درآمدی کوتاه بر اقتصاد مقاومتی
امیرحسین فروتن
عصر حاظر برای جمهوری اسلامی ایران دشواری ها و ناهمواری های بسیار ویژه ای را به دنبال داشته است به گونه ای که سیستم اقتصادی کشور را ناگزیر به یک سری موضع گیری های متناسب با این تحوّلات نموده است. به عبارتی گوئی که حیات سیستم اقتصادی کشور در گرو مقاومت در مقابل حملات اقتصادی و سیاسی پیش بینی شده و نشده است که علاوه بر کارآمدی در ادارۀ معیشت جامعه، بتواند حضور فعالانۀ جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یک مدل قابل استناد در سیر تحولات آیندۀ جهان میسر نماید.
اقتصاد مقاومتی نیز، حرکتی فعال در همین راستا می باشد؛ به این معنا که موجب آمادگی روحی و عملی در جهت مقاومت در برابر تهدید های اقتصادی دشمن و نیز پاسخی برای آن در کوتاه مدت و نیل به سوی طرحریزی یک الگوی اقتصادی اسلامی برای پیشرفتی بلند مدت می باشد.
الگوی اقتصاد مقاومتی مختص زمان تحریم و فشار های بین المللی و حتی یک کشور خاص نیست، بلکه می تواند یک مسیر مداوم پیش روی اقتصاد هر کشور مستقلی و همچنین ایران باشد .
در عین حال این رهیافت به هیچ عنوان به معنای ریاضت و سخت گیری نیست بلکه به مفهوم مصرف بر اساس الگوئی عاقلانه، مدبّرانه، صحیح و اسلامی است و به منظور شکوفائی اقتصاد و رفع موانع موجود اقتصادی که موجب امتیاز دهی به دشمن می شود نیز می باشد .
لذا با چنین نگرشی دامنۀ موضوعی اقتصاد مقاومتی بسیار گسترده خواهد بود. از نظر مقام معظم رهبری« مدظله العالی» ، در اقتصاد مقاومتی، اهداف اقتصادی با اهمیت ترین موضوع در جهت دهی به فعالیت ها می باشند و کلیه عوامل اقتصادی باید در راستای تحقق این اهداف حرکت کنند که در ذیل اجمالاً به آن ها اشاره می گردد :
1- ایجاد تحرک و پویائی در اقتصاد کشور و بهبود شاخص های کلان اقتصادی همچون رشد اقتصادی، ارتقاء جایگاه تولید ملی، گسترش عدالت اجتماعی، ایجاد اشتغال، کاهش تورم و در نهایت افزایش سطح رفاه عمومی ؛
2- توانائی مقاومت در برابر عوامل تهدید زا مثل تکانه های اقتصادی جهان، بلایای طبیعی و تکانه های تخاصمی، مثل تحریم ها ؛
3- تکیه بر ظرفیت های بومی، مثل ظرفیت های گسترده علمی، انسانی، طبیعی، مالی، جغرافیائی و اقلیمی ؛
4- رویکرد جهادی که نیازمند برنامه ریزی، حرکت علمی، همّت و مدیریت جهادی است ؛
5- مردم محوری به معنای استفاده از توان نیرو های مردمی اعم از فعالان اقتصادی، کارآفرینان، مبتکران، صاحبان سرمایه، صاحبان صنایع و افراد صاحب مهارت ؛
6- تأمین امنیت اقلام راهبردی و اساسی به ویژه غذا و دارو و خودکفائی در این اقلام ؛
7- کاهش وابستگی به درآمد حاصل از فروش نفت ؛
8- اصلاح الگوی مصرف که منظور از آن سخت گیری و ریاضت نیست بلکه هدف، مصرف بر اساس یک الگوی عاقلانه، درست و اسلامی است ؛
9- فساد ستیزی، به منظور برخورد با مفسدان اقتصادی و کسانی که قانون را دور می زنند ؛
10- دانش محوری، که هدف از آن رسیدن به یک اقتصاد دانش بنیان می باشد ؛
در کنار مباحث یاد شده که از جایگاه بسیار ویژه ای برخوردار هستند، کسب اقتدار بین المللی، اثبات عملی کارآمدی نظام اسلامی، مرجعیت بین المللی و تحقق و اعتلای عزّت اسلامی نیز اهداف مهم دیگری هستند که در اقتصاد مقاومتی قابل پیگیری می باشند .
موفقیت در اهداف یاد شده نیازمند به آموزه ها و استراتژی های کلان می باشد تا در ذیل سایه آن و در چارچوبی خاص و به نحوی شایسته، این اهداف محقق گردد . به عنوان مثال از جمله یکی از این اهداف کلیدی، کاهش و حتی قطع وابستگی کشور به درآمد حاصل از فروش نفت به عنوان یک منبع تمام شدنی است که غنی سازی هسته ای در ایران فعلاً یکی از جایگزین های آن است که با همین موضعگیری انتظار می رود که در آینده به انرژی های دیگری نیز دست یابیم .
