باسمه کاری «گویا نیوز» با فرم شعارهای مارکسیستی و محتوای لیبرال

گروه سیاسی، به تازگی سایت معاند «گویا نیوز» با انتشار یادداشتی تحت عنوان «بین الملل انسان مداری: انسان مداران جهان متحد شوید!» به قلم کوروش عرفانی، سعی در تخریب چهرۀ معنویت و تلاش مذبوهانه در راستای بی اعتبار ساختنِ مقام و جایگاه معنویت و عرفان و الوهیت وحدانی نزد اکثریت مسلمان و ایرانی مخاطبان خود از یکسو نیز توجیه غیرعقلانی و به نوعی ماله کشی بر روی برخی از اقدامات قدرت های غربی (جهان مسیحیت و یهودیت) در جهت کشتار بی رحمانه و جنگ افروزی در خاورمیانه و سراسر جهان به نگاهی ظاهراً مارکسیستی و با ارجاعات عجیب و غریب و لحنی مانیفستی(بیان نامه ای) از دیگر سو نمود.

به گزارش بولتن نیوز، شاید مهمترین نکته ای که می توان درخصوص مقالۀ مورد بحث در «گویا نیوز» گفت، اما بی پایه بودن مدعیات مطروحه در آن است که کوروش عرفانی در آن با شوری رومانتیک و نگاهی التغاطی قصد داشته، حرفی نو برای جهانیان بگوید تا به زعم خود 2 جهان را تازه کند! بماند که در میانۀ راه ناگهان متوجه می شویم، نویسنده اساساً اعتقادی به این 2 جهان نداشته و به الحاد خود نیز مفتخر است.

با این حال یکی از نکات جالب توجه نوشتۀ احساسی عرفانی که ازقضا در تیتر و عنوان آن نیز به نوعی نمود یافته، ارجاعات مارکسیستی و چپِ عرفانی است که طرح این چنین آن در دهکدۀ جهانی امروز و انتشار آن در فضای مجازی اینترنت خود به تنهایی فکاهی ژورنالیستی کاملی است.

عرفانی با جعل جملۀ مارکس مبنی بر اتحادکارگران جهان (که البته پس از او بارها و بارها در تاریخ اندیشه توسط بسیاری از علما و بزرگان با اهداف و مقاصد مختلف این چنین جعل گردیده و در قالب آن جمله مفاهیم مدنظر خود را ریخته و میریزند) می نویسد: "انسان مدران جهان متحد شوید!"


لب کلام نویسندۀ «گویا نیوز» نیز درمجموع در گروی همین نکته است که او قصد دارد اولاً تنها راه برون رفت از این وضعیت خشن و کشتار بی رحمانه ای که در اثر اقدامات قدرت های غربی در سراسر جهان(از نوار غزه تا کرانه فرات و از مرز روسیه و اکراین تا صحرای شام) به راه افتاده، بازگشت به انسانیت است و ثانیاً تلویحاً سعی دارد این مفاهیم را صرفاً نتیجۀ فلسفه و اندیشۀ غربی دانسته و تمسک به انسانیت را لزوماً در گروی نگاه مادی به انسان(انچنان که در اروپای رنسانس راواج یافت و تاکنون نیز ادامه دارد) ارزیابی می کند.  

نویسنده در بخش نخست این یادداشت با اشاره به وضعیت کنونی جهان می نویسد: "موضوع در شرایط کنونی و با توجه به این که همه ایدئولوژی ها و ایدئولوژی واره ها رنگ باخته اند، با درنظر گرفتن این که خودمداری های ملّی و قبیله ای و فردگرایی و قوم گرایی و «ما»گرایی ها در اوج خود است و با عنایت بر این که حتی خدایان نیز هر یک، به زعم باورمندانشان، دستور قتل و قطع سر پیروان خدایان دیگر را صادر کرده اند، دیگر نتوان انسان ها را جز با تنها چیزی که برایشان به عنوان نقطه ی اشتراک مانده است، به هم نزدیک ساخت: انسانیت. آری، انسانیت در تعریف ساده و ملموس خود، شاید آن یگانه ریسمانی است که بشریت غرق در خون و آلوده به جهل مدرن بتواند، خویشتن را با آن برهاند." نکتۀ حائز اهمیت در این خصوص اینجاست که «گویانیوز» به هیچ عنوان مشخص نمی کند که چرا و چگونه به این نتیجه رسیده که وضعیت غیرانسانی جهان امروز که بی شک(به اعتراف همگان) ناشی از نوع نگاه مادی و غیرالهی غربی به جهان است، با تمسک با همان نگاه مادی التیام می یابد.  

