خدمات محدود، بازدیدها و تفاهم نامه ها دردی از بازنشسته ها حل نمی کند صندوق بازنشستگی به تحولات بزرگ ساختاری نیازمند است

گروه اجتماعی  -محمدرضا تنکمان فرد: نگاهی به عملکرد 13 ماه اخیر مدیریت جدید  صندوق بازنشستگی  نشان می دهد که همان روش های مدیریت دولتی و روندهای متعارف و روزمره قبلی در حال انجام است و تحول و برنامه عمده ای برای حل مشکلات امروز بازنشستگان  و افزایش حقوق آنها متناسب با تورم و ارائه خدمات درمانی گسترده و اثرگذار ارائه نشده و برای چالش های بزرگترصندوق های بازنشستگی و افزایش شدید تعداد بازنشسته ها در سال های آینده، آمادگی لازم وجود ندارد و حتی شرایط امروز با 1.5 میلیون بازنشسته نیز با مشکلات بسیاری مواجه است چه رسد به دوره ای که کشور با بیش از 10 میلیون بازنشسته مواجه خواهد شد.

به گزارش بولتن نیوز، براین اساس، به نظر می رسد که بدون برنامه های اصلاح ساختار، همچنان اتکای صندوق های بازنشستگی به دولت است و این وضعیت عملا به معنای کاهش قدرت خرید و توان بازنشسته ها خواهد بود. این روند به این معنی است که همچنان مدیر صندوق توسط وزیر تعیین میشود و مدیران و هیات امنای سازمان تامین اجتماعی و وزارت رفاه نگاهی دولتی و منابع و مخارج و بودجه ای به صندوق دارند و مدیران صندوق با حمایت وزیر تا پایان دوره مدیریت به کار خود ادامه می دهند و وزارت رفاه و صندوق بازنشستگی برنامه های برای تحول اساسی در ایجاد تعادل هزینه ها و درآمدها ندارند و برای سرمایه گذاری های بزرگ در داخل  و خارج آماده نیستند وهمچنان موج روبه افزایش تعداد بازنشستگان، و رشد هزینه زندگی و مبلغ اندک مستمری ها، مشکلات را پیچیده تر خواهد کرد و تکلیف هزینه های معیشت، بیمارستان و روزهای سخت پیری مشخص نیست.

پرسش و انتظار اساسی از وزارت رفاه، سازمان تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری این است که صندوق بازنشستگی برای کاهش روند ورود مستمری بگیران و بازنشسته ها چه برنامه ای دارد که حداکثر استفاده از توان نیروی انسانی کشور صورت بگیرد و قبل از ناتوان شدن به مستمری بگیر تبدیل نشوند. صندوق بازنشستگی برای افزایش سرمایه گذاری داخلی و خارجی چه برنامه ای دارد تا در آینده شاهد رشد فزاینده درآمد و سود صندوق باشیم و ورودی منابع افزایش یابد؟ صندوق بازنشستگی چه طرح هایی را به دولت و ارکان نظام ارائه داده تا در مورد مشکلات و چالش های آینده هشدار بدهد که از حالا وضعیت بازنشسته ها و صندوق ها نامناسب است و در صورت ورود بازنشسته های متولد دهه های 1350 و 1360، بحران درآمد وهزینه، مشکلات معیشتی، فقر و نارسایی های اجتماعی خواهیم داشت و کشور حتی توان درمان و بهداشت جامعه بزرگ سالمندان و بازنشسته ها را نخواهد داشت.

