بود كه شاعران را براي خواندن شعر در اين جمع انتخاب كرده بود، خطاب به وحيدي گفت كه شما شعرتان را بخوانيد، اگر وقت شد آقاي كوهمال جهرمي هم شعرشان را مي‌خوانند. سيمين دخت وحيدي بلافاصله گفت: «اگر به كوهمال جهرمي وقت نمي‌دهيد من نمي‌خوانم!» اين اصرار سيمين‌دخت وحيدي علاوه بر اين‌كه صداي خنده حضار را در سالن بلند كرد، باعث شد رهبر انقلاب خطاب به كوهمال جهرمي بگويند: «پارتي خوبي داريد! معلوم شد اين‌جا هم پارتي كار مي‌كند!» و روي برگرداندند و خطاب به سيمين‌دخت وحيدي گفتند: «خوب كاري كرديد، جوان‌ها را بايد تشويق كرد.» جهرمي گفت: «ما جوان نيستيم.» و رهبر انقلاب در جوابش گفتند: «نسبت به بعضي‌ها چرا!»
پس از اين گفت‌وگو، كوهمال جهرمي شعري را كه در سوگ حضرت علي(ع) سروده بود و آن را تقديم به حضرت فاطمه زهرا (س) كرده بود، قرائت كرد. رهبر انقلاب بعد از شعرخواني وي گفتند: «خيلي خوب بود، افسوس كه وقت نيست درباره اين شعرها صحبت شود. اين شعر جوان‌ها برجستگي‌هايي دارد، اما لازم است كه پرداخت شود و اگر پرداخت مختصري صورت بگيرد سطحش به صور محسوسي بالاتر مي‌رود. در اين جلسه مجال نيست، اما از استادان نقد مي‌خواهم كه اين طلاها و شعرهاي قيمتي را كه سرشار از تعبيرات نو و مضمون‌هاي بي‌سابقه است، پرداخت كنند. مثل يك انگشتر كه با پرداخت، كاملا عوض مي‌شود و خوب مي‌شود.»
مراسم شعرخواني به نيمه خود رسيده و ساعت 21:30 شده بود كه از سيدمهدي موسوي خواسته شد تا شعرش را بخواند.
بعد از اين شاعر قمي، يك شاعر پيش‌كسوت ترك‌زبان، فضاي محفل را تغيير داد. محمود دستپيش با خواندن اشعاري به زبان تركي تشويق رهبر انقلاب را موجب شد. او اولين بيت شعر تركي خود را چنين ترجمه كرد: «روزها مي‌گذرد، ماه مي‌شود و سال مي‌شود/ و ما آدم‌ها پير مي‌شويم و گاهي در فروديم و گاهي در اوجيم.» دستپيش سپس گفت: «امشب واقعا من در اوجم، زيرا سال‌ها مي‌شد كه من در چنين محفلي شركت نكرده بودم.»
او وقتي مي‌خواست شعر دومش را بخواند گفت: «در سال 1368 در مجله نشر دانش چند بيتي به چاپ رسيده بود كه به ترك‌ها كم‌لطفي مي‌كرد. من آتش گرفتم و اين شعر را سرودم.» شعر دستپيش درباره وحدت ميان اقوام مختلف بود و بر ذائقه رهبر انقلاب بسيار خوش نشست، به طوري كه ايشان از گفتند: «اگر آهنگي روي اين كلام بياد، تصنيف قشنگي مي‌شود.»
اولين شاعر زني كه در اين مراسم شعر خواند، فريبا يوسفي بود كه ترانه‌اي را قرائت كرد كه تشويق مقام معظم رهبري و غلامعلي حداد عادل را كه در كنار رهبر معظم انقلاب نشسته بود، در پي داشت.
سپس محمدرضا طاهري غزلي را كه در يك وزن نامتعارف سروده شده بود، خواند و رهبر انقلاب پس از شعرخواني وي گفتند: «طبع روان و غني داريد كه مي‌توانيد با آن در اين وزن غريب هر كاري بكنيد. خيلي كار خوب و قشنگي است. البته بحث قالب مي‌كنيم و مضمون هم در جاي خودش قابل بحث است.»
