سرطـان چيسـت ؟

اين اولين سوالـي است كه در ابتدا به فكر هر فـرد مـي‌رسـد. در تعريف سرطــان مي‌تـوان گفت‌، سرطــان شرارت بعضي از سلولهاي دستگاههاي بدن است‌.به عبارت ديگر هرگـاه سلولهـاي هريك از اعضا بدن بدون توجه به نيـاز آن عضـو شروع به تكثير بيش از اندازه نمـايد سرطـان حـاصل مي‌شود.

سلولهـاي سرطاني گـاه از طريق جريـان خون به سـايـر اعضـا بدن سرايت كرده و در محـل جديد همچنان به تكثيـر و رشد خود ادامه مي‌دهنـد و بدين ترتيب براي سلولهاي مفيد و حياتي توليد مشكل و دردسر مي‌نمـايند.

تـومـور سرطـاني در واقع توده‌اي از سلولهـاي غير ضروري است كه‌عرصه را براي ساير سلـولهـا تنگ كرده است و از مواد غذائـي حياتـي آنهـا استفاده مي‌كند.

گرچه هنوز عـامل اصلي بروز سرطان معلوم نيست ليكـن امروزه مـا بسيـاري از مـوادي كـه سبب تسريـع بروز ايـن عارضه مي‌شوند را مي‌شناسيم‌. مي‌دانيم كه دود سيگار، تماس با مواد شيميائي سرطانزا، قرارداشتن در پرتو اشعه‌هاي سرطانزا همچـون اشعـه خورشيد سهم مهمـي در بروز ايـن بيماري دارند; مي‌دانيم بعضي از ويروسها عامل بروز سرطان مي‌بـاشند و تحقيقـات اخيـر نشـان داده‌اند كـه ژنتيـك نيـز در بعضـي از انـواع سرطـان چندان بي‌تاثير نيست‌.

عوامل دخيل در بروز سرطـان بسيار متنوع است‌. جنسيت‌، سن‌، نژاد، موقعيت جغـرافيـائي و...همه و همه در بروز سرطان‌، نـوع سرطـان و خوش‌خيم يـا بدخيـم بودن آن موثرند.به عنـوان مثـال هنگ كنگي‌ها 10 برابر دانماركي‌هـا در اثر ابتلا به سرطـان حنجره مي‌ميرند و يـا سوئدي‌هـا 10 بار بيش از ژاپنـي‌هـا به سرطـــان پروستـات مبتلا مي‌شونـد واين در حـالـي است كه نسبت ابتلا به سرطان خون (لوسمـي‌) در تمام دنيا برابر است‌. تمـام اعضا بدن در خطـر ابتلا به ايـن عـارضه قراردارند ولي ريه‌، پستـان‌، قولون‌، مثانه‌، حنجره و مغـزاستخــوان بيشتـر و شديدتـر دچــار آن مي‌شوند.

ابتلا به سرطـان به راستي يك بدشانسي است اما بيمـار نيز خود چندان بي‌تقصير نيست‌. اكثـر غريب به اتفـاق سرطـانهـا اگر در همان مراحل‌اوليه بروزشـان شناخته شوند قابل درمان مي‌باشند.

اگـر سرطــان اينقـدر مهيب به نظر مي‌رسد، اگر سالانه بسياري در اثر ابتلا به آن جـان خود را از دست مي‌دهند;همه به خـاطـر آنست كه بدليـل عدم آگـاهـي‌، به موقـع بيمـاري خـود را تشخيص نمـي‌دهند و زماني متوجه مي‌شوند كه ديگـر دير شده است‌.

چه كنيم كه سرطــان را به موقع تشخيص دهيم‌؟
هر عـارضه‌اي علايمـي دارد و هرچـه ايـن علايـم سريع‌تـر ظـاهر شونـد، سريعتـر مي‌تـوان در صدد درمان آن عارضه برآمد.

