آیا عراق هم به سرنوشت لیبی دچار خواهد شد؟

به گزارش بولتن نیوز، پترونت نوشت:

گروه تروریستی موسوم به «دولت اسلامی شام و عراق» یا داعش در چند روز گذشته به طرز بی‌سابقه و بسیار مشکوکی توانسته است به راحتی شهرهای مهمِ زیادی در غرب عراق را فتح کند و خود را از سطح یک گروه تروریستی کم اهمیت به صدر اخبار روزانه‌ی رسانه‌های جهان بدل کند. در این که چگونه گروه داعش توانسته است به صورت ناگهانی موصل را به تسخیر خود درآورد حرف و حدیث فراوان است و واقعاً هم هیچ عقل سلیمی نمی‌تواند این مسئله را درک کند که ارتش نسبتاً مجهز عراق در مقابل این گروهک چند هزار نفری چرا هیچ اقدام قابل توجهی نکرده است. در هر صورت به نظر می‌رسد که توطئه‌ای بسیار خطرناک در عراق در جریان است. مسئله‌ای که علاوه بر تهدید امنیت منطقه و به خطر انداختن جان و مال میلیون‌ها شهروند عراقی، تأثیر مستقیمی در بازار جهانی نفت و انرژی ایجاد خواهد کرد.

در ابتدا باید حوادث هفته گذشته را مورد بررسی قرار دهیم. گروهی که سابقاً جزء کوچکی از القاعده به حساب می‌آمد و در جبهه مخالفان بشار اسد در سوریه مشغول جنگ بود، ناگهان از القاعده بزرگ‌تر و مهیب‌تر به نظر می‌رسد. این مسئله به هیچ وجه منطقی نیست. این گروه خون‌خوار و بسیار خطرناک در ماه‌های اخیر توسط القاعده طرد شده و در جبهه مخالفان اسد در سوریه نیز منزوی شده بود؛ به طرزی که اخیراً جنگی درونی در این جبهه برای بیرون کردن این گروه از خاک سوریه به راه افتاده است. اما این اشتباه است که فکر کنیم منزوی شدن این گروه باعث ضعف آن شده است؛ به نظر می‌رسد که این گروه اساساً برای هدف و مأموریتی جداگانه خود را از سایر تروریست‌های منطقه متمایز کرده است و این تمایز با یک طرح و نقشه‌ی کاملاً حساب شده بوده است.

کشورهای مرتجع حاشیه جنوبی خلیج فارس در چند سال اخیر و بعد از سرکوب جنبش‌های آزادی‌خواهانه مردمی در خاک خود، از موقعیت به وجود آمده در سوریه نهایت استفاده را برده و دست به تجهیز خُرده‌گروه‌های تروریستی خاورمیانه زدند تا به این طریق بتوانند در فرایندهای سیاسی کشورهای همسایه‌ی خود (خصوصاً عراق و سوریه) دخالتی مؤثر (و صدالبته ویران‌گر) داشته باشند. این روند در ابتدا با پیروزی‌هایی در خاک سوریه و گسترش یک جنگ داخلی (البته این جنگ با حضور جنگ‌جویان القاعده و رزمندگانی از سوئد و انگلستان چندان هم دیگر داخلی نیست) همراه شد اما در ادامه ماشین جنگی-تروریستی در سوریه نتوانست پیروزی‌های خود را تکرار کند و اسد توانست وضعیت خود را تثبیت کند.

شکست نسبی در سوریه در کنار به وجود آمدن اختلافات بین کشورهای تجهیزکننده‌ی این ارتشِ ضدانسانی بر سر مدیریت جنگ در مناطق مختلف، زمینه‌ای را برای از کنترل خارج شدن هر چه بیشتر این گروه‌ها به وجود آورده است؛ با این وجود، مسئله تنها به این موضوع محدود نمی‌شود. همان‌طور که بالاتر گفته بودیم، نمی‌توان قبول کرد که تحرکات داعش تنها ناشی از خودسری یک گروه تروریستی چند هزار نفری باشد و حتی اگر این گونه هم باشد باز هم نمی‌توان پذیرفت که فتوحات سهل‌الوصول آنها در عراق ظرف چند روز یک روند طبیعی بوده است.

داعش در کنار نیروهایِ سیاسی سنی عراق (که با دموکراسی نمی‌توانند کاری از پیش ببرند و قدرت را به دست بگیرند) با حمایت عربستان سعودی در حال طراحی یک نقشه‌ی بسیار خطرناک برای آینده این کشور هستند. نقشه‌ای که با اجرایی شدن آن هم شکست در سوریه جبران می‌شود، هم نفوذ سیاسی شیعیان عراق در منطقه تضعیف می‌شود و هم ارتباط استراتژیکِ ایران-عراق-سوریه-لبنان از هم فرو می‌پاشد. استان های غربی و شمال غربی عراق یک به یک توسط داعش در حال اشغال شدن هستند و نیروهای سیاسی-نظامی سنی مذهب این مناطق نیز هیچ مقاومتی از خود بروز نمی‌دهند! حالا دیگر پازل عراق تکمیل شده است: تجزیه.