صندوق بازنشستگی از تجربه کشورهای اسکاندیناوی، آلمان و فرانسه و سایر کشورهای جهان مثل کره و ژاپن چه دستاوردی را برای ایران ارائه داده است و تاکنون چه همایش ها و تحقیقاتی برای آشنایی با تجربه کشورهای دیگر ارائه کرده است و اساسا آیا گزارش مبسوطی از مقایسه وضعیت تعداد بازنشسته ها و مستمری بگیران  ایران با سایر کشورها وجود دارد و نسبت بازنشسته ها و ذی نفعان به جمعیت، سن و سال آنها، سال های دریافت مستمری و سایر شاخص های فنی و حرفه ای ارائه شده است تا نشان دهد برای مهار این وضعیت چه اقداماتی باید انجام داد؟

این که چند مدیر انتخاب و جابجا شود و بر یکسری خدمات جدید، بازدید ها، همکاری ها، نشست ها و تفاهم نامه ها تاکید شود، مشکل زیادی را از وضعیت امروز و آینده بازنشسته ها حل نخواهد کرد و درد و رنج و تنهایی آنها را التیام نمی دهد.

            دکتر “اکبر افتخاری” ۶/بهمن/۱۳۹۸ با حکم محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دکتر “اکبر افتخاری” به عنوان مدیرعامل جدید صندوق بازنشستگی کشوری منصوب شد و اکنون بیش از 13 ماه است که سکان یکی از مهمترین سازمان های اقتصادی کشور را به عهده گرفته است. سازمانی که چشم امید میلیون ها بازنشسته کشوری است و برای حفظ و نگهداری وضع موجود آن و همچنین بهبود شرایط این صندوق جهت پاسخ به چالش های آینده، رشد هزینه ها، افزایش تعداد بازنشسته ها، و مشکلات معیشتی خانوارهای مستمری بگیر، به تحولاتی بسیار گسترده تر از عملکرد مدیران دولتی فعلی نیاز دارد و افرادی خلاق، توانمند، دارای نفوذ کلام در بین مسوولان را طلب می کند.

شریعتمداری وزیر رفاه در حکم انتصاب دکتر افتخاری نوشته است:  صندوق بازنشستگی کشوری متعلق به کارکنان و بازنشستگان کشوری این عصاره و خزانه فضائل و تجارب دولت ها و از گروه های مرجع و مؤثر در ساختار سرمایه اجتماعی کشور و الگوی ارزشمند خدمت صادقانه و خالصانه در ایران اسلامی ما، امروز و در شرایط خطیر کشور نیازمند سکانداری امین، عالم و شایسته است. بدین سبب جنابعالی که به لطف الهی دارای سوابق ارزشمند علمی و عملی و دارای قدرت ابتکار و خلاقیت و روحیه تعامل سازنده هستید ... به عنوان «مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری» منصوب می شوید.  وزیر رفاه همچنین  بر “اجرای سند راهبردی صندوق”، “تعامل سازنده با کلیه ارکان صندوق (هیات امنا، هیات مدیره و هیات نظارت)” ، “استفاده بهینه از ظرفیت سرمایه انسانی صندوق” ، “تلاش برای کاهش ناپایداری مالی صندوق از طریق بهبود بازدهی و مشارکت فعال در انجام اصلاحات ساختاری و پارامتریک با رعایت همه جنبه های اخلاقی و انسانی و توجه به منافع بازنشستگان” ، “تکریم شرکای اجتماعی و اهتمام به ارتقاء مشارکت مشترکان صندوق اعم شاغلان و بازنشستگان در تصمیم گیری ها” ، “ایجاد سامانه مستقل شفافیت و تبدیل صندوق به سازمانی پاسخگو و شیشه ای و الگویی برای سایر صندوق های بازنشستگی” ، “رعایت کامل ملاحظات اقتصادی و قواعد بیمه گری در اتخاذ تصمیم در این حوزه ها” و “انجام به موقع و موثر همه این خواسته ها بر اساس برنامه عملیاتی و زمانبندی شده تاکید کرده است و همه این موارد نشان می دهد که وزارت رفاه نیز خود را برای چالش های بزرگ آینده صندوق بازنشستگی کشوری آماده نکرده است

