از توسعه روابط با روسیه تا تغییر مناسبات با غرب

دولت یازدهم در آخرین گام های دومین سال مسئولیت خود به مهمترین دستاورد بین المللی یعنی توافق وین رسید که زمینه ساز افزایش جایگاه بین المللی و توسعه روابط ایران با کشورهای مختلف جهان بویژه گسترش همکاری های تهران و مسکو شد.

گروه بین الملل - دولت یازدهم در آخرین گام های دومین سال مسئولیت خود به مهمترین دستاورد بین المللی یعنی توافق وین رسید که زمینه ساز افزایش جایگاه بین المللی و توسعه روابط ایران با کشورهای مختلف جهان بویژه گسترش همکاری های تهران و مسکو شد.

به گزارش بولتن نیوز، کارنامه دوساله ریاست جمهوری حسن روحانی برپایه راهبرد الگوی نرمش قهرمانانه حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب و دیپلماسی تعاملی، سبب شده تصویر و افق روشنی برای توسعه و پیشرفت داخلی و بین المللی کشور ترسیم شود و در این میان دولت با الگو قرار دادن رهنمودهای رهبری و اتکا به توان بومی و حمایت های مردمی، زمینه بهره گیری از دستاوردها را شکل داده است.

***برجام مهمترین ثمره دولت تدبیر و امید

بدون شک حل و فصل مساله هسته ای ایران و گشودن گره بهانه تراشی ها و ادعاهای گوناگون کشورهای غربی بویژه آمریکا، مهمترین هدف راهبردی دولت یازدهم بوده است.

از نخستین اقدامات روحانی در مقام ریاست جمهوری، حرکت در مسیر تشکیل تیم مذاکره کننده فعالی بود که باید چند شرط برای فعالیت موثر و کارایی بالا را دارا باشد تا بتواند دستیابی به توافق را با در نظر داشتن برخورداری ایران از تمامی حقوق هسته ای مطابق با مقررات بین المللی، تضمین کند.

از شروط اصلی تشکیل چنین تیمی، تسلط بر اصول مذاکرات با غرب، توجه به خطوط قرمز، عبور نکردن از آن و تعهد و پایبندی به نظام بود تا از این طریق و در نتیجه گفتگوها بتوان مسایل و اختلافات را بدون از دست دادن منافع و عقب نشینی از مواضع راهبردی، حل و فصل کرده و از میان برداشت.

با توجه به همین شرایط، محمدجواد ظریف دیپلمات کارکشته ایرانی به عنوان وزیرخارجه و مذاکره کننده عالی هسته ای جمهوری اسلامی ایران تعیین شد.

پروفسور لودمیلا کولاگینا ایرانشناس و کارشناس برجسته امور ایران در روسیه می گوید: روحانی در اقدام مهم آغاز دوره ریاست جمهوری، با تشکیل تیم مذاکره کننده دیپلمات های با تجربه ای را مامور این پرونده قدیمی کرد و سرپرستی گروه را به وزیر امور خارجه سپرد که با نظام و پیچیدگی های جهان دیپلماسی بویژه غربی آشنایی کاملی داشت.

خانم کولاگینا در گفت وگو با خبرنگار ایرنا ضمن بیان این که ظریف سال ها سفیر ایران در سازمان ملل بوده است، یادآوری کرد: انتصاب وی در راس تیم مذاکره کننده ایران، عزم تهران را برای حل مساله هسته ای به جامعه جهانی نشان داد.

به گفته این کارشناس روس که دهها مقاله در مورد ایران نگاشته است، دولت روحانی و تیم مذاکره کننده هسته ای با اقدامات و مواضع هماهنگ توانستند ابتکار عمل را در مذاکرات به دست گرفته و مسایل و ابهامات را در جریان مذاکرات، یکی پس از دیگری حل و فصل کنند.

کارشناس انستیتو شرقشناسی روسیه خاطرنشان کرد: تدابیر ایران در دور جدید مذاکرات با گروه 1+5 موجب تبدیل فضای توام با بی اعتمادی کامل به شرایط مساعد کسب توافق شد. تهران تلاش کرد حس نیت خود را برای حل مساله هسته ای به جامعه جهانی نشان دهد و عدم تمایل خود را برای دستیابی به سلاح اتمی اثبات کند.