اقتصاد مقاومتی مدل سازی ویژه ای از شرایط اقتصادی است که بر مبنای آن، فضای اقتصادی کشور با فرض وجود حداکثر فشار ها خود را برای مواجهه با شوکهای اقتصادی آینده آماده می سازد .
همچنین الگوی مقاومتی از یک جنبۀ دیگر، ابعاد فراگیری خواهد داشت یعنی نه تنها در حوزۀ اقتصاد، بلکه در حوزۀ فرهنگ به فرهنگ مقاومتی و در حوزۀ سیاست خارجی به دیپلماسی مقاومتی می انجامد .
در این الگو، کسب ثروت و درآمد ملی از مسیر هائی پی گیری می شود که توان چانه زنی کشور در فضای سیاسی بین المللی را تقویت کند؛ نه اینکه کشور ناچار باشد به سبب موانع اقتصادی، از اهداف ایدئولوژیک خود در فضای دیپلماتیک دست بکشد .
در عین حال همانگونه که قبلا اشاره شد اقتصاد مقاومتی ماهیتا مردمی است و مردم نقش بسیار تعیین کننده ای در تحقّق آن دارند .
یکی از مهم ترین ضروریات اجرای این طرح بزرگ، پیاده سازی سبک زندگی متناسب با مقتضیات انقلاب، ابتدا از سوی دولتمردان و سپس از سوی عموم مردم و به خصوص برای مدافعان انقلاب و نظام مقدّس جمهوری اسلامی ایران نیز می باشد .
لذا در این رابطه توجه به معنویت دینی در سبک زندگی مردم بسیار حائز اهمیت و کلیدی است؛ چراکه همواره یکی از ارکان مهم جامعه اسلامی، سرمایه معنوی آن است و این امر باید در تعلیم و تربیت رسمی و غیر رسمی متناسب با مقاومت اقتصادی و جهاد اقتصادی و در راستای عزّت و اقتدار ملی، تبیین و طراحی و سپس اجراء گردد .
در پایان، نگارنده لازم به یادآوری می داند از آنجائیکه اقتصاد مقاومتی یک مبحث جدید در فضای گفتمانی انقلاب اسلامی ایران محسوب می شود و منابع مطالعاتی مشخص و دقیقی در این رابطه وجود ندارد،لذا این نوشتار به اختصار و با اقتباس و برداشت های مستقیم از سخنرانی های هدایتگرانه مقام معظم رهبری«مدظله العالی» طی سال های اخیر تهیه شده است .
اقتصاد مقاومتی نیز، حرکتی فعال در همین راستا می باشد؛ به این معنا که موجب آمادگی روحی و عملی در جهت مقاومت در برابر تهدید های اقتصادی دشمن و نیز پاسخی برای آن در کوتاه مدت و نیل به سوی طرحریزی یک الگوی اقتصادی اسلامی برای پیشرفتی بلند مدت می باشد.
الگوی اقتصاد مقاومتی مختص زمان تحریم و فشار های بین المللی و حتی یک کشور خاص نیست، بلکه می تواند یک مسیر مداوم پیش روی اقتصاد هر کشور مستقلی و همچنین ایران باشد .
در عین حال این رهیافت به هیچ عنوان به معنای ریاضت و سخت گیری نیست بلکه به مفهوم مصرف بر اساس الگوئی عاقلانه، مدبّرانه، صحیح و اسلامی است و به منظور شکوفائی اقتصاد و رفع موانع موجود اقتصادی که موجب امتیاز دهی به دشمن می شود نیز می باشد .