علائم بعضي از بيمـاريهـا را بايد شناخت و در جستجـوي آنهـا بر آمد. سرطـان از جملــه ايـن بيماريهاست‌.

هرفردي كه به سلامت خود علاقمند است‌، بـايد به خوبـي علائم انواع سرطانها را بداند و دائمـا در بدن خود بدنبال آن بگردد.

تشخيص به موقع سرطان يعني آگـاه شدن از ابتلا به اين عارضه‌، پيش از آنكه سلولهـاي سرطـانـي خود را به ساير قسمتهاي بدن برسـانند.

هيچ ضابطه‌اي وجود ندارد كه به كمك آن بتـوان گفت چه كسـي به اين بيماري دچـار مي‌شود و چه كسـي نمي‌شود.بنابـر اين همه بـايد فرض را بر اين بگذارند كه شـايـد خداي نـاكرده از جمله مبتلايان باشند.هر گونه كوتـاهي در اين زمينه مي‌تواند عواقبي خطرناك و غير قـابل جبران در پيش داشته باشد.جدا مي‌گويم اگـر به سلامت خود علاقمنديد با خود رودر بايستي و تعارف نداشته باشيد.

در اينجا كوشيده شده است تـا اطلاعات جامعي در در اين باب ـ در صورت نيـاز همراه با تصاوير راهنما ـ در اختيار شمـا قرار داده شود. آنهـا را به دقت مطـالعه كنيد و مو به مو به اجرا بگذاريد.

سرطــان پستــان
سرطان پستان يكي از درمان‌پذيرترين سرطانهاست ولي با اين وجود بدليل عدم استفاده زنـان از روش‌هـاي خود تشخيصـي‌، به يكـي از مرگ‌آورترين سرطـانهـا مبدل شده است‌. گفته مي‌شود كه حداقل 30% از زناني كه در اثر ابتلا به سرطـان سينه فوت نموده‌اند، اگر به طور مرتب از اين روشهـا استفـاده مي‌كردند و به موقع سرطانشـان تشخيص داده مي‌شد، اكنون زنده
بودند.

سرطان پستان از جمله سرطانهاي شايع در كشورهــاي ثروتمند و بويژه خانواده‌هاي مرفه است‌.به همين خاطر احتمـال داده مي‌شود كه مصرف چربـي نقش مهمي در ابتلا به اين عارضه داشته باشد و شواهدي نيز در تاييد اين نظريه دردسترس است‌. معمولا سينه چپ بيشتر در خطـر ابتلا به سرطـان قرار دارد و در اين بين نيز بخشهاي كنـاري و بالائي بيش از ساير بخشها مبتلا مي‌شوند.

گرچه هنوز عامل اصلي سرطان پستـان مشخص نيست ولي تجربه ثابت نموده‌است كه بعضـي از عوامـل سبب بـالا رفتن شـانس ابتلا به آن مي‌شونـد.اين عوامل عبارتند از:

1-سن‌: حدود 80% از كل سرطـانهاي سينه مشاهده شده‌، متعلق به زنـان بالاي 50 سـال بوده‌است‌.
2-سوابق خانوادگي‌: آندسته‌از زناني كه مادر، خواهر و يا دخترانشان به اين بيماري مبتلا بوده يا هستند، بيش از سايرين درخطر ابتلا به آن قرار دارند.
3-سوابق شخصي‌: افراد زير بيش از سـايريـن در معرض خطر قـرار دارند:

الف‌) زناني كه قبلا به‌اين عارضه دچار شده‌اند.
ب‌) زناني كه قبل از12 سالگي قاعده شده‌اند.
ج‌) زناني كه دير يائسه شده‌اند (بـعد از 55 سالگي‌).
د) زناني كه اولين فرزند خـود را بعداز 30 سالگي به دنيا آورده‌اند.
ذ) زناني كه اصلا فرزند ندارند.
ر) زناني كه‌در عكسهاي ماموگرافي قبلي آنها رسوبات كلسيم مشاهده شده است‌.
ز) زناني كه در بافت برداريهائي كه قبلا از سينه‌هايشان گرفته‌شده است‌، تغييرات بافتي ولو خوش‌خيم مشاهده شده باشد.
ج‌) زناني كه دير يائسه شده‌اند (بـعد از 55 سالگي‌).