بسیاری از کارشناسان و پژوهشگران سیاسی روس که در هفته های اخیر بویژه پس از دستیابی به توافق جامع با خبرنگار ایرنا گفت وگو کرده اند، این توافق مهم بین المللی را موفقیتی برای جمهوری اسلامی ایران خوانده اند که حقانیت مواضع هسته ای خود را ثابت کرد.

اولگ کولاکوف نویسنده و تحلیلگر مرکز انرژی و امنیت روسیه خاطرنشان کرد: توافق در مورد برنامه هسته ای ایران رویدادی تاریخی و مهمترین واقعه طی سال های اخیر در سطح بین المللی است که با درایت طرف های مذاکره کننده با موفقیت حل و فصل شد و کار به مناقشه مسلحانه نکشید.

تحلیلگر روس اقدامات و تلاش های طرف ایرانی در مذاکرات هسته ای را سنجیده و حساب شده خواند که در مذاکره با شش کشور مقابل، از منافع ایران دفاع کرد و از خطوط قرمز ترسیم شده عبور نکرد و اجازه نداد مذاکره کنندگان غربی نیز حقوق هسته ای جمهوری اسلامی را نقض کنند.

ژنرال لئونید ایواشف رییس مرکز مطالعات مسایل ژئوپلیتیک روسیه و استاد مسایل ژئوپلیتیک نیز از همین منظر برجام را ارزیابی و تاکید می کند: توافق جامع، مسیر مشارکت بیشتر ایران در امور خاورمیانه و حل و فصل مسایل مهم این منطقه را فراهم می کند و تهران می تواند از توانمندی ها و ظرفیت های خود در این عرصه استفاده کند.

کارشناس ارشد امور ژئوپلیتیک روسیه در گفت وگو با ایرنا با بیان این که مقام های روس خواهان دستیابی به توافق هسته ای بوده و ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه نیز دو سال پیش طرح گام به گام حل و فصل مساله و لغو تحریم ها را پیشنهاد کرد، اظهار کرد: کارشناسان روس هم از توافق جامع استقبال کرده و اطمینان دارند این توافق برای ملت ایران موفقیت های بزرگی خواهد داشت و تاثیرات مثبت آن در داخل بویژه با توسعه فعالیت های اقتصادی و همکاری های تهران با کشورهای مختلف تبلور می یابد.

در مجموع پژوهشگران روس معتقدند که موفقیت بزرگ ایران در توافق وین، به رسمیت شناساندن برنامه هسته ای بویژه حق غنی سازی اورانیوم است که در چارچوب پیمان منع انتشار سلاح های هسته ای موسوم به ان.پی.تی از آن برخوردار می شود.

ایران همچنین توانست تمام مراکز و سایت های هسته ای خود را حفظ کند و از این امکانات در راستای تامین نیازمندی های کشور به محصولات هسته ای در عرصه های مهمی همچون تولید سوخت هسته ای، پژوهشی، تولید دارو و مصارف کشاورزی استفاده کند.

***توسعه روابط مسکو و تهران

روابط ایران و روسیه دو کشور بزرگ و همسایه در دو سال اخیر روندی رو به توسعه داشته و همه مقام ها و کارشناسان ایرانی و روس بر این واقعیت مهم تاکید کرده اند و حتی شکاک ترین آنها این حقیقت مسلم را می پذیرند و به آن اذعان دارند.

بدون شک روند و گرایش به توسعه همکاری ها میان ایران و روسیه، ثمره مهم دولت یازدهم به ریاست روحانی است که با برنامه ریزی دقیق و تلاش مقام ها و دست اندرکاران مرتبط در دو کشور از سطح تصمیم گیری تا عملیاتی به دست آمده است.

زمانی که دولت روحانی زمام امور قوه مجریه را در دست گرفت، توسعه روابط با روسیه را به عنوان یکی از اولویت های سیاست خارجی کشور تعیین کرد.

تا پیش از خرداد 92، روابط ایران و روسیه دچار رکود شده بود و مقام های دو کشور در انتظار تحولات مثبت برای خروج از این وضعیت و سر و سامان دادن به روابط دوجانبه بودند.

