مهمترین هدف دیوارنگاره‌ الگوسازی است؟

به گزارش بولتن نیوز به نقل از مهر، مجید قادری معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران  درباره پدیده دیوارنگاری و تأثیر آن بر انتقال مفهوم و ارتباط و تعامل با مخاطب، توضیح داد: معمولاً دیوارنگاره‌ها از بین آثاری انتخاب می‌شود که بار محتوایی و معنایی خوبی داشته باشد اما در برهه‌های مختلف از این ابزار به خوبی استفاده نشده و برخی آثار دم دستی که ارزش محتوایی و هنری کمی داشته نیز بر روی دیوارهای شهر مورد استفاده قرار گرفته است که کیفیت کار را به شکل مشهودی پایین آورد. چون در آن برهه کمیت از کیفیت برتری گرفته بود و از این رو آثار، قربانی این کمیت شده بودند. به هر حال دیوارنگاره روی نگاه و دیدگاه مخاطب و رهگذران اثر می‌گذارد و بازتاب زیادی دارد. این بازتاب را هم از روی واکنش‌هایی که مردم نسبت به آثار کار شده دارند می‌توان متوجه شد. برای مثال، امسال زمانی که دیوارهای فرسوده محور خیابان دماوند از میدان امام حسین (ع) تا تهرانپارس اصلاح، بازسازی و ترمیم شد حال و هوای مردم آن منطقه و رهگذران نیز تغییر کرد و نقاشی دیواری‌هایی که در این محور انجام گرفت بر روحیه آنها اثر گذاشت و بازتاب خوبی را نیز به همراه داشت. جالب است که دیوارنگاره یکی از مهم‌ترین رسالت‌هایی که دارد ایجاد حال خوب برای شهروندان است. موضوعی که شاید کم‌تر به آن توجه شود؛ اما دارای اهمیت است که این خیابان یک نمونه به روز و بارز آن است.

وی تصریح کرد: دیوارنگاری می‌تواند باعث امیدبخشی و طراوت شود و از سوی دیگر باعث زنده نگه داشتن شهر شده و شهر را از حالت خاکستری بودن دور می‌کند. همچنین منظره چشم نواز اغتشاش بصری را کم کرده و این موضوع بسیار مهم است. به جز ایجاد حال خوب، بخش محتوا و اثربخشی دیوارنگاری نیز بسیار حائز اهمیت است. هر دیوارنگاره می‌تواند در کنار زیبایی بصری، محتوایی را نیز به مخاطب منتقل کند و این مفهوم می‌تواند اخلاقی، مذهبی، انسانی، آموزش شهروندی، فرهنگ‌سازی و… باشد.