واقعیت این است که دوره کنونی عملکرد صندوق بازنشستگی کشوری و آینده آن و آینده سایر صندوق های بازنشستگی، شبیه دوره های پیشین نیست و با همان نگاه و همان روش های مدیریت دولتی نمی توان آنها را اداره کرد و نمی توان انتظار داشت که همچنان با تزریق بودجه دولتی، انتشار پایه پولی و رشد نقدینگی، اوراق بدهی، بدهکار کردن دولت و... منابع لازم را تامین کرد. واقعیت این است که در آینده تامین نیازهای بازنشستگان، از اداره پرسنل دولت در شرایط کنونی بسیار سخت تر خواهد شد و لذا مدیریت و اصلاح ساختار صندوق های بازنشستگی به تحولات و تحرکات گسترده و عمیق تری نیاز دارد و با شیوه های متداول و ساختار فعلی صندوق بازنشستگی، مانند تشکیل جلسات، انتخاب مدیران، بازدید و تفاهم نامه و توافق نامه و امضاهای مختلف قابل مدیریت نیست.

سوابق دکتر اکبر افتخاری، متولد سال ۱۳۵۳ در اصفهان و دارای مدرک دکترای مدیریت مالی که قبلا معاون اقتصادی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد بوده و قبل از آن نیز عضویت هیأت مدیره و معاونت برنامه‌ریزی و نوآوری شرکت بیمه ایران را برعهده داشته و همچنین سوابق مدیرعامل شرکت داده پردازی خوارزمی، ریاست هیأت مدیره شرکت شبکه گستران، معاونت طرح و توسعه هلدینگ توسعه فناوری اطلاعات خوارزمی، معاونت برنامه‌ریزی راهبردی هلدینگ شرکت داتک، معاونت منابع انسانی شرکت کربن ایران و... مزیتی برای انتخاب یک مدیر جهت اداره یکی از مهمترین سازمان های اقتصادی کشور نیست و در بهترین شرایط، انتخاب یک مدیر دولتی مانند سایر مدیران است.

در حالی که صندوق بازنشستگی کشوری باید یک سازمان در حال تحول با برنامه های جدی و مشاوران و کارشناسان خبره باشد تا بتواند پاسخ گوی انتظارات و تکالیف و وظایف قانونی خود باشد.

در شرایطی که صندوق های بازنشستگی کشوری، فولاد، تامین اجتماعی و سایر صندوق ها با مشکلات عمده تامین مالی، معیشت بازنشستگان مواجه هستند و پیش بینی می شود که این مشکلات در سال های آینده افزایش یابد، مدیران این صندوق ها به جای افزایش بهره وری، کارایی، ارزش افزوده، افزایش منابع، کاهش هزینه ها، گسترش حضور در اقتصاد ملی، افزایش منابع و رشد منابع درآمدی  و سود شرکت ها  و صندوق ها، عملا مسیر حفظ وضع موجود و کارهای شکلی مانند امضای تفاهمنامه و توافق نامه را پیگیری می کنند و عملا بازنشستگان و دولت را با مشکلات و چالش های موجود مواجه کرده اند.

این در حالیست که برای کاهش  هزینه های موجود  و افزایش درآمدها و منابع و سود،  و جلب  رضایت بازنشستگان، باید متناسب با رشد بازنشستگان، افزایش امید به زندگی انسان ها، و رشد هزینه های آنها، باید راهکارها و پیشنهادهای مختلفی را برای رشد درآمدها از یک سو، و پیشگیری از رشد هزینه ها از سوی دیگر دنبال کنند.

اما نگاهی به عملکرد مدیران موجود صندوق های بازنشستگی از جمله صندوق بازنشستگی کشوری نشان می دهد که برنامه ها و ایده های کارآمدی برای بهبود مدیریت و وضعیت صندوق های بازنشستگی ندارند و هر سال بر حجم مشکلات وچالش های موجود افزوده شده و حتی طرح های مناسب برای جلوگیری از رشد تعداد بازنشسته های جوان و با سن کم به جمع بازنشستگان ارائه نمی شود و نسبت به وضعیت صندوق ها هشدارهای جدی ارائه نمی شود.