روابط ایران و روسیه در وهله اول به دلیل تاثیر شدید تحریم های ظالمانه اعم از محدودیت های اعمال شده از طرف شورای امنیت تحت فشار آمریکا و تحریم های یکجانبه غرب، رو به افول گذاشته بود.

براساس بررسی ها، ارزش حجم مبادلات بازرگانی ایران و روسیه از قریب چهار میلیارد دلار، سال 92 به اندکی بیش از یک میلیارد دلار کاهش یافت.

حجم مبادلات بازرگانی که شاخص مهمی برای سنجش روابط دو کشور است، وضعیت مناسبات ایران و روسیه در دوره پیش از ریاست جمهوری روحانی را به خوبی منعکس می کند.

تبادل هیات های آن دوره نیز به ندرت انجام می گرفت و در مجموع تعداد این سفرها از تعداد انگشتان یک دست هم فراتر نمی رفت که این وضعیت پس از آغاز مسئولیت روحانی تغییر کرد که در تابستان سال 92 در بیشکک در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای با ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه دیدار و دو طرف در مورد خروج روابط دو کشور از رکود گفت وگو و مذاکره کردند.

دو طرف در نتیجه این دیدار در خصوص فعال تر کردن ساختار همکاری های دوجانبه توافق هایی کردند و قرار شد این توافق ها برای اجرا به سطوح پایین تر ابلاغ شود.

به گزارش رسانه های روسی، سران ایران و روسیه در جریان آن دیدار، تدابیری برای توسعه روابط دو جانبه در عرصه های مختلف اتخاذ کردند که شامل گسترش همکاری ها در عرصه های مهمی همچون انرژی، بازرگانی و فناوری های پیشرفته بود.

دکتر روحانی در آن دیدار خاطرنشان کرد: تهران برای توسعه روابط با مسکو جدی است و دو کشور در زمینه علم و فناوری همکاری های خوبی داشته اند و این روند باید با توسعه هر چه بیشتر روابط در زمینه های فنی و مهندسی، تجارت و همچنین صدور خدمات و کالاهای کشاورزی تقویت شود.

رییس جمهوری روسیه نیز که بارها بر لزوم توسعه روابط با ایران تاکید کرده است، در کنفرانس مطبوعاتی سالانه خود در مسکو با حضور حدود 1300 خبرنگار داخلی و خارجی یک بار دیگر بر اهمیت روابط دو کشور و توجه سران روسیه به این موضوع تاکید کرد.

پوتین با بیان اینکه هیچ مانعی برای توسعه روابط روسیه و ایران وجود ندارد، اعلام کرد: برای توسعه روابط و همکاری ها تلاش می کنیم.

رییس جمهوری روسیه در مورد کاهش مبادلات بازرگانی ایران و روسیه که سال 2013 به حدود دو میلیارد دلار رسید، اعلام کرد: این وضعیت به طور عمده ای متاثر از شرایط بین المللی بود، اما برای توسعه و تنوع سازی ساختار آن تلاش کردیم.

وی علت این مساله را اوضاع پیچیده بازارهای جهانی نفت عنوان کرد که برای روسیه و ایران مشکلاتی فراهم کرده و مسئولان دو کشور به مقابله با این مساله می پردازند.

ایران و روسیه در دو سال اخیر توافقنامه های مهمی را امضا کرده اند و مهمترین آن بین شرکت تولید و توسعه انرژی اتمی ایران و شرکت اتم استروی اکسپورت برای احداث دو نیروگاه 1000 مگاواتی در بوشهر است که در سفر علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی به مسکو امضا شد.

طرف های ایرانی و روس همچنین پروتکل همکاری احداث هشت بلوک جدید نیروگاه هسته ای و سند همکاری در حوزه چرخه سوخت هسته ای را امضا کردند.

مقام های ایران و روسیه با توجه به شرایط موجود، دورنمای روشنی را برای توسعه روابط و همکاری های دوجانبه ترسیم می کنند.

