«یارانه پنهان» نه فرشته است نه شیطان،بحران آفرینی با تشخیص غلط

به گزارش بولتن نیوز،  علیرضا قاسمی؛ آبان ماه سال ۹۸ بود که افزایش ناگهانی قیمت بنزین، ماجرای یارانه‌های پنهان را مطرح کرد. اتفاقی که منجر به وقوع بحرانی امنیتی برای کشور شد؛ نارضایتی اجتماعی را به اوج رسانید؛ موجب کشته شدن تعدادی از افراد شده و زیان‎‌های جبران ناپذیری برای کشور وارد کرد. استدلال افزایش قیمت بنزین در آن زمان، وجود یارانه پنهان در اقتصاد ایران بود. پیش بینی کارشناسان این بود که علی رغم افزایش قیمت بنزین، تورم افزایش چندانی پیدا نکرده و قیمت کالا‌ها و خدمات تفاوت چندانی نخواهد کرد. مسئله یارانه پنهان به آبان ۹۸ محدود نمی‌شد. یارانه پنهان مفهومی بود که از مدت‌ها قبل مورد اشاره برخی کارشناسان اقتصادی قرار می‌گرفت.

 

سال ۷۷ بود که برای نخستین بار، واژه یارانه پنهان درگزارش سازمان برنامه و بودجه مورد اشاره قرار گرفت. از آن زمان تا کنون، بار‌ها مسئله یارانه پنهان به عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصادی کشور مطرح شد. از سال ۹۷ و با وقوع شوک ارزی، یارانه پنهان بار دیگر مورد توجه ویژه قرار گرفت. تا جایی که در گزارش دی ماه سال ۹۷ نیز به آن اشاره شد.

 

 چندی قبل بود که رئیس جمهور در جلسه با اقتصاد‌دانان این سوال را مطرح کرد که چرا علی رغم وجود ده‌ها میلیارد دلار یارانه پنهانی که دولت پرداخت می‌کند؛ آثاری در زندگی مردم دیده نمی‌شود.

بخشی از کارشناسان معتقدند که یکی از مشکلات اقتصادی کشور وجود یارانه پنهان و عدم النفع دولت از آن است. به بیانی دیگر قیمت جهانی انرژی در سطح جهانی، گران‌تر از قیمت آن در سطح داخلی است. در این نوع تحلیل، تفاوت قیمت حامل‌های انرژی با نرخ جهانی و قیمت آن با واحد پول ایران یارانه پنهان نامیده می‌شود و معتقدند این تفاوت، عدم النفع دولت از فروش حامل‌های انرژی است. از سویی دیگر، به دلیل ارزان بودن انرژی در ایران نسبت به قیمت‌های جهانی، مصرف انرژی بیش از حد استاندارد بوده و همین عامل موجب اتلاف منابع کشور خواهد شد. در این تحیل مبنای قیمت گذاری حامل‌های انرژی نرخ جهانی انرژی بوده و به هر میزان که قیمت انرژی در ایران به نرخ جهانی نزدیک باشد از حجم یارانه پنهان کاسته خواهد شد.

 

همت قلی زاده، کارشناس سازمان برنامه و بودجه گفت: «طبق تعاریف مرسوم اقتصادی، یارانه ماهیتی حمایتی دارد. وقتی قیمت تمام شده کالایی گران است؛ دولت کمک می‌کند تا آن کالا قیمت مناسبی داشته باشد و راهکار یارانه پنهان نوعی ساده انگاری مسئله اقتصادی کشور است. بر خلاف آنچه که مطرح می‌شود؛ علی رغم افزایش یارانه پنهان در سال‌های اخیر، شاهد کاهش مصرف انرژی در کشور بوده‌ایم»

 

قلی زاده ادامه داد: «بر خلاف آنچه که ادعا می‌شود قیمت گذاری پتروشیمی‌ها از سال ۸۶ تا سال ۹۸ متناسب با قیمت‌های جهانی بوده است. در حالی که ما به دنبال گران کردن انرژی هستیم، قیمت فرآورده‎های انرژی جهانی نسبت به سال ۹۰ پائین‌تر است. به عنوان مثال پالایشگاه آبادان بنزین خود را به خارج از کشور با نرخ ۴۲۰۰ تومان فروخته؛ در حالی که برای مصرف داخلی کشور ۵۱۵۰ تومان در نظر گرفته است.»

 

علاوه بر این طبق آمارها، نرخ رشد مصرف بنزین از سال ۸۶ تا کنون حدود ۰/۴ درصد بوده است. این در حالی است که ادعا می‌شود میزان مصرف انرژی در کشور رو به افزایش است.