روزی که بر ما گذشت

گروه فرهنگی: محمدرضا کائینی نویسنده و پژوهشگر نوشت: روزی که بر ما گذشت، از هشتادمین سالروز خلع و در پی آن، اخراج رضاخان از ایران، نشان داشت. جماعتی که در چند ساله اخیر و در داخل و خارج، او را در بوق کرده و بسا ناداشته ها را به وی منتسب کردند، ترجیح دادند تا در تبلیغات خویش، این موسم را درز بگیرند! چه اینکه بیشتر اسباب سرافکندگی است، تا گردن فرازی های پوچ! شاید این شرمساری، علاوه بر آنچه در سال گذشته به این قلم آمد، موجباتی از قبیل ذیل داشته باشد:
به گزارش بولتن نیوز، یک: رضاخان در سودای پیروزی آلمان ها، در جنگ دوم بود! هم از این روی در برآوردن خواست های متفقین، تعلل ورزید. هنگامی که خبرِ از کار افتادن ماشین جنگی هم نژادهای آریایی!؟ خویش در شوروی را شنید، پایان خود را به چشمش دید! کسانی که بی سوادی رضاخان را، با هوش او قابل جبران می انگارند، در باره این تصورِ معوج وی، چه تحلیلی دارند؟
دو: اعلام بی طرفی او در جنگ، نوعی دهن کجی به انگلیسی ها بود، که وی به حکمرانی رسانده بودند و همدلی با آلمان ها، که سال ها توان تبلیغاتی خود را، حرامِ جا انداختنِ هم خونی با آنها کرده بود! این اقدام ارباب پیشین را، در خلع وی مصمم ساخت.
سه: رضاخان هنگامی که از خواب پیروزی آلمان برخواست، که سایه جنگ و اشغال، بر تمامی قلمرو حکمرانی اش سنگینی می کرد! او از ترس مردمی که سال ها تسمه از گرده آنان کشیده بود و نیز ارتش همسایه شمالی، قصد داشت تا به سفارت انگلستان پناهنده شود! طبیعی بود که "بولارد" پذیرای این خواسته نباشد!
چهار: رضاخان در واپسن روزها، نخست خانواده خویش را به اصفهان فرستاد، شاید که با ماندن در تهران، مفری از بلا بیابد! نهایتا چاره را در آن دید، که به آنان ملحق شود. در اصفهان اما، دریافت برخی ایلات و عشایر، که قتل عام و تخته قاپویش را تجربه کرده بودند، برای کشتن وی هم قسم شده اند! هم از این روی و با مساعدت جدی انگلیسی ها، فرار را بر قرار ترجیح داد! خیلی ها گفته اند: اگر رضاخان در ایران می ماند، حتما به دست مردم کشته می شد!
پنج: ثروت رضاخان در بانک های خارجی، به ویژه در لندن، سر به فلک می زد! سرمایه ای که اسنادش در مراکز تاریخ پژوهی ایران هست، اما سرنوشتش معلوم نیست!
شش: ندیم رضاخان در تبعید، از زبان او جمله ای عجیب نقل می کند: "سربازان من در برابر روس ها، توان مقاومت داشتند، اما این کار را نکردند!...". یعنی حتی او نیز بر خلاف برخی سینه چاکانش، اعتقاد داشت که مقاومت در برابر مهاجمان، مقدور و ممکن بوده است! فاعتبرو یا اولی الابصار!