تجزیه عراق به سه بخش کردستان، منطقه سنی نشین و منطقه شیعی، درست بدترین اتفاق برای منطقه در مقطع کنونی است و از آن گذشته رهبران سیاسی منطقه که در حال حاضر مشغول حمایت از تروریست‌های عقب‌مانده و خون‌خوار داعش هستند، در آینده از پس کنترل این گروه برنخواهند آمد؛ همان طور که ایالات متحده نیز نتوانست از پس گروه‌های خودساخته القاعده و طالبان در افغانستان و پاکستان (برای جلوگیری از نفوذ شوروی) بر بیاید. تثبیت قدرت داعش و عدم سرکوب شدید آن دقیقاً یعنی دهه‌ها جنگ و خون‌ریزی و افراط مذهبی در منطقه، و این به نفع هیچ کسی نیست. سیاست‌مدارن عراقی که فکر می‌کنند با بها دادن به داعش می‌توانند دموکراسی شیعی در عراق را به زانو درآورند خود قربانیان بعدی داعش خواهند بود و کشورهای مرتجع عرب که در ظاهر سکوت کرده‌اند اما مطمئناً در زیر سطح سیاسی مشغول بذل و بخشش به داعش هستند، در آینده باید با این گروه در خاک خود مبارزه کنند.

از بحث سیاسی و امنیتی حوادث اخیر هم که بگذریم داعش در عراق و در صورت سرکوب نشدن، معادلی (البته بسیار خطرناک‌تر) برای شورشیان مسلح در لیبی خواهد بود. یعنی کسانی که چاه‌ها، میادین و پایانه‌های نفتی زیادی از عراق را در دست خواهند داشت. این به معنی افت شدید تولید نفت عراق و متوقف شدن فرایند گسترش ظرفیت تولید این کشور است. در ساعتِ نگارش این یادداشت داعش در دروازه‌های سامرا و مشغول تهدید کردن بغداد و کربلاست. (این یادداشت در روز جمعه نوشته شده است؛ پس از این تاریخ پیشروی داعش محدود اما به هیچ‌وجه هنوز این پیشروی متوقف نشده است.) این یعنی این که علاوه بر میادین غربی عراق میادین شرقی، جنوبی، مرکزی و پایانه‌ی نفتی استراتژیک بصره نیز به زودی مورد تهدید این گروه واقع خواهد شد و باز هم این یعنی کاهش شدید حداقل یک یا دو میلیون بشکه‌ای تولید و صادرات نفت عراق.

البته لعیبی و دولت عراق اعلام کرده‌اند که داعش امنیت نفت این کشور را به خطر نیانداخته است اما این تنها مربوط به امروز است و کسی نمی‌تواند در مورد روزها و هفته‌های آتی با قطعیت سخن بگوید. حال بیایید از بین رفتن رشد شتابان تولید و صادرات نفت عراق را مورد بررسی قرار دهیم: در ماه‌های قبل، در تارنمای پترونت یادداشت‌هایی در مورد پیوند استراتژیک نفتی ایران و عراق منتشر کرده بودیم، حال با توجه به ادعای آن یادداشت‌ها وضعیت امروز عراق را بررسی می‌کنیم؛ عراق در حال افزایش تولید نفت خود به 9 میلیون بشکه در روز است و ایران نیز سعی دارد با حل مشکلات مربوط به برنامه‌ی هسته‌ای خود و رفع تحریم‌ها تولید نفت خود را به سطح سابق ارتقا دهد. با توجه به اتحاد سیاسی ایران و عراق در سال‌های اخیر، این مسئله مستقیماً فرمان‌روایی و انحصار نفتی عربستان سعودی را در اوپک و منطقه از بین خواهد برد. عربستانی که در آینده میان مدت مشکلات بسیار زیادتری برای حفظ سطح تولید خود دارد و از آن گذشته وضعیت مصرف داخلی سوخت و شکاف‌های سیاسی شدید در جمعیت، این کشور را هر آن با تهدید بحران‌هایی شدید مواجه کرده است. بنابراین موضوع صرفا مقابله با دولت شیعیِ مالکی نیست. بحث برای عربستان و اعوان و انصارش در منطقه بر سر ادامه حیات است. اگر تولید نفت عراق کنترل نشود، عربستان سعودی از لحاظ نفتی سقوط خواهد کرد و سقوط نفت هم در این کشور لزوماً به معنای سقوط سیاسیِ الیگارشی مرتجع این کشور و دنباله‌های آن در منطقه است.

 پس جنگ در واقع تنها جنگ شیعی-سنی نیست. این جنگ مستقیماً بر سر نفت است. با این وجود باید در پایان به این نکته‌ی بسیار مهم باز هم تأکید کنیم که جبهه ارتجاع منطقه در صورت پیروزی در عراق –به واسطه داعش- باز هم شکست خواهد خورد؛ چرا که داعش بعد از سلطه بر عراق مطمئناً دست‌آموز و رامِ سیاست‌مدارانِ سعودی باقی نخواهد ماند. داعش بسیار خطرناک‌تر ازآن چیزی است که در صورت تثبیت وضعیت‌اش کسی بتواند به راحتی حذف‌اش کند و این چیزی است که یقیناً سیاست‌مداران مرتجع به آن فکر نکرده‌اند.