تقویت مدیریت کشور تحریم ها را کم اثر می کند

بولتن نیوز: در بخش نخست کارکردهای اقتصاد مقاومتی،  موضوع  امکان پذیری نیاز کشور با عنوان" تامین نیاز تولید و معیشت مردم از داخل امکان پذیر است " مورد توجه قرار گرفت.

در این قسمت به این موضوع پرداخته ایم که ضعف مدیریت اقتصادی کشور و اشکالات موجود باعث شده که اثر تحریم ها بیشتر خود را نشان دهد و در نتیجه اگر ضعف های موجود مدیریتی کشور برطرف شود، اثر تحریم ها به شدت کاهش خواهد یافت.


این موضوع در کلام بسیاری از کارشناسان داخلی  و خارجی مطرح شده است و حتی افرادی مانند مهرداد عمادی، مشاور اتحادیه اروپا  نیز در گفت و گو با رسانه های خارجی و ضد نظام، به بررسی آثار این تحریم ها و راه های برون رفت از آن پرداخته و معتقد است که اثر تحریم ها به مراتب کمتر از سوء مدیریت های داخلی بر اقتصاد موثر است و در نتیجه اگر در داخل مدیریت را تقویت کنیم اثر تحریم ها خنثی یا بسیار کاهش خواهد یافت
این نکته نشان می دهد که اغلب کارشناسان اقتصادی معتقدند که به بهانه تحریم  نباید اجازه گسترش و عمیق شدن سوء مدیریت و ضعف های موجود را بدهیم.
همچنین اگر به حل این مشکلات بپردازیم می توانیم مسائل موجود را حل کنیم و کشور را از مرحله حساس کنونی عبور دهیم.
اقتصاد دانان با اشاره به تجربه کشورهایی که در معرض تحریم یا جنگ بوده اند، به این نتیجه رسیده اند که اقتصاد مقاومتی و توجه به ضعف های داخلی و برطرف کردن آنها می تواند کشور را با کاهش نیاز به خارج کشور از مراحل سخت عبور دهد و در چنین مراحلی باید حتی الامکان نیاز به خارج را کاهش داد تا وابستگی کم شود و در نتیجه اثر تحریم ها کاهش یابد.


نکته ای که در این جا باید به آن توجه شود این است که در شرایط بحران مالی جهان و سقوط بورس ها، اقتصاد ایران کمتر تحت تاثیر این بحران ها قرار گرفت و دلیل آن هم این است که کمتر از کشورهای حاشیه خلیج فارس، کره و چین و... با اقتصاد جهانی ارتباط دارد و در نتیجه کمتر تحت تاثیر شاخص های اقتصاد جهان است و همین امر باعث شده که تحریم ها و دشمنی ها در طول جنگ و تحریم ها نتواند کشور را به تعطیلی اقتصاد و رکود کامل و... بکشاند.
براین اساس، هر اندازه بتوانیم جایگزین مناسب برای مواد اولیه و ماشین آلات و خدمات خارجی داشته باشیم به همان اندازه کاهش اثر تحریم ها را خواهیم داشت.


در طول تاریخ ایران زمین، مقاطع بسیاری را می توان اشاره کرد که مردم و حکومت، با تکیه بر توانایی ها و ابتکارات داخلی، نیاز معیشتی مردم و لشکریان را در برابر جنگ یا تحریم دشمن تامین کرده اند. در شرایط کنونی با توجه به دستاوردهای علمی، اقتصادی و سیاسی کشور، می توان هماهنگی برای تامین بسیاری از کالاها از داخل کشور و کشورهای دوست در منطقه را فراهم کرد...
فرمایشات اخیر رهبر حكيم انقلاب اسلامی در دیدار با کارگزاران نظام مبنی بر اتخاذ «اقتصاد مقاومتی» در برابر توطئه‌ها و تحریم‌های دشمنان و لوازم تحقق این الگوی اقتصادی در کشورمان، از جمله مسائلی است که به نظر می‌رسد باید درباره آن تامل بیشتری صورت گیرد.