4-دارو، رژيم غذائـي‌: مـراكـز معتبر سرطـان شناسي همه براين باورند كه با مصرف اغذيه كم چربي و انجام تمرينــات منظم ورزشــي مي‌توان اين بيماري را هرچه بيشتر از خود دورنمود.

آيـا مردان نيز به سرطان پستان مبتلا مي‌شوند؟
ممكن است از پاسخ داده شده تعجب كنيد..بله‌.. ولـي ميـزان آن بسيـار كـم و در حدود 1% كـل سرطـانهـاي پستـان گـزارش شده است و به نسبت ساير سرطـانهاي مردانه‌، اين ميزان 17/0% است‌. هرچه سن مردان بالاتر رود شانس ابتلا آنان نيز بالاتر مـي‌رود و تقريبـا آنچـه در مورد زنـان گفته شد در مورد مردان نيز صـادق است‌.

سه گام براي كشف سرطان پستان
دراينجا 3 روش از بهترين روشهاي كشف به موقع سرطان سينه بيان مي‌شود:

1-ماموگرافي‌: ماموگرفي يا عكسبرداري از سينه ها از جمله كارهاي واجبي‌است كه زنان بالاي 40 سال مرتبا بايد انجـام دهند.هميشه اولين عكس را نزد خود نگهداريد چراكه اين عكس به‌عنوان شاخص عكسهاي بعدي تلقي مي‌شود.بين 40 تـا 49 سالگي هر 2-1 سال يكبار و از 50سالگي به‌بالا بطور سالانه‌بايد ماموگرافي انجام شود.

2-بـررسـي سينـه‌هـا بوسيلـه پزشك‌: هربـار كه مـاموگـرام خـود را به پزشك تحويل مي‌دهيد او بايد سينه‌هاي شما را وارسي كند.

3-خود آزمائي پستان‌: بيشتر تومورهاي سرطانـي پستانها توسط خود افراد قابل تشخيص است و به همين دليل لازم است تا هر خانمي هر ماهه سينه‌هاي خود را مورد بررسي قرار دهد.

در طول زندگـي‌، سينه‌هـا بدلايل مختلفـي تغيير شكل خواهند داد. دلايلـي از قبيل بالا رفتن سن‌، دوران قـاعدگـي‌، حاملگـي‌، يائسگـي‌، استفـاده از ابزارآلات كنترل نسل و يا ساير هورمونها.

اگر هرماهه سينه‌هاي خود را مورد وارسي قـرار دهيد، بطور كـامل با خصوصيات طبيعي آنها آشنا مي‌شويد و اگر كوچكترين تغييري در آنها ايجاد شـود بلافاصله متوجه خواهيـد شد.بهترين زمـان براي خود آزمائي پستان 2-3 روز پس از قاعدگي است‌. اگر قاعده نمي‌شويد، اول هرمـاه به انجـام اين آزمون مبادرت كنيد.

روش خودآزمائي پستان
مراحل زير را به ترتيب با بهره گيري از تصاوير طي كنيد:

1- در حالي دستهايتـان آويزان است در مقابـل آئينه بايستيد و توجه كنيد كه در سينه‌هايتان هيچگونه تغييري از جمله تورم‌، چال‌افتادگي‌، جمع شدگـي پوست‌، سرخـي‌، نازك شدگـي و يا تغيير رنگ ديده نشود.

2- دستهايتان را در پشت سر قلاب نموده و آنها را رو به جلـو فشار دهيد.در هميـن حـالت دقت كنيد كـه در شكـل و تـركيب سينه‌هايتـان تغيـيـري ايجاد نشده باشد.