مسئله این جاست که به زبان ساده، آنچه موجب به وجود آمدن وضعیت ناآرام امروز جهان است، همین نادیده گرفتن معنویات و الهیات در زندگی روزمره ازسوی غرب و رسانه های غربی و نیز به حاشیه راندن ارزش های اخلاقی و انسانی است. با این تفسیر البته می توان، ایدۀ «گویا نیوز» را به این معنا که بازگشت به انسانیت و اخلاقیات انسانی به عنوان یکی از آن چه همۀ مذاهب الهی بر آن تاکید ویژه دارند و به عنوان زیرمجموعه ای دیدگاه و رویکرد الهی و معنوی، راه حلی برای برون رفت از این اوضاع باشد، اما این که بگوییم راه حل برون رفت از وضعیت خشن و غیرمعنوی زندگی امروز، فرار به سوی مادیات و دوری بیشتر از معنویات است، انگاره ای احمقانه است که فارغ از آن که با دلایل انسان شناسیک و جامعه شناسیک سازگار نیست، به لحاظ منطقی نیز مغلوط و مشوش است.  

این درحالی است که نویسنده در بخشی دیگر از این نوشته در تایید مدعیات ما(و نه در راستای مدعیات خود) درتوصیف وضعیت جهان امروز می نویسد: "حملۀ پنجاه روزۀ اسرائیل به نوار غزه جهان را با این واقعیت آشنا ساخت که برای جنایت بی مجازات فقط باید زور داشت. زور، حرف اول و سخن آخر در هر معرکه ای شده است. حقانیت و عدالت به سخنان زیبایی تبدیل شده است که برای سخنرانی، مصاحبه و مقاله و شاید هم برای درد دل یا نق زدن فیسبوکی مناسب تر است تا هر گونه محفل رسمی و محمل قانونی. هرکس باید بیاموزد که بین رویای انسانی و واقعیت ضد انسانی تفکیک قائل شود و نخستین را مناسب روشنفکر بازی و دومی را یگانه امکان در صحنه ارزیابی کند."

به بیان دیگر، نویسنده قصد دارد با اشاره به این مثال، علت این کشتار بی رحمانه را نه فقدان معنویت و کمرنگ شدن انگاره های مذهبی و الهی، که لزوماً فقدان ارزش های انسانی ارزیابی کند. حال آن که این دو اگرچه در کلام یکی نیستند، اما آنچه هر کودکی نیز به درستی از این فحوا برداشت می کند، همان است که انسانیت و اخلاق، چیزی به جز معنویت الهی نیست؛ آنچان که وجه اشتراک همۀ ادیان و مذاهب نیز همین کرامت انسانی است که همچون نخ تسبیح ادیان و مذاهب را به هم پیوند می دهد.  