آیت اله خامنه ای در این سخنان ضمن تاکید چندباره بر اهمیت اقتصاد مقاومتی، «مردمى كردن اقتصاد»، اجرای سياست‌هاى اصل ۴۴ ، توانمند کردن بخش خصوصى و تشویق آن به فعاليت اقتصادى و همچنین یاری دستگاه‌های مختلف کشور نظیر سيستم بانكى كشور، دستگاه‌هاى دولتى كشور و دستگاه‌هایى كه مي‌توانند كمك كنند- مثل قوه‌ مقننه و قوه‌ قضائيه ـ برای ورود مردم به میدان اقتصاد و از همه مهم‌تر كاهش وابستگى به نفت را از جمله الزامات تحقق این مهم برشمردند.


دکتر مهرداد عمادی، مشاور خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ به این پرسش که با گذشت مدت نزدیک به دو ماه از آغاز دور جدید تحریم ها علیه ایران، اثرات ناشی از این تحریم ها را در اقتصاد ایران و اقتصاد کشور های تحریم کننده چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا این تحریم ها توانسته رضایت خاطر کشور های اروپایی را فراهم کند؟ یا مخالفانی برای این نوع تصمیم گیری های یک سویه در غرب وجود دارد؟ گفته است: باید به هر دو سو توجه کنیم از یک سو ایران در آمد یورو داشته و از سوی دیگر اروپا شریک تجاری بزرگی مانند ایران داشته است. دسترسی به یورو کمک می کرد که ایران بتواند در چهار چوب روابط تاریخی- تجاری خود  با کشور های مهم صنعتی در اتحادیه اروپا ارتباطات اقتصادی خود را با کشور هایی همچون آلمان، اتریش و ایتالیا حفظ کند.  


این روابط تاریخی- تجاری برای شرکت های صنعتی ما در ایران بسیار مهم بودند چرا که آنها در مسیر انتقال تکنولوژی های مدرن با هزینه های کمتر یاری دهنده ما بودند، در عین اینکه شرکت های ایرانی هم یک جای پای موثری در تجارت خارجی کشورهای مثل آلمان و اتریش و ایتالیا و اسپانیا و ایرلند داشتند و روابط ما را با دنیای خارج تنوع می دادند. در این شرایط  ما نیز وابستگی بیش از حدی به هیچ یک از قطب های اقتصادی و یا یک کشور خاص نداشتیم.

این نکته که عمادی به آن اشاره کرده نشان می دهد که ایران در سال های بعد از انقلاب، به دنبال تنوع روابط تجاری خود بوده و تنها به یک یا چند شرکت وابسته نیست و همین امر باعث شده که از تحریم کمتر ضرر ببیند.
 
عمادی گفته که کاهش درآمد یورو و قطع همکاری سوئیفت به زیان ایران بوده است.  اما از دیگر سو، این ماجرا برای کشورهای اروپایی نیز بی هزینه نبوده و حتی می توان گفت برای بعضی از کشور ها پر هزینه نیز بوده است،  و به جز آلمان، بقیه کشورها با مشکلات متعددی مواجه شده اند.