خدابخش از نيشابور، شاعر ديگري بود كه در اين مراسم شعري با عنوان آلبوم قرادت كرد. شعر او كه يك غزل بود درباره دفاع مقدس بود و به شكل روايي سروده شده بود. رهبر معظم انقلاب بعد از شعرخواني او، گفتند: «با اين‌كه موي سر و صورتتان را سپيد كرده‌ايد، اما شعرتان جوان است.» ايشان ادامه دادند: «سال گذشته هم شاعر جواني از نيشابور شعري خواندند كه خيلي خوب بود.»
شايد در ميان شعرخواني شاعران در اين مراسم، اشتياق رهبر معظم انقلاب به شنيدن هيچ شعري به اندازه شعر محمدكاظم كاظمي نبود، زيرا وقتي نوبت به اين شاعر افغان رسيد و او مي‌خواست نوبتش را به ديگران بدهد، رهبر انقلاب با تأكيد به وي گفتند: «خيلي وقت است كه شعري از شما نشنيده‌ام، و از شعراي افغانستان شعر نخوانده‌ام. بهتر است كه شعر بخوانيد.» در اين هنگام به رهبر انقلاب يادآوري شد كه كاظمي كتابي درباره بيدل دهلوي نوشته است و رهبر انقلاب كه اين كتاب را خوانده بودند از اين كتاب تمجيد كردند. سپس كاظمي شعري را درباره وضعيت افغانستان بعد از تحولات اخير خواند كه با تشويق حضار مواجه شد و رهبر انقلاب گفتند: چه توصيف گريه‌آوري!
تنها شاعري كه رهبر انقلاب همزمان با شعرخواني او، شعرش را زمزمه مي‌كردند، جمشيد شيباني بود كه به عنوان دومين شاعر ترك‌زبان چند شعري را قرائت كرد. او كه پدر شهيد است، قبل از خواندن شعرهايش گفت از ترجمه اشعارم به زبان فارسي عاجزم! اما پس از اين‌كه شعر خود را شروع كرد، رهبر انقلاب به حدي متأثر شدند كه از ساعد باقري خواستند كه شعر اول اين شاعر ترك‌زبان را ترجمه كنند. و ساعدي چنين ترجمه كرد: «چشم‌انتظار ماندم تا فرزند آمد/ قلبم و جونم به حال آمد/ شهيد شد و بازگشت/ گل رفت و لاله آمد»
بعد از اين اشعار كه اغلب در ذكر شهيد و مادر سروده شده بود، يك شاعر خراساني به خواندن يك شعر طنز پرداخت. در اين هنگام ساعت حدود 10 شب شده بود. بعد از اين‌كه باقري قاسم رفيعا را معرفي كرد و گفت كه اهل طرقبه است، رهبر معظم انقلاب به شوخي به اين شاعر جوان گفتند كه «با لهجه طرقبه‌اي بخوانيد كه ما مشهدي‌ها متوجه نشويم!» و باز پس از اين‌كه شعر طنز اين شاعر كه درباره يك مشهدي بود كه از مال دنيا چيزي نداشت جز يك دل صاف و ساده، رهبر انقلاب خطاب به ايشان به طنز گفتند: «شرح حال طرقبه‌اي‌ها بود!»
شاعر بعدي براي شعرخواني، مرتضي اميري اسفندقه بود كه اخوانيه‌اي را تقديم كرد. او پس از تشويق مقام معظم رهبري كه گفتند: «چه شسته رفته و شيوا بود! قبلا هم از شما شعر شنيده بوديم اما الان شعر شما خيلي بهتر شده است.» شعرش را به رهبر انقلاب تقديم كرد.