لذا با چنین نگرشی دامنۀ موضوعی اقتصاد مقاومتی بسیار گسترده خواهد بود. از نظر مقام معظم رهبری« مدظله العالی» ، در اقتصاد مقاومتی، اهداف اقتصادی با اهمیت ترین موضوع در جهت دهی به فعالیت ها می باشند و کلیه عوامل اقتصادی باید در راستای تحقق این اهداف حرکت کنند که در ذیل اجمالاً به آن ها اشاره می گردد :
1- ایجاد تحرک و پویائی در اقتصاد کشور و بهبود شاخص های کلان اقتصادی همچون رشد اقتصادی، ارتقاء جایگاه تولید ملی، گسترش عدالت اجتماعی، ایجاد اشتغال، کاهش تورم و در نهایت افزایش سطح رفاه عمومی ؛
2- توانائی مقاومت در برابر عوامل تهدید زا مثل تکانه های اقتصادی جهان، بلایای طبیعی و تکانه های تخاصمی، مثل تحریم ها ؛
3- تکیه بر ظرفیت های بومی، مثل ظرفیت های گسترده علمی، انسانی، طبیعی، مالی، جغرافیائی و اقلیمی ؛
4- رویکرد جهادی که نیازمند برنامه ریزی، حرکت علمی، همّت و مدیریت جهادی است ؛
5- مردم محوری به معنای استفاده از توان نیرو های مردمی اعم از فعالان اقتصادی، کارآفرینان، مبتکران، صاحبان سرمایه، صاحبان صنایع و افراد صاحب مهارت ؛
6- تأمین امنیت اقلام راهبردی و اساسی به ویژه غذا و دارو و خودکفائی در این اقلام ؛
7- کاهش وابستگی به درآمد حاصل از فروش نفت ؛
8- اصلاح الگوی مصرف که منظور از آن سخت گیری و ریاضت نیست بلکه هدف، مصرف بر اساس یک الگوی عاقلانه، درست و اسلامی است ؛
9- فساد ستیزی، به منظور برخورد با مفسدان اقتصادی و کسانی که قانون را دور می زنند ؛
10- دانش محوری، که هدف از آن رسیدن به یک اقتصاد دانش بنیان می باشد ؛
در کنار مباحث یاد شده که از جایگاه بسیار ویژه ای برخوردار هستند، کسب اقتدار بین المللی، اثبات عملی کارآمدی نظام اسلامی، مرجعیت بین المللی و تحقق و اعتلای عزّت اسلامی نیز اهداف مهم دیگری هستند که در اقتصاد مقاومتی قابل پیگیری می باشند .
موفقیت در اهداف یاد شده نیازمند به آموزه ها و استراتژی های کلان می باشد تا در ذیل سایه آن و در چارچوبی خاص و به نحوی شایسته، این اهداف محقق گردد . به عنوان مثال از جمله یکی از این اهداف کلیدی، کاهش و حتی قطع وابستگی کشور به درآمد حاصل از فروش نفت به عنوان یک منبع تمام شدنی است که غنی سازی هسته ای در ایران فعلاً یکی از جایگزین های آن است که با همین موضعگیری انتظار می رود که در آینده به انرژی های دیگری نیز دست یابیم .
اقتصاد مقاومتی مدل سازی ویژه ای از شرایط اقتصادی است که بر مبنای آن، فضای اقتصادی کشور با فرض وجود حداکثر فشار ها خود را برای مواجهه با شوکهای اقتصادی آینده آماده می سازد .
همچنین الگوی مقاومتی از یک جنبۀ دیگر، ابعاد فراگیری خواهد داشت یعنی نه تنها در حوزۀ اقتصاد، بلکه در حوزۀ فرهنگ به فرهنگ مقاومتی و در حوزۀ سیاست خارجی به دیپلماسی مقاومتی می انجامد .
در این الگو، کسب ثروت و درآمد ملی از مسیر هائی پی گیری می شود که توان چانه زنی کشور در فضای سیاسی بین المللی را تقویت کند؛ نه اینکه کشور ناچار باشد به سبب موانع اقتصادی، از اهداف ایدئولوژیک خود در فضای دیپلماتیک دست بکشد .
در عین حال همانگونه که قبلا اشاره شد اقتصاد مقاومتی ماهیتا مردمی است و مردم نقش بسیار تعیین کننده ای در تحقّق آن دارند .
یکی از مهم ترین ضروریات اجرای این طرح بزرگ، پیاده سازی سبک زندگی متناسب با مقتضیات انقلاب، ابتدا از سوی دولتمردان و سپس از سوی عموم مردم و به خصوص برای مدافعان انقلاب و نظام مقدّس جمهوری اسلامی ایران نیز می باشد .
لذا در این رابطه توجه به معنویت دینی در سبک زندگی مردم بسیار حائز اهمیت و کلیدی است؛ چراکه همواره یکی از ارکان مهم جامعه اسلامی، سرمایه معنوی آن است و این امر باید در تعلیم و تربیت رسمی و غیر رسمی متناسب با مقاومت اقتصادی و جهاد اقتصادی و در راستای عزّت و اقتدار ملی، تبیین و طراحی و سپس اجراء گردد .
در پایان، نگارنده لازم به یادآوری می داند از آنجائیکه اقتصاد مقاومتی یک مبحث جدید در فضای گفتمانی انقلاب اسلامی ایران محسوب می شود و منابع مطالعاتی مشخص و دقیقی در این رابطه وجود ندارد،لذا این نوشتار به اختصار و با اقتباس و برداشت های مستقیم از سخنرانی های هدایتگرانه مقام معظم رهبری«مدظله العالی» طی سال های اخیر تهیه شده است .
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