3- دستها را به كمرزده و آنهـا را در حالي كه سعي مي‌كنيد از يكسو بالا داده و از سـوي ديگر به آرامي به سوي جلو متمايل سـازيد، محكم به بـاسن خود فشــار دهيد و در همين حالت وضعيت سينه‌هـاي خود را بررسي كنيد.

4-در اين مرحله به آرامي نوك سينه‌هاي خود را فشـار دهيد و ببينيد آيـا ترشحي از آن خارج مي‌شود يا خير. هرگونه ترشح‌، بويژه ترشحات خوني مي‌تواند علامت خطر باشد.

5-يكي از دستهايتان را بالا برده و بـا فشـار انگشتان دست ديگر خود، هر سه مرحله زير را بر روي تمام سطح سينه طرف مقـابل دست بـالا برده شده به مرحله اجرا بگذاريد.

بهتـر است ايـن مرحـلـه‌را حـيـن دوش گرفتـن انجام دهيد چرا كه در اين حالت انگشتان شما براحتي برروي پوست آغشته‌به صابون ليز خورده و راحت‌تر مي‌توانيد تغييرات احتمالي را احساس نمائيد.

هدف يافتن توده‌اي سفت و يـا هرگونه ضخامت و كلفتي غير طبيعي بر روي پوست پستان مي‌باشد.

الف‌) از محل اتصال پستـان به زيـر بغـل شروع كرده و به آهستگي انگشتان خود را از بالا تا پائين پستان حركت دهيد.سپس انگشت خود را كمــي آنطرفتر برده و همان عمل را اينبـار در جهـت عكس انجام دهيد.

اين عمل را تا بررسي كل پستان ادامه‌دهيد و سپس به سراغ سينه ديگر برويد. هدف يافتن توده‌اي سفت و يا هرگونه ضخـامت و كلفتي غير طبيعي بر روي پوست پستان مي‌باشد.

ب‌) انگشت خود را در قسمت خارجـي پستـان قرار داده و آنـرا دايـره‌وار به سمت نوك سينه بـه حركت در آوريد دهيد.ايـن دايره را تنگ تر و تنگ تر كنيد تا آنكه به نوك پستان برسيد.

ج‌) انگشت خود را در قسمت خارجـي پستـان قرار داده و آنـرا به سمت نوك پستـان حركت دهيد و سپس مسير رفتـه را باز گرديد تـا به نقطه اول برسيد.به هميـن ترتيب كل سينه خود را بررسي نمائيد بطوري كه‌بين محل آزمون قبلي و جديد يك شكل 7 كوچك پديد آيد.

6-اينبار به پشت بخوابيد و مجددا مرحله 5 را تكـرار كنيد. در اين حـالت دست طرف سينـه مورد بررسـي را زير سرخـود قراردهيد. همچنين بـا قرار دادن يك عدد بالش يـا حـوله تـا شده در همين سمت‌، كاري كنيد تا سينه‌اتان صاف شود.

7-دايره رنگـي پيرامون نوك پستـان را به دقت مورد بررسي قرار دهيد تا از عدم وجود هرگونه چال افتادگي‌، چروكيدگي و يا پوست پوست شده آن اطمينان حاصل نمائيد.

چند توصيه عمومي
از سن بيست سالگي به بعد هرماهه سينه‌هاي خود را مورد بررسي قرار دهيد. از سن 20 تا 40 سالگي هر 3 سال يكبار آزمون‌- هاي پزشكي را به انجام برسانيد.
از سـن 40 تـا 49 سـالگي هر يـك يـا دو سـال ماموگرافي انجام دهيد.
از سن 50 سالگي به بالا هر ساله مـاموگـرافـي انجام دهيد.
كاستـن از وزن‌، كوچك كردن شكم‌، مصرف غذاهـاي كم چربي و همچنين شير دادن با پستان از جمله عواملي هستند كه به ميـزان قـابل ملاحظه‌اي از احتمال ابتلا به سرطان پستان مي‌كاهند.