به عبارت دیگر، در حالیکه صندوق های بازنشستگی در سال های آینده از نقطه سربه سری فاصله می گیرند و هزینه ها و تعداد بازنشستگان با پیر شدن جمعیت و  رسیدن حجم بزرگ جمعیت دهه 1360 به جمع بازنشستگان افزایش می یابد، برنامه های مناسب و جایگزین وضعیت فعلی ارائه نشده است و هیچ برنامه ای برای مقابله با مشکلات ارائه نمی شود و صندوق های بازنشستگی و شرکت ها و سازمان های اقتصادی زیر مجموعه آنها مانند سایر سازمان های دولتی، به امور روزمره و متعارف، جلسات و امضای تفاهم نامه ها و حضور نمادین مدیران مختلف در جلسات اکتفا می کنند.

دکتر اکبر افتخاری مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری نیز از تاریخ بهمن 98 تاکنون در بازدید ها و جلسات و امضای تفاهم نامه ها به نکات کلی اکتفا کرده است و خبری از برنامه جدی تحول ساختاری در صندوق بازنشستگی نیست.

افتخاری در بازدید از پگاه و رونمایی از ۲۵ محصول جدید  شرکت پگاه گفته است: برند ملی «پگاه»، باید منافع بازنشستگان را تامین کند

 مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری در بازدید از کارخانه نوآوری آزادی تهران نیز بر لزوم همکاری و تعامل مرکز نوآوری صبا با کارخانه نوآوری آزادی تهران و استفاده از ظرفیت های این مجموعه به منظور خدمت رسانی هرچه بهتر به ذینفعان صندوق تاکید کرد.

وی با اشاره به راه اندازی مرکز نوآوری صبا توسط صندوق بازنشستگی، گفت: استارت آپ ها ابزار نوینی برای خدمت رسانی به مردم هستند و صندوق بازنشستگی با هدف ارائه خدمات جدید در حوزه رفاهی و اجتماعی اقدام به تاسیس مرکز نوآوری صبا کرد.

در برنامه امضای تفاهمنامه همکاری بین صندوق‌های بازنشستگی کشوری و کارآفرینی امید نیز دکتر افتخاری از دو خدمت جدید صندوق بازنشستگی کشوری خبر داد: راه اندازی مرکز ارتباط با ذی نفعان و حمایت از استارت آپ های اجتماعی.

افتخاری در برنامه وبینار با مدیران استانی صندوق بازنشستگی کشوری با اشاره به ایجاد مرکز SRM (مرکز ارتباط با ذی نفعان) برای پاسخ گویی آسان، سریع و قابل پیگیری به بازنشستگان افزود: مرکز پاسخگویی SRM (مرکز ارتباط با ذی نفعان) و خدمات استارت آپی در حوزه اجتماعی دو خدمت جدید صندوق است که در آینده نزدیک به بهره برداری می رسد.  با هدف بهبود کیفیت زندگی بازنشستگان به عنوان ذینفعان اصلی صندوق برنامه ریزی شده است تا با راه اندازی این مرکز که ۲۴ ساعته و هر ۷ روز هفته فعال خواهد بود، پرسش ها و درخواست های بازنشستگان سریع پاسخ داده شود و در صورت نیاز به بررسی، با استفاده از یک کد پیگیری به بخش مربوطه ارجاع و پاسخ لازم به متقاضی ارائه شود.

از شرکت های دانش بنیان، جوانان و فعالان حوزه استارت آپی که بخواهند ارتباط ما با ذینفعان را تسهیل کنند حمایت می کنیم.

وی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر جلب مشارکت ذی نفعان در توسعه و تعالی سازمان ها، فعال کردن دوباره نظام پیشنهادها و شناسایی و آموزش رابطین نظام پیشنهادها در استان ها را به عنوان یکی دیگر از طرح های صندوق بازنشستگی کشوری در سال جاری برای بهبود ارتباط با بازنشستگان برشمرد.