با این حال اما و فارغ از این ها، تاکید نویسندۀ «گویا نیوز» در سراسر نوشته اش بر این که یگانه راه برون رفت از این وانفسا، همانا مکتب انسان مداری و عطف توجه به مرکزیت انسان در جهان امروز است، استوار است و سعی دارد به طرق مختلف بر این مسئله صحه بگذارد. نویسنده در بخشی دیگر از نوشتۀ احساساتی و سانتیمانتال رو به تعریف ایده و آرمان «انسان گرایی» مورد نظر خود آورده و می نویسد: "نسان مداری از یکسو یک باور و ازسوی دیگر یک آگاهی است. انسان مداری باوریست آگاهانه به این که انسان و جان او ارزشمندترین پدیدۀ هستی شناخته شده است. انسان مداری به ما می آموزد که هر انسانی منحصر به فرد است و به این واسطه، گنجینه ای برای کل بشریت است. گنج فردی برای ثروت عمومی. هیچ دو انسانی شبیه هم نیستند و اگر انسانی بمیرد هرگز جایگزین کامل و تام خود را نخواهد داشت. هم از این روی، نگه داشتن و حفظ جان یک انسان برای آن که بتواند هر آن چه از حیث مادی و معنوی برای بشریت قادر است تحقق بخشد، یک وظیفۀ عقلانی و اخلاقی برای انسان هاست. هر فرد ویژه و خاص است و باید که برای خدمت به بشریت و یاری رسانی به شکوفایی و اعتلای آن، زنده بماند و امکان کار و رشد و تلاش داشته باشد."

به بیان دیگر مشکل اساسی استدلال نویسندۀ «گویانیوز» آنجاست که بخشی از مدعیات نویسنده درخصوص مکتب انسان مداری، در همپوشانی کامل با آنچه تحت عنوان وحدانیت شناخته می شود قرار دارد که این البته بدیهی است و از آنجا که توجه به اخلاقیات و کرامت انسانی از اوجب واجبات در هر دو نگره است، این تناقض صحیح نیز روی می دهد و در اینجا نیز داده است و در چنین لحظاتی نویسنده دست به مصادره به مطلوب زده و کیفیات مثبت و موثر و انسانی مشترک را صرفاً ناشی از عطف توجه به انسان و در مرکز قرار دادن انسان و انسانیت در اندیشه و نگره اش قرار دهد و آنگاه که این مشترکات نتایجی منفی و ناخوشایند به همراه می آورد، علت را در گرایش ذاتی همان انسانی که لحظه ای پیش یگانه نگار و محبوب اندیشگانی اش بود، تنها گذارده و او را قربانی همان ذات خداجو و خداپرست انسان قرار می دهد و همۀ بدبختی های انسان و زندگی انسانی را ناشی از دین باوری، وحدانیت و توجه به معنویات صورتبندی می کند.  


به هر تفسیر فارغ از این وجه پارادوکسیکال در نوشتۀ نویسندۀ «گویانیوز» نکتۀ مهم دیگری نیز در نقد آن مورد بحث است و آن این که نویسنده، با فراموش کردن و در نظر نگرفتن نزدیک به 15 قرن تفکر و اندیشه اسلامی که در آن عطف توجه به اهمیت و جایگاه والای انسان قرار داشته و دارد و نیز بدون درنظر گرفتنِ بیش از 7هزار سال اندیشۀ وحدانی انسانی که به ویژه ریشه در باورهای باستانی ایرانیان دارد و از دیرباز توجه به کرامت انسانی و یکتاپرستی را در یک رده و در راستا و طول هم قرار می دهد، با کوته بینی انسان مداری را صرفاً برآمده از فرهنگ غربی، آن هم نه با اتکا به سرمایه های آن در یونان باستان و حتی عصر رنسانس؛ بلکه لزوماً با پیگیری آن در تاریخ نهایتاً 200 سالۀ انسان مدرن غربی، دانسته و حتی درک درستی از غنا و قدمت ایده ای که سنگ آن را به سینه می زند نیز ندارد یا لاقل علاقه به توجه به این ریشه ها ندارد. که البته مشخص نیست به چه علت!!!