هر دیوارنگاره می‌تواند در کنار زیبایی بصری، محتوایی را نیز به مخاطب منتقل کند و این مفهوم می‌تواند اخلاقی، مذهبی، انسانی، آموزش شهروندی، فرهنگ‌سازی و… باشد
قادری درباره محتوای دیوارنگاره‌ها و اینکه چطور می‌تواند اثربخشی بیشتری برای مخاطبان و شهروندان به همراه داشته باشد، گفت: دو دیدگاه درباره دیوارنگاره‌ها وجود دارد؛ اولین دیدگاه درباره دیوارنگاره‌هایی است که ثابت هستند و دومین دیدگاه، درباره دیوارنگاره‌های موقت است. در مورد دیوارنگاره‌های ثابت مفهوم می‌تواند ملموس‌تر باشد. مانند دیوارنگاره‌های ثابتی که به تصاویر شهدا اختصاص داده می‌شود. دیدن قهرمانان کشور حال خوبی به مردم می‌دهد. به آنها امید داده و باعث می‌شود به داشته‌های‌شان افتخار کنند. شهدا الگوی خوبی برای شهروندان هستند و تصویر خوبی در میان مردم دارند. برای همین هم در بسیاری از موارد برای دیوارنگاره‌های ثابت از تصویر شهدا استفاده می‌شود که باعث افتخار هستند و مسیر زندگی‌شان که کمال انسانی است را در در معرض دید مخاطب قرار می‌دهد. از طرف دیگر استفاده از سایر محتواها برای دیوارنگاره‌های ثابت نیز اثربخشی خود را دارد. همان اتفاقی که در بزرگراه امام علی (ع) رخ داد و ۷ دیوارنگاره‌ای که محوریت امیرالمومنین (ع) است یا دیوارنگاره خیابان کارگر که روی ۸ دیوار در خیابان کارگر نقاشی‌هایی با موضوع کارگران طراحی شدند و اتفاقاً با واکنش‌های خوبی نیز از سوی شهروندان مواجه شد. یا دیوار قصه‌های خیابان ولیعصر که نشان می‌دهد در این خیابان در طول تاریخ چه اتفاقاتی افتاده است یا دیوار پهلوان تختی در کنار ورزشگاه کشتی خیابان فیاض بخش و… نمونه‌های اینچنین هستند. از این رو در هر بزرگراه و هر قسمت از شهر که می‌توان محتوای متناسبی را با توجه به نام گذاری آن انجام داد می‌تواند کارهای خلاقانه و خوبی را به همراه داشته باشد. به طور کل دیوارنگاره برای الگوسازی می‌تواند یک روش بسیار مؤثر باشد؛ به طوری که استفاده از تصاویر مدافعان سلامت از جمله کارهایی است در این مدت مورد توجه قرار گرفته و حتی برای نخستین بار تصویر زن شهید مدافع حرم نیز بر روی دیوارهای شهر کار شد. برای عاشورای امسال نیز دیوارنگاه‌هایی با مضمون فرهنگ عاشورا انجام گرفت که شاید در گذشته کم‌تر مورد توجه بود اما به طور تلفیقی، مناسبت‌های ملی و مذهبی و انتقال آن به درستی بر روی دیوارهای شهر می‌تواند به بهترین شکل محتوا و مفهوم را به شهروندان منتقل کند که از این رو لازم است تا از چنین ظرفیت‌ها بهره گرفته شود.

وی در پاسخ به اینکه سازمان زیباسازی برای اجرای محتوای دیوارنگاره‌ها چه فرآیندی را طی می‌کند؟ توضیح داد: برای انجام چنین کارهایی از چند روش استفاده می‌شود که معمول‌ترین آن یا از طریق فراخوان عمومی است که برای مناسبت‌های خاص درخواست ارائه می‌شود و آثار مورد بررسی قرار می‌گیرد. به صورتی که ایده اولیه و اصلی داده و سپس در فراخوان از هنرمندان دعوت به عمل می‌آید. یا در شورای کمیته مناسبت‌ها یا شورای کمیته فرهنگی سازمان زیباسازی این موضوعات مطرح می‌شود. در این شوراها نیز معاونان و مدیرعامل حضور دارند که که رئیس شورا مدیرعامل سازمان است و تصمیم گیری اولیه انجام می‌شود که ممکن است این تصمیم بر برگزاری فراخوان یا مشورت با خبرگان باشد. علاوه بر این، یک کمیته تخصصی شورای هنری در سازمان زیباسازی نیز وجود دارد که در مورد هر طرحی متناسب با جانمایی آن نظرات ارائه می‌شود. ممکن است طرح حجمی، گرافیکی یا نقاشی‌های دیواری باشد. اگر در آن کمیته تأیید شود وارد پروسه اجرا خواهد شد و کار در نهایت در سطح شهر اجرا می‌شود. در این کمیته نقاش، مجسمه ساز، گرافیست استاد دانشگاه، نماینده شهرسازی، نماینده زیباسازی و اساتید مختلف دعوت می‌شود و کمیته هفت نفره‌ای تشکیل و وارد شور و مشورت می‌شوند تا در نهایت به ایده اصلی دست پیدا کرده و وارد فاز اجرایی شود.

معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران، دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) را یک اتفاق نو و خلاقانه دانست و گفت: این دیوارنگاره توسط سازمان اوج اجرایی می‌شود و اثرگذاری خیلی خوبی را از آن شاهد هستیم. از یک طرف مکان، مکان مناسبی در مرکز شهر است که تردد بالایی دارد و از طرف دیگر طراحی‌ها و محتواهای خوبی دارند و بیشتر کارهایی که تا به امروز بر روی این دیوارنگاره کار شده؛ کارهای خوب و فاخری هستند و اثر مثبتی داشته‌اند. همچنین کیفیت نصب و نورپردازی این سازه نیز قابل قبول است. متراژ در نظر گرفته شده برای این اثر نیز متراژ استانداری بوده و متناسب با میدان دیدی که اثر دارد؛ کاملاً قابل رؤیت است و مردم استقبال خوبی از آن کردند. لذا تمام این موارد دست به دست هم داده تا اثری که بر روی این دیوار قرار می‌گیرد اثری فاخر و حائز اهمیت باشد. شاید یکی از اتفاقات خوب فرهنگی شهر تهران، همین دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) باشد که برخی موارد نیز جریان سازی کرده و از این حیث فکر می‌کنم برآیند مثبتی داشته و رخداد خوبی بوده است.

دیوارنگاره برای الگوسازی می‌تواند یک روش بسیار مؤثر باشد؛ به طوری که استفاده از تصاویر مدافعان سلامت از جمله کارهایی است در این مدت مورد توجه قرار گرفته و حتی برای نخستین بار تصویر زن شهید مدافع حرم نیز بر روی دیوارهای شهر کار شد.
وی درباره اینکه آیا تعداد چنین دیوارنگاره‌هایی با این ابعاد می‌تواند در سطح شهر و مراکز مهم پایتخت افزایش پیدا کند و اینکه آیا چنین ضرورتی احساس شده است یا خیر، گفت: نکته‌ای که وجود دارد این است که به هر حال یک وقت‌هایی واحد بودن یک کار باعث می‌شود بهتر دیده شود و تکثیر آن در سطح شهر باعث خواهد شد هم تمرکز طراحی پایین‌تر بیاید و هم ممکن است مانند تیغ دو لبه عمل کند. اگر این دیوارنگاره با این ابعاد به عنوان مثال به ۵ عدد افزایش یابد و یک اثر واحد را منتشر کند ممکن است هم نکات مثبت و هم نکات منفی را با خود به همراه داشته باشد. اگر هر ۵ اثر نیز بخواهد رسالت جداگانه‌ای داشته باشد هم ممکن است نتوان ۵ طرح برای مناسبت‌های مختلف را در طول سال تعریف کرد که نتیجه‌اش خروجی مثبتی هم باشد. ضمن اینکه این واحد بودن باعث می‌شود تمرکز رسانه‌ها بر روی جایی مانند میدان ولیعصر (عج) بیشتر باشد و ارزش آن کار را بالا ببرد. شاید زیاد بودن آن بعد خبری و رسانه‌ای کمتری داشته باشد و دیگر ارزش و اهمیت خبری آن کم شود. این است که می‌گویم چنین تصمیم‌هایی مانند یک تیغ دو لبه عمل می‌کند؛ همانطور که در تبلیغات شهری نیز همینطور است.

قادری در پایان بیان کرد: بنابراین اگر ظرفیت تبلیغات تجاری شهری بالا برود ارزش تبلیغات پایین خواهد آمد و برای همین نمی‌توان بدون کار کارشناسی شده برای گرفتن تبلیغات تجاری شهری بیشتر، تعداد تابلوها را بالاتر برد. چون ممکن است همین کار باعث ضربه زدن به اهمیت تبلیغات شهری شود. لذا باید در این زمینه کار کارشناسی دقیقی صورت گیرد و تمام جوانب آنچه از نظر مکانی، چه زمانی، چه ابعادی، چه محتوایی، چه فاصله مصافتی هر دیوارنگاره با دیگری و.... به شکل دقیقی سنجیده شود.