مهدی سنایی سفیر ایران در روسیه به تازگی از روند رو به رشد مبادلات بازرگانی ایران و روسیه و قابلیت رسیدن به سطح 10 میلیارد دلار در سال خبر داد.

سنایی یکشنبه (دیروز) در مطلبی در یک شبکه اجتماعی با استناد به اطلاعات گمرک روسیه نوشت: ارزش مبادلات بازرگانی دو کشور در سه ماهه ژانویه تا مارس سال 2015 (10دی 1393 تا 11 فروردین1394) رشد 10 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن داشته است.

به گفته وی، ارزش مبادلات تجاری ایران و روسیه در سال 2014 با پنج درصد رشد نسبت به سال قبل از آن به رقم یک میلیارد و 700 میلیون دلار نزدیک شده است.

سنایی تاکید کرد: براساس آمار گمرک روسیه، روند کاهش مبادلات در سال های 2012 و 2013 متوقف و روند رشد مبادلات آغاز شده است. این آمارها احتمالا کالاهای ایرانی را که از طریق کشورهای ثالث مانند ترکیه و جمهوری های آسیای مرکزی و قفقاز وارد روسیه می شود و برخی اقلام اعلام نشده را در بر نمی گیرد و حجم واقعی روابط تجاری دو کشور بیش از این میزان است.

سنایی نوشته است: به این ترتیب در کنار تعامل گسترده دوجانبه، منطقه ای، بین المللی و همکاری های سیاسی و امنیتی مبادلات تجاری دو کشور نیز روند صعودی یافته است.

سفیر ایران در روسیه خاطرنشان کرد: ظرفیت مبادلات تجاری دو کشور بسیار بیش از این است و همچنان که اخیرا ویکتور میلینیکوف رئیس شورای تجاری روسیه - ایران اعلام کرد، اجرایی شدن توافقات یکسال گذشته با توجه به رفع تحریم های ایران به راحتی می تواند رقم مبادلات را در سال های آینده به 10 میلیارد دلار افزایش دهد.

ایران و روسیه در عرصه منطقه ای نیز همکاری های گسترده ای دارند و مواضع مشترک در مسایل منطقه از جمله مبارزه با گروه تروریستی داعش و همکاری با سوریه و عراق و حمایت از آنها در مقابل تعرضات خارجی و گروه های تروریستی مورد حمایت غرب و برخی رژیم های دست نشانده یا متحد غرب در منطقه، همکاری های منطقه ای دو کشور را اهمیت بیشتری داده است.

در این راستا طی یک سال اخیر شاهد افزایش تردد مقام های ایرانی و روس بین پایتخت های دو کشور بودیم و معاونان وزیر خارجه ایران و روسیه برای تبادل نظر در خصوص مسایل منطقه بویژه سوریه و گروه داعش چندین بار به دو کشور سفر کردند.

***کاهش تنش ها میان ایران و غرب

همزمان در دوره ریاست جمهوری روحانی، تلاش گسترده ای برای کاهش تنش ها میان ایران و کشورهای غربی انجام گرفت که بیشتر تحت تاثیر مذاکرات میان ایران و گروه 1+5 بود.

غربی ها پس از تفاهم لوزان به این نتیجه رسیدند که با ایران می توانند در مسایلی همچون اقتصادی و بازرگانی همکاری کنند و در واقع این کشور را به عنوان بازار بزرگی برای کالاهای خود در نظر دارند.

البته در این میان بر هیچکس پوشیده نیست که غرب برای مشارکت در طرح های انرژی ایران هم امیدوار است و مقام های غربی این امید را پنهان نمی کنند و بسیاری هم می خواهند از منابع نفت و گاز ایران که جریان آن به اروپا از سال 2012 با پیوستن بروکسل به تحریم های آمریکا متوقف شده است، برای تامین نیازها به انرژی استفاده کنند.

در این رابطه امریکا تلاش می کند کشورهای اروپایی را از وابستگی به نفت و گاز روسیه رهایی بخشد تا بتواند شرایط را برای پیروی کامل آنها از سیاست های خود و اجرای رویکردهای ضدروسی فراهم کند. به همین دلیل روس ها با حساسیت توسعه روابط ایران و غرب را زیر نظر دارند.