با این حال، آنچه بیان آن در این مقال ضرورتی به مراتب بیش از تکذیب و رد نظریات کوروش عرفانی (نویسندۀ گویانیوز) دارد، بحث درخصوص قدمت انسان مداری و قرار دادن انسان در مرکز اندیشۀ بشری و عطف توجه به کرامت انسانی است که به درستی می توان نخستین ظهور رسمی آن را در قرن 14 و 15 میلادی و در اروپا دانست. نکته ای که بارها بارها به آن پرداخته شده و البته نکته ای اساسی و ریشه ای درخصوص آن ناگفته مانده است و آن که این که آن چه در اوج رنسانس توسط هنرمندان و اندیشمندان فلورانسی با طنینی پیشرو فریاد زده می شد و قربانی می داد و قربانی می گرفت، حداقل 200 سال پیش تر در دیار ایران و توسط ابومحمد مُصلِح‌الدین بن عَبدُالله نامور به سعدی شیرازی و مشرف الدین و شیخ اجل به زیباترین و نغزترین کلام به بیان درآمده بود و شاهد این مدعا نیز کلام بلند آن حضرت که فرمود: «بنی آدم اعضای یک پیکرند ... که در آفرینش ز یک گوهرند / چو عضوی بدرد آورد روزگار ... دگر عضوها را نماند قرار! و هموست که درجای دیگر می گوید: تن آدمی شریف است به جان آدمیت!

با این حال، آنچنان که به روشنی می بینید، اولاً ادعای مغلوط و مشوش نویسندۀ «گویانیوز» مبنی بر اعتقاد به ثنویت انسان مداری و وحدانیت چنان که پیش تر اشاره شد، صرفاً محفلی است برای بیان نظرات سیاسی و کوتاه مدت نویسندۀ سایت معاند «گویانیوز» که نظرات و رویکرد سیاسی اش به روشنی برای همگان آشکار است و ثانیاً تلاش نویسنده برای بیان این که این اعتقادات ریشه در اندیشۀ انسان مدرن دارد و قدمت آن نهایتاً 200 سال گذشته است و ناشی از اتفاقات پس از انقلاب صنعتی، باتوجه به مثال هایی که در بالا بدان اشاره شد، هم بی پشتوانه است و هم و مهمتر از مورد نخست، نشان دهندۀ جریان و جناحی سیاسی و ایده ای زودگذر نزد نویسنده که او را وادار ساخته، ضمن نادیده گرفتن، مدعیات تاریخی فراوان، به پشتوانۀ فرهنگی خود پشت نموده و با تمسک به پاره هایی از اندیشۀ مارکسیتی و تلفیق باسمه ای آن با اندیشه های لیبرالیستی مدرن، سعی در جعل مفهوم و مفاهیمی غنی دارد.  

شاید همین رویکرد متناقض است که موجب می شود، بتوانیم صرفاً با بخش هایی از خود متن منتشره در «گویا نیوز» این متن را و مدعیات مطروحۀ آن را تکذیب نمود. آنچنان که در مواردی این راهبرد را روشنگر راهمان برای این مهم قرار دادیم و چنان چه دیدیدم، به نتیجه نیز رسیدیم.  


در پایان امیدواریم، خوانندگان نیز بادقتی دوچندان با چنین متونی روبرو شوند. چراکه این متون و نمونه هایی از این دست، سعی دارند با استفادۀ نابه جا از مفاهیم ثقیل و چسباندن باسمه ای آن ها به یکدیگر، ذهن مخاطب را تحت تاثیر قرار داده و در نهایت بدون استفاده از منطقی عقلانی، نتیجۀ مورد نظر خود را به خورد خوانندگان بدهند. اتفاقی که البته به صورتی نابه جا در این نوشته نیز تکرار شده و نویسنده بخش آخر یادداشت را با میان تیتر «به عنوان نتیجه گیری» پایان داده تا علاوه بر اینکه حرف و ایدۀ سیاسی خود را به عنوان راهبردی فرهنگی در یادداشتی به ظاهر علمی به خورد مخاطب بدهد، از زیر بار این که همچون یک نوشتۀ آکادمیک و علمی پایان نوشته اش را با نتیجه گیری همراه سازد، طفره برود که چنین نیز می کند.