سرطــان مـعــده
به دلايل نـامعلـومـي شيوع و ميزان مرگ و مير ناشي از سرطان معده در طول 60 سال اخير كاهش يافته است‌.

سرطـان معده در ژاپن‌، چين‌، شيلـي و ايسلند بيش از ساير نقاط جهـان شـايـع است‌.همچنين افراد گروه خوني ‌A بيش از افراد گروه خوني‌O به اين عارضه دچار مي‌شوند.

شواهد حاكي برآنند كه نوع غذا و عوامل محيطي نقش مهمي در بروز اين سرطان دارند.

متاسفانه اين سرطان از جمله سرطـانهائيست كه تا زمان پيشرفت كامل علائمي از خود بروز نمي‌دهد و به همين خاطر از جمله سرطانهاي خطرناك محسوب مي‌شود.

پس از پيشرفت تومور، علائمـي همچون احسـاس درد مبهم و تدريجـي در بالاي شكم يـا درد مداوم و شديد بروز پيدامي‌كند. بي‌اشتهائي توام با تهوع نيز بسيار شايع است اما اين حالت چنـان شديد نيست كه بيمار را روانه پزشك نمايد. ممكن است به وضوح از ميزان وزن كاسته شود.

سرطـان معده مـي‌تواند بـا گستـرش مستقيـم از ديواره‌معده به اندامهاي مجاور خود مانند كبد، روده‌بزرگ و يـا لوزالمعده سرايت كند.همچنين اين سرطان مي‌تواند از طريق دستگاه لنفاوي يا صفاق به ساير نقاط بدن منتقل شود. كمخوني فقر آهن و وجود خون پنهان در مدفوع از جمله علائم بارز اين بيماري محسوب مي‌شود.

چند توصيـه عمومي
خـوردن غـذاهاي نمك‌زده‌، دودي و خشك كه حـاوي مقـادير بالائي نيترات مي‌باشند از جمله عوامل مهم ابتلا به اين عارضه محسوب مي‌شوند.

گرچه زخم معده را خيلي زود مي‌توان تشخيص داد ولي افتراق بين زخم معده و سرطان معده چندان ساده نيست‌. اكثر پزشكان امروزه بر اين باورند كه چون تشخيص زخم معده معمولي از زخم سرطاني با راديولوژي مشكل است‌، بايد در تمام بيماران مبتلا به زخم معده از آندوسكوپي استفاده نمود و نمونـه‌اي از زخـم را برداشت‌. زيـرا اگـر در موقع تشخيص‌، سرطـان به مخـاط يـا بافتهاي زير مخاطي محدود باشد و به بافتهـاي اطراف سرايت نكرده باشد، بيش از 80% شانس درمان وجود دارد.

سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم از جمله سرطانهائيست كه‌داراي علائم اوليه است و لذا در صورت تشخيص به موقع قابليت درمـان را دارد. خونريزي غير طبيعي از واژن يكـي از بـارزترين علائم اين بيماري است ولـي بـراي اطمينـان‌، بهتريـن روش استفاده از آزمون پـاپ اسمير است‌. در صورتي كه اين آزمـون علائمي حاكي بروجود سرطان را اعلام نمايد، گاهي براي اطمينان بيشتر، از كولپوسكوپـي نيز بهره گرفته مي‌شود. بدين ترتيب پزشك قادر است دهانه رحم را كاملا مورد بررسي قرار داده و در صورت لزوم به كمك همين دستگاه از موضع مشكوك بافت برداري نيز نمايد.