در این جا باید به یک نکته مهم اشاره کرد که غرب مفهوم یکدستی نیست و از چند لایه تشکیل شده که در راس آن آمریکا قرار دارد و طبیعی است که تعامل با این کشور به دلیل رویکردهای قبلی و کنونی خود علیه کشورهای مختلف بویژه ایران بسیار دشوار است.

به همین دلیل باید هوشیار بود و به این مساله دقت داشت که آمریکا به روابط برابر با هیچ کشوری باور ندارد و حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب به تازگی مواضع جمهوری اسلامی را در این رابطه به صراحت تبیین و ابلاغ کرد.

لایه دوم کشورهای دیگر غربی را آلمان، فرانسه و انگلیس تشکیل می دهند که احتیاط و آینده نگری درباره این کشورها نیز ضروری است، زیرا در سطوح متفاوتی پیرو سیاست های آمریکا هستند و همانگونه که سابقه آن نیز وجود دارد، می توانند باز هم بنا به خواسته واشنگتن روابط با تهران را کاهش دهند یا حتی قطع کنند.

در این میان کشورهایی همچون بلژیک و سوییس یا لایه سوم غرب برای گسترش مناسبات در اولویت هستند و با آنها می توان پیوندهای همکاری را تقویت بخشید.

با توجه به این واقعیات، دولت روحانی توسعه روابط با لایه های دوم و سوم غرب را هدف قرار داده است و این سیاست ثمرات مهمی خواهد داشت که مهمترین آن جذب مشارکت شرکت های غربی در بازار نفت و گاز ایران و پروژه های صنعتی خواهد بود.

***انزوای رژیم صهیونیستی

از سوی دیگر، دولت تدبیر و امید سیاست خارجی خود را بر تنش زدایی در عرصه بین المللی به ویژه با کشورهای منطقه خاورمیانه استوار کرده که هدف عمده آن تقویت و تحکیم ثبات بین المللی است.

سیاست های دولت یازدهم عرصه را بر رژیم صهیونیستی که با جنایتکاری و جنگ و نزاع با همسایگان به موجودیت خود ادامه می دهد، تنگ کرده است.

رژیم اشغالگر قدس در 8 ساله قبل از دولت یازدهم بیشترین بهره برداری سیاسی و رسانه ای را از فضای ضدایرانی و برخی مواضع داخلی علیه خود برد و وضعیتی را به وجود آورد و با وجود جنایت های ضدانسانی در غزه و جنوب لبنان همواره جمهوری اسلامی ایران را هدف حملات سیاسی خود قرار می داد.

اجرای چنین سیاست مزورانه ای از طرف تل آویو تا سال 92 بطور روان انجام می گرفت اما با روی کار امدن دولت روحانی امکان هر گونه سوء استفاده از رژیم صهیونیستی گرفته شد به طوری که این رژیم در حال حاضر در انزوای کامل بین المللی قرار گرفته است و وضعیت پیرامون توافق وین این انزوا را به روشنی نشان می دهد.

مقامات رژیم صهیونیستی به ویژه بنیامین نتانیاهو نخست وزیر این رژیم در این وضعیت عجز و ناتوانی خود را در برابر ملت ایران آشکارا به نمایش می گذارند و جهانیان شاهدند که تمام تلاش ها و نقشه های تل آویو علیه ایران نخ نما شده است و با وجود تلاش گسترده نمی توانند از این تلاش ها بهره ای ببرند و این امر موفقیت دستگاه دیپلماسی ایران را در دفاع از منافع ملی کشور نشان می دهد.

دولت روحانی که با کارنامه اقتصادی پیش از توافق وین موفق شد، تورم 40 درصدی را مهار و به مرز تک رقمی و رشد مثبت در اقتصاد برساند و همچنین دستاورد مذاکرات هسته ای که در دو سال نخست مسئولیت حاصل شد، اکنون با حمایت های رهبر معظم انقلاب و پشتیبانی های مردمی زمینه های موفقیت بیشتری را در عرصه های مختلف بویژه بین المللی پیش روی جمهوری اسلامی قرار داده است.

منبع: ایرنا

لینک کپی شد

گزارش خطا