 خروج از بنگاه داری، حذف شرکت های کاغذی و واگذاری شرکت های زیان ده که موجب اتلاف منابع صندوق می شوند، در کنار تقویت بنگاه های سودده از دیگر راهبردها است.

او ادامه داد: همچنین جلسات هفتگی با مدیران هلدینگ ها و شرکت های بزرگ، ایجاد یک نظام حکمرانی شرکتی مناسب در بنگاه های متعلق به صندوق بازنشستگی کشوری بر اساس شاخص های حقوقی و تولیدی از دیگر طرح های صندوق است که اقدامات آن به انجام رسیده است.

در پایان دی ماه 99      تفاهمنامه همکاری بین دو شرکت وابسته به صندوق بازنشستگی کشوری و صندوق بازنشستگی فولاد با هدف تکمیل زنجیره ارزش فولاد در دو مجموعه و افزایش سودآوری برای بازنشستگان دو صندوق، به امضاء رسید.

بین شرکت سنگ آهن مرکزی ایران (وابسته به صندوق بازنشستگی فولاد) و شرکت صبا فولاد خلیج‌فارس (وابسته به شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی کشوری) توسط رضا فلاح مبارکه و سعید بزرگی، مدیران عامل دو شرکت، امضاء شد.

مشارکت در تامین خوراک گندله مورد نیاز کارخانه صبا فولاد خلیج‌فارس از سوی شرکت سنگ آهن مرکزی ایران، از جمله مفاد این تفاهمنامه است و دو شرکت فولاد اکسین و صبا فولاد خلیج‌فارس در مجموعه صندوق بازنشستگی کشوری شرکت هایی هستند که می توانند با بهره وری بیشتری همراه شوند.

12 دی ماه 99 مرحله نهایی رویداد «صبانو» برای انتخاب تیم‌های برتر شتاب‌دهنده و نوآور در ارائه خدمات حوزه سالمندی و بازنشستگی، امروز با حضور دکتر اکبر افتخاری، مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری، و محمود مرتضایی‌فرد، مدیرکل امور فرهنگی و اجتماعی صندوق، در مرکز نوآوری صبا برگزار شد. افتخاری در این زمینه تاکید کرده که بازنشستگان باید تمام نیازهای خود را از مرکز نوآوری صبا دریافت کنند و  حمایت از استارتاپ‌های نزدیک به حوزه بازنشستگی را در برنامه خود داریم.

در 10 دی ماه 99 نیز گفته شده که بازنشستگان نگران تامین منابع مالی همسان‌سازی نباشند و تغییر طرف قرارداد بیمه تکمیلی ریسک بالایی برای بازنشستگان دارد. مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری با بیان اینکه «پس از اجرای طرح همسان‌سازی حقوق، میزان پرداختی ماهانه این صندوق به بازنشستگان ۸۰ درصد افزایش داشته است»، تاخیر چندروزه پرداخت حقوق در دو ماه گذشته را ناشی از مشکلات موجود در روند تامین منابع ذکر کرد  و یاد آورشد بازنشستگان در خصوص تامین منابع حقوق نگرانی نداشته باشند.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز تاکید کرد که خروج از زیان بنگاه های زیانده، انحلال شرکت های کاغذی و احیای بنگاه های راکد از کارهای بزرگ صندوق بازنشستگی کشوری در دوران مدیریت دکتر افتخاری است.

محمد شریعتمداری در آیین افتتاح ساختمان مرکز فرهنگی و موزه بازنشستگان کشوری و امضای دو تفاهم نامه «ارائه خدمات دندانپزشکی به بازنشستگان، وظیفه بگیران و افراد تحت تکفل صندوق بازنشستگی کشوری» در قالب بیمه تکمیلی درمان و «به کارگیری و ایجاد اشتغال ۲ هزار نفر از فرزندان بازنشستگان کشوری در فروشگاه های افق کورورش»، طرح های رفاهی صندوق بازنشستگی کشوری را با ارزش دانست و اظهار داشت: طرح های افق کورورش، بیمه ملت، فروشگاه های رفاه، گروه انتخاب و دندانپزشکی که امروز به ثمر نشست در راستای برنامه های اصولی مدیریت این صندوق اجرایی شده است.