واژن يكـي از بـارزترين علائم اين بيماري است ولـي بـراي اطمينـان‌، بهتريـن روش استفاده از آزمون پـاپ اسمير است‌. در صورتي كه اين آزمـون علائمي حاكي بروجود سرطان را اعلام نمايد، گاهي براي اطمينان بيشتر، از كولپوسكوپـي نيز بهره گرفته مي‌شود. بدين ترتيب پزشك قادر است دهانه رحم را كاملا مورد بررسي قرار داده و در صورت لزوم به كمك همين دستگاه از موضع مشكوك بافت برداري نيز نمايد.

علائم زير را مي‌توان براي سرطـان دهـانه رحـم برشمرد:

1-لكه بيني ياخونريزي بين دو قاعدگي‌.
2-لكه بيني يا خونريزي بعد از آميزش جنسي يا شستشوي داخلي‌.
3-هرنوع لكه بيني يا خونريزي بعد از يائسگي‌. ترشحات غيرطبيعي بويژه داراي بوي نامطبوع‌.
4-دردهاي مداوم و مبهم در ناحيه پائين شكم‌.
5-احساس ضعف و خستگي بدون دليل‌.
6-لاغر شدن سريع و بي‌دليل‌.


چند توصيـه عمومي
با انجام آزمون پاپ اسمير به طور مرتب از سن 18 سالگي به بعد مي‌توان به موقع از بروز اين عارضه مطلع شد.

پرهيز از انجام آميزش در سنين پائين‌، پرهيز از هرزگي جنسي‌، استفـاده از ابزارآلات پيشگيري از بارداري‌، عدم استعمال دخانيـات و رعـايت دقيق بهداشت اعضا تناسلي از جمله مواردي هستند كه از احتمال ابتلا به اين عارضه مي‌كاهند.

سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ بعد از سرطان ريه جز مرگبار ترين سرطانهـا شناخته شده است و اين در حالي است كه درصورت تشخيص بموقع از جمله آسانترين انواع درمان‌پذير سرطان است‌، به طـوري كـه 92% از بيمـاران در آنصـورت درمان خواهند شد.

در سال 1349 ه.ش كشف شد كه سرطان روده بزرگ را قبل از بروز، بوسيله رشد بيش ازحد سلولهاي سرتاسري روده مي‌توان تشخيص داد. اين سلولها كه رشدشان غير قابل كنترل است گرچه بي‌خطرند ولي همين پولپهاي بي‌خطر مي‌توانند بعدا به‌سلولهاي خطرناك سرطاني مبدل شوند. افرادي كه در همـان ابتدا ايـن پولپهـا را بردارند 90% كمتـر از سايرين در خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار مي‌گيرند.

يكـي از بهترين راه‌هـاي تشخيص بـه موقـع اين پولپها بهره‌گيري از كولپوسكـوپي است‌. در ايـن روش پزشك به كمك يك لوله‌نوراني و انعطاف‌پذير، يك سـوم انتهائي روده را مورد بازبيني قرار مي‌دهد.

خونريزي از روده‌، تغيير دردفع مدفوع يا عملكرد روده‌، دردهاي داخلي‌، فشـار درروده‌ها و كـاسته شدن از قطـر مدفــوع از جملـه علائمي است كـه مي‌تواند حكايت از اين عارضه داشته باشد.

چند توصيه عمومي
از سن 40 سالـگي آزمايشـات روده‌اي را انجـام دهيد.
از سن‌50 سالگي به بعد آزمايشات مربوط به كشف خون پنهان در مدفوع را انجام دهيد.

سرطــان ريــه‌
بيش از 50% سرطانهاي ريه از استعمال دخانيات ناشي مي‌شوند و مابقي نيز دراثر عواملي همچون بودن درمعـرض پنبـه نسـوز، آرسنيك‌، اكسيد آهن‌، نيكل‌، نفت‌، اورانيوم‌، گـازخردل‌، فرآورده‌هاي ذغال سنگ‌، بريليوم‌، وينيل‌كلـرايد و آكرونيتريـل بروز پيدا مي‌كنند.