آلمان تقریبا با هزینه بسیار ناچیزی توانست جای خالی بازار ایران را با افزایش صادرات به کشور های دیگر  پر کند، اما کشورهایی مثل ایتالیا، اسپانیا، ایرلند و یونان، با توجه به فروش کالاهایی که به ایران داشتند و گستردگی بازار مصرفی ایران، کماکان نتوانسته اند جانشینی مناسب برای این بازار از دست رفته پیدا کنند تا  بتوانند صادرات خود را به کشور دیگری افزایش داده و آن بازار از دست رفته ایران را جبران کنند. به همین سبب آن میزان از فروشی که از دست داده اند، حالا  خود را به شکل پایین آمدن صادرات و پایین آمدن درآمد شرکت هایی که با ایران روابط تاریخی چند دهه یا دو دهه داشتنه اند نشان داده است. در حالی که پیش تر هر دو سوی این رابطه تجاری از یکدیگر بسیار بهره می بردند به خصوص کشور هایی مثل ایتالیا، اسپانیا و یونان، که امروز در شرایط شکننده ای به سر می برند، به خاطر این کاهش صادرات به ایران، الزاما فشارها و هزینه های بیشتری را باید متحمل شوند. بحث خرید نفت خام هم مطرح است، کشور هایی مثل ایتالیا که دهه های متمادی، خریدار نفت ایران بودند و سیستم پالایش نفت شان در تبدیل نفت خام به فراورده های نفتی کم و بیش حدود 40 درصد زیربنایش وابسته به خرید نفت از ایران بود و روابط شان درخرید از ایران بسیار مثبت و بی تلاطم بود امروز دچار مشکلات عدیده ای شده اند.
 
 باید در نظر داشت که ایران به عنوان فروشنده نفت یکی از کشورهایی بوده  که از زمان تولد اوپک این مبادلات را بسیار خردمندانه مدیریت کرده و کمتر در چهار چوب اوپک تعهدشکنی کرده است. تهران همواره در روابط فروش نفتی که با کشورهای خریدار داشته سعی نموده تا حد ممکن در چهار چوب قرار داد در ثابت نگه داشتن قیمت نفت و به موقع تحویل دادن نفت خام به این کشور ها کوشا باشد. همه این ها باعث شده که ایران یک سابقه مثبتی در بین کشورهای اوپک داشته باشد، از همین رو، برای این کشور ها از دست دادن ایران به عنوان یک فروشنده قابل اطمینان  صدمه ای جدی به حساب می آید

 مشکل دیگر اما، نبود جانشین مناسب به جای نفت خام ایران است، نفت ما یک نفت سنگین و با سولفور متوسط به بالا است و که نزدیک ترین جانشین آن نفت اورال صادراتی  روسیه است و یک مقداری هم نفتی که در آنسوی مرز در عراق در نزدیکی ایلام استخراج می شود. در این شرایط  روسیه نفت اورال خود را که پیش از این ارزان تر از نفت برنت (سبک و با کیفیت بالا) بود، با بهایی بسیار بالاتر از نفت برنت به فروش می رساند؛ عراق هم با وجود افزایشی که در تولید داشته نتوانسته جای خالی نفت ایران را پر کند؛ در نتیجه کشورهایی مثل ایتالیا و یونان و ... که خریدار نفت ایران بودند ناچار شدند که نفت های دیگری را خریداری کنند که شبیه نفت ایران نیست و این هزینه هنگفتی به پالایشگاه های این کشورها تحمیل خواهد کرد، چرا که می بایست تمام سیستم فیلترهای نفتی و پمپ های فشار و...  تنظیم و تعویض شوند.

در نتیجه برای کشورهای خریدار (به جز آلمان) هزینه اجرای تحریم ها گزاف خواهد بود. به همین خاطر است که شاهد بودیم یک فرصت  6 ماهه بیشتر به بعضی از کشور ها داده شد تا بتوانند خرید نفت را ادامه داده و به صورت موازی نسبت به یافتن جانشنین نفت ایران اقدام کنند.
برخی از شرکت های بازرگانی و صنعتی غربی کماکان از شرایط پیش آمده ناراضی هستند.
شرکای تجاری ایران در اتحادیه اروپا همیشه روابطی مطمئنی فیمابین برقرار بوده چرا که ایران ارزش بسیاری به تکنولوژی که از اروپا گرفته داده و اینکه به ندرت سیاست را با تجارت مخلوط کرده و همیشه در پی آن بوده  که روابط از یک کانال دیپلماتیک بررسی شود و از آن طرف هم اتحادیه اروپا همواره به ایران به عنوان یک کشور بسیار تاثیرگذار و مهم در غرب آسیا اعتماد داشته است