پس از حميدرضا حامدي، فرزند شهيد از قم، كه خود را نماينده شعر شاهد معرفي كرد و شعري درباره شهداي تفحص خواند، بيژن ارژن شاعر كرمانشاهي، به قرائت رباعياتي پرداخت، كه از ميان آن‌ها مي‌توان به اين رباعي اشاره كرد:
زهرا از هر چه گفته آمد سر بود
ما ديگر گفته‌ايم و او ديگر بود
پيوند گل محمدي با سيب است
او سيب گلاب باغ پيغمبر بود
سوژه «زن‌ذليلي» هنوز دستاويز عده‌اي از شاعران طنزپرداز براي سرودن شعر است! و سليمان‌پور يكي از اين شاعران است كه شعري با اين مضمون سروده بود و در حضور رهبر انقلاب قرادت كرد. او قبل از خواندن شعرش گفت: «اين يك شعر تخيلي است، زيرا چنين مصداقي را اصلا در خانواده‌ها نداريم!» كه همه صداي خنده جمع بالا گرفت. رهبر انقلاب بعد از پايان اين شعر كه به شرح كار كردن يك مرد در خانه مي‌پرداخت، به شاعرش گفتند: «تجربه شده ظاهرا!» و سليمان‌پور پاسخ داد: «خصوصي عرض مي‌كنم!»
زهرا محدثي خراساني، خواهر مصطفي محدثي خراساني از ديگر شاعران زن مراسم بود كه غزلي را خواند. فاطمه قائدي نيز شعري را درباره همسر شهيدش قرائت كرد.
در ادامه مراسم شعرخواني جمعي از شاعران در حضور رهبر معظم انقلاب، عباس كيقبادي از اصفهان، شعري را درباره واقعه كربلا خواند. آيت‌الله خامنه‌اي پس از شعرخواني وي گفتند: «شعر اصفهان خيلي خوب شده. پارسال هم يكي دو نفر از شعراي جوان اصفهان شعر خواندند كه خيلي خوب بود. اين نسل جوان اصفهان كه من مي‌بينم از نسل جواني كه سال‌ها پيش از نزديك شاهدش بودم خيلي شاعرترند. اصفهان خودش را دارد نشان مي‌دهد و اين خيلي خوب است.»
در لحظات پاياني شعرخواني، رهبر انقلاب گفتند كه قرار بود دكتر حداد عادل نيز شعري بخوانند كه حداد عادل گفت من شما را بعدا هم زيارت مي‌كنم، اكنون فرصت را به ديگران بدهيم بهتر است.
ساعت 22:30 بود كه ساعد باقري پايان مراسم شعرخواني را اعلام كرد، اما قبل از آن از اميد مهدي‌نژاد خواست كه به عنوان آخرين شاعر شعرش را بخواند. او نيز شعري را درباره حضرت عبدالعظيم حسني(ع) قرائت كرد.
سپس باقري از تمامي كساني كه قرار بود شعر بخوانند اما به علت كمي وقت ممكن نشد، عذرخواهي كرد و از رهبر معظم انقلاب تقاضا كرد كه سخناني را بيان كنند.
آيت‌الله خامنه‌اي قبل از اين‌كه سخنان خود را درباره شعر آغاز كنند، به پيشنهاد حداد عادل اشاره كرد كه گفته بود اين مراسم هر سال دو بار برگزار شود. وقتي رهبر انقلاب اين موضوع را مطرح كردند، حداد عادل از جمع خواست كه با ذكر صلواتي اين پيشنهاد را تأييد كنند.
حميد حسام، حسين آهي، عليرضا قزوه، مجتبي رحماندوست، محسن مؤمني، مصطفي محدثي خراساني، جواد محقق، محمدحسين صفار هرندي، محمدي گلپايگاني، علي‌اكبر صادقي رشاد، ناصر فيض، حسن بنيانيان، محمود اكرامي‌فر، محمدرضا سنگري، علي‌اكبر خالقي، سعيد بيابانكي، اسماعيل اميني، يوسفعلي ميرشكاك، جليل واقع‌طلب، حسين اسرافيلي و ضياءالدين شفيعي، از جمله حاضران در اين مراسم بودند.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