سرطان ريه معمولا تا پيشرفت كامل‌، علائمي از خود ظـاهر نمي‌كند و از اين جهت در زمره سرطانهاي خطرناك قرار دارد.

سرفه‌هـاي مزمن و خشـن‌، درد سينـه‌، درد خفيف در گردن‌، تنگي نفس‌، خس‌خس‌، وجـود خون در خلـط و يـا تغيير در بو يا مقدار خلط از جملـه علائم اين بيماري محسوب مي‌شوند.

چند توصيه عمومي
سعي كنيد هرچه زودتر با هرگونه دخانيات خداحافظـي كنيد.حتي قرار گرفتن در معرض دود دست دوم سيگـار نيـز عوارض جبران نـاپذيري در پي خواهد داشت‌.

دقت داشته باشيد كه دود دست‌دوم سيگار حتي از دود خود سيگار خطرناك‌تر است‌. سعـي كنيـد در هنگام رفت و آمد در مكـانهـاي آلوده‌اي مثل شهر تهران تا حد امكـان از ماسك استفاده نمائيد. اينكار به هيچ وجه‌كاري تفنني و مسخره نبايد به نظرتان برسد.

سرطــان پروستـات‌
سرطان پروستات نيز در صورت تشخيص به موقع از جمله سرطانهاي قابل‌درمان محسوب مي‌شود ولي با اين وجود بدليـل عدم استفاده مداوم مردان از آزمايشات مربوطـه‌، سومين سرطان مرگبـار محسوب مي‌شود.

دليل اصلي بروز آن مشخص نيست ولي بنظر مي‌رسد عوامل هورمونـي مسبب آن باشند. در صورت تشخيص به‌موقع‌، بيش از 92% از بيمـاران بيش از 5 سال عمر خواهند نمود.

براي تشخيص به‌موقع بيماري‌، كافيست كليه مردان بالاي 50 سال هر سال يك آزمايش خون براي كنترل ميزان‌PSA (آنتي‌ژن اختصاصي پروستات‌) به انجام برسانند.

سخت ادراري‌، احسـاس سـوزش در حين ادرار، تكـرر ادرار و وجود خـون در ادرار مي‌تواند از جمله علائم خطر محسوب شوند.

چند توصيه عمومي
افرادي كه داراي سابقه خانوادگي ابتلا به اين نوع سرطان مي‌باشند و سياه‌پوستان بيش از بقيه در معرض خطر قرار دارند. به اين افراد توصيـه مي‌شود آزمون‌PSA را از سن 40 سالگي آغاز كنند و هر ساله آزمايش معـاينه مقعدي پروستـات را نيز انجام دهند.

سرطــان تخمدان‌
سرطـان تخمدان معمولا در مراحل اوليه رشد خود فاقد هرگونه علامت آشكاري است و وقتي علائم آن همچون تورم شكم‌، سوهاضمه‌، درد، كاهش وزن و خستگي آشكار شود، ديگر بيماري تا قسمتهاي بالائي شكم گسترش يـافتـه است و بيش از 60% از اينگـونه بيماران در كمتر از 5 سال جان خود را از دست خواهند داد و به همين دليل سـالانه 136600 زن جان خود را از دست مـي‌دهند. ولي اگر با انجام آزمايشات خوبي كه‌براي تشخيص به موقع اين نوع سرطان كشـف شده است‌، در مراحـل اوليـه عارضـه تشخيص داده شود، 80% از بيماران بهبود خواهند يافت‌.

سـونـوگـرافي از راه مهبل‌(TVS) و آزمايش خون‌CA125 تاكنون بهترين راه‌هـاي تشخيص به موقـع سرطان تخمدان شناخته شده‌اند. سرطـان تخمـدان معمـولا بعـد از50 سالگي و در دوران يائسگي بروز پيدا مي‌كند.

