«گئورگ وارطانیان شخصیتی درخشان و یک وطنپرست واقعی بود». این جمله اظهار نظر دیمیتری مدودف ربیس جمهور روسیه پس از مرگ جاسوس افسانهای شوروی سابق بود؛ جاسوسی که خیلیها او را جزو ۱۰۰ جاسوس برتر تاریخ به حساب میآورند.
جام جم آنلاين نوشت: گئورگ وارطانیان ۱۷ فوریه ۱۹۲۴ در شهر «راستوف» روسیه
در یک خانواده ایرانی ـ ارمنی متولد شد. شاید بتوان گفت با توجه به سابقه
پدرش، گئورگ نیز وارد این حرفه شد، چرا که پدر او نیز جاسوس شوروی بود.
به
دستور سازمان جاسوسی شوروی (ک.گ.ب) در اوایل سال ۱۹۳۰ راهی ایران شد و تا
اواسط دهه ۵۰ میلادی با ظاهر یک تاجر ثروتمند، جاسوسی میکرد.
گئورگ
سال ۱۹۴۰ در حالی که تنها ۱۶ سال داشت، فعالیت خود را آغاز کرد. در خلال
جنگ جهانی دوم سازمان جاسوسی انگلیس یک مدرسه جاسوسی در تهران تاسیس کرده
بود که گئورگ نیز به مدت شش ماه در آن مدرسه آموزش دید.
در آن زمان
شوروی متفق انگلیس بود، اما با وجود این تعدادی از فارغالتحصیلان این
مدرسه برای فعالیت علیه شوروی به قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی فرستاده شدند.
یکی از اقدامات مشخص گئورگ در آن زمان شناسایی این افراد و اطلاعرسانی به
مسکو بود.
البته گئورگ وارطانیان در کنار فرا گرفتن اصول کاری خود،
آموزشهای فراوانی را به دیگر افراد میداد. یکی از شاگردان او دختری
ارمنی به نام گوهر بود که از ۱۳سالگی او را میشناخت.
این آشنایی باعث شد گئورگ او را به استخدام سازمان جاسوسی شوروی در آورد و در نهایت سال ۱۹۴۶ با یکدیگر ازدواج كنند.
این زوج جاسوس تا سال ۱۹۵۱ به فعالیت خود در تهران ادامه دادند و سپس برای کسب مدارک دانشگاهی راهی ارمنستان شدند.
گئورگ
سال ۱۹۵۵ از موسسه زبانهای خارجی در ایروان ارمنستان فارغالتحصیل شد و
به شوروی بازگشت. وي در آن زمان قادر بود براحتی به هشت زبان مختلف صحبت
کند.
وی پس از آن شوروی را ترک کرد و به جاسوسی برای شوروی در دیگر
کشورها پرداخت که هنوز بسیاری از آنها به صورت محرمانه و طبقهبندی شده
باقیمانده است.
وی سال ۱۹۸۶ به شوروی بازگشت و تا سال ۱۹۹۲ از جمله استادان موسسه آموزشی زیر نظر سازمان اطلاعات و امنیت روسیه بود.
گئورگ
وارطانیان در دوران فعالیت خود در سازمان اطلاعات و امنیت شوروی و بعدها
روسیه نشان ستاره طلایی قهرمان اتحاد جماهیر شوروی، نشان لنین و تعداد
زیادی از نشانهای افتخار ملی این کشور را کسب کرد.
البته وارطانیان با مقامات ارمنستانی نیز رابطه خوبی داشت و مشاورههای فراوانی در مورد اصول امنیتی و اطلاعاتی به آنها میداد.
یکی
از مواردی که خود وارطانیان سال ۲۰۰۷ در مصاحبهای به آن اشاره کرد،
متقاعد کردن لوون ترپتروسیان، ريیس جمهور سابق ارمنستان در منحل نکردن
سرویس امنیتی این کشور و همچنین شاخه اطلاعات خارجی آن بود.
گئورگ
این ماجرا را اینگونه تعریف میکند: «ريیس اطلاعات خارجی از من خواست با
ريیسجمهور صحبت کرده و به او بگویم نباید دست به چنین کاری بزند. من در
دیدار با ريیسجمهور به او گفتم: بزودی رهبر یکی از کشورهای همسایه با شما
دیدار خواهد داشت. آیا دوست دارید بدانید به چه دلیل این سفر را انجام
میدهد و چه سوالاتی از شما خواهد پرسید. جواب این سوالات تنها از طریق يك
سرویس اطلاعاتي میسر است. به این ترتیب بود که این واحد امنیتی ارمنستان از
خطر انحلال نجات پیدا کرد.»
وی سال ۲۰۰۹ نیز نشان افتخار ملی
ارمنستان را کسب کرد. گئورگ وارطانیان در روز ۱۰ ژانویه (۲۱ دی) پس از
ماهها مبارزه با بیماری سرطان در ۸۷ سالگی در بیمارستانی در مسکو درگذشت و
برای تشییع و خاکسپاری به ارمنستان فرستاده شد.
علاوه بر مدودف،
ولادیمیر پوتین، نخستوزیر روسیه و سرگئی سارکیسیان، ريیسجمهور ارمنستان
در پیامهایی جداگانه ضمن تسلیت مرگ او، اقدامات و فعالیتهایش را تحسین
کردند.