[چند توصيه عمومي
زنــان نـازا، زنـانـي كه در سنين بالا باردار مي‌شونـد، زنانـي كه مكررا جنينشان سقط مي‌شود، زناني كه داراي گروه‌خوني ‌A مي‌باشند، زنان مبتلا به‌آندرومتريوزيس و زنان داراي سابقه خانوادگي ابتلا به اين نوع سرطان‌، بيش ازسايرين در خطر ابتلا قـرار دارنـد لذا توصيـه مي‌شود اينگونه زنان به يك تومورشناس مراجعه نموده و يكي از آزمايشات ذكر شده را به انجام برسانند.

سرطــان بيضــه‌
سرطان بيضـه از جمله معدود سرطـانهاي مردانه قابل درمان محسوب مي‌شود.البته باز به شرط آنكه به موقع تشخيص داده شود.
اين نوع سرطان بيشتر در مردان بين 35-20 سال بروز پيدا مي‌كند و بيشتـر نيـز بيضه‌هاي فرود نيامده و بيضه راست را در بر مي‌گيرد.
معمولا پس از وارد آمدن ضربه به بيضه‌ها، تومور در آنها مشاهده مي‌شود كه البته اين ضربه باني ايجاد آن محسوب نمي‌شود.

پيش از آنكه تومور محسوس شـود، معمولا سلولهاي سرطاني خود را تا ريه‌ها و كبد گسترش مي‌دهند و پس از آن ممكن است علائمي همچون اختلالات ريوي‌، ادراري‌، ابراز تمايلات و خصوصيت‌هاي جسمي زنانه و يا توده شكمي ظاهر شود.

خود آزمــائي بيضه‌هــا
به كمك خودآزمائي بيضه مي‌توان بروز سرطان بيضه را بـه موقـع تشخيص داد. توصيــه مي‌شـود ايـن خودآزمائي را هرماهه انجام دهيد.همچنين بهتر است اين آزمون را درحين حمام يا گرفتن دوش آب گرم انجام دهيد چراكه گرما سبب سست و آويزان شده پوست بيضه‌ها شده و د ست يابي به آنها را آسانتر مي‌كند و به همين ميـزان نيز شانس كشف هر نوع بافت غير طبيعي را بالا مي‌برد.

اين آزمون 3 مرحله دارد:
الف‌) برهنه درمقابل آئينه بايستيد و دقت كنيد تا هيچگونه تورمي در بيضه‌هايتان وجود نداشته باشد.ممكن است يكي از بيضه‌هـا بزرگتر از ديگري به نظر برسد و يا آنكه يكي از آنها پائين‌تر از ديگري قـرار گرفته باشد كه‌اين مورد طبيعي است‌.

ب‌) هركدام از بيضه‌ها را با دودست مورد آزمايش قرار دهيد بدين صورت كه بيضه‌هـاي خود را بـه گونـه‌اي در دست بگيريد كـه شستتان بر روي بيضه و ساير انگشتانتان در زير آنها قرار گيرد.اكنون بيضه‌هـا را به كمك انگشتـان خود چرخانده و وارسي كنيد.در قسمت جلو يا پهلوي بيضه‌ها نيز برآمدگي نخود مانند بسيار ريزي قرار دارد كه در حـالت طبيعي فاقد درد است‌. هدف يـافتن هرگونه توده يـا بافت غير طبيعي است‌.

ج‌) دراين مرحله اپيديديم كه در حالت طبيعي به صورت طنابي باريك در قسمت بالائي عقب هر بيضه قرار دارد را يافته و بررسي كنيد.

تاليف: مرتضي امامي‌پور

منابع‌:
١.MOSBY'S Medical,Nursing,& Allied Health DICTIONARY/4th Ed
2.Reader's Digest/Jun 1995
3.سرطان معده‌/دكتر بهروز مصلحي‌/مجله اطلاعات علمي‌
4.بهترين سلاح بر عليه سرطان‌/مرتضي امامي‌پور/ مجله اطلاعات علمي