این نکته نیز نشان می دهد که جناب وزیر رفاه نیز به همان شعارهای مطرح روز اکتفا کرده و به دنبال برخی امکانات رفاهی وامضای تفاهم نامه هایی است که اثر موقت و اندک بر رفاه بازنشسته ها دارد و جناب وزیر  انتظار بیشتری از صندوق بازنشستگی برای ارائه برنامه های بزرگتر و گسترده تر ندارد و یا این که اساسا امکان اجرای آنها را در شرایط کنونی فراهم نمی بیند تا وضعیت رفاهی بازنشسته ها بهتر شود و تعادل در هزینه درآمد ایجاد شود و برای آینده صندوق های بازنشستگی فکر جدی تری ارائه شود .

در آذر 99 در مراسم دیگری با حضور وزیر رفاه و مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری رونمایی از دو بسته جدید طرح یاری و ارائه خدمات دندانپزشکی به مشترکان صندوق بازنشستگی کشوری عملیاتی شد.

در جای دیگری محمد شریعتمداری وزیر تعاون،کار و رفاه اجتماعی از افزایش ۵ برابری سود شرکت های صندوق بازنشستگی کشوری از سال مالی ۹۸ تا کنون خبر داد و تاکید کرد: مجموع سود شرکت های صندوق بازنشستگی کشوری از سال مالی ۹۸ تا کنون از حدود ۲ هزار میلیارد تومان به ۱۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. امروز هیچ حقوقی زیر ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان در صندوق وجود ندارد. برای حقوق بازنشستگان در سال جاری دولت، ۲۳هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان منابع اختصاص داد که در شرایط اقتصادی کنونی کشور مشت محکمی بود بر دهان کسانی که می خواستند مردم را مایوس کنند.

برای افراد دارای حقوق ثابت نیز در سال جدید ۲۵درصد رشد در نظر گرفته شده است.

در مجموعه صندوق بازنشستگی نیز شاهد موفقیت های بزرگی هستیم. حضور آقای افتخاری، این صندوق را که دارای حدود یک میلیون نفر بیمه گذار و یک و نیم میلیون نفر بازنشسته است، به مجموعه ای ترکیبی اجتماعی، فرهنگی اقتصادی تبدیل کرده است.

در این زمینه نیز باید توجه داشت که اولا این افزایش سود شرکت ها عمدتا متاثر از رشد تورم، افزایش قیمت کالاها، افزایش نرخ ارز، افزایش صادرات و درآمدهای ریالی رخ داده و حاصل رشد بهره وری، رشد اقتصادی، رشد تولید کالا و خدمات نبوده است بلکه حاصل رشد اسمی قیمت ها و نرخ ارز و تورم بوده است. دوما، این افزایش درآمد عملا قادر به رشد قابل توجه مستمری بازنشسته ها به اندازه تورم و رشد نرخ ارز در سا لهای اخیر نیست و لذا رشد اسمی قیمت ها و درآمدها و کاهش قدرت خرید مستمری بگیران باید با هم مورد ارزیابی قرار گیرد. لذا در هیچ اقتصادی، رشد درآمد بدون رشد بهره وری وکارایی و افزایش کمی  و کیفی تولید خدمات و محصول و کالاها نمی تواند مبنای موفقیت محسوب شود.

سوما، حقوق فعلی بازنشسته ها در مقایسه با خط فقر و حداقل معیشت خانوارها ناچیز است و جمعیت فعلی بازنشسته ها و بیمه شده ها در آینده رشد قابل توجهی خواهد داشت و وزارت رفاه و صندوق باید برای آن برنامه ای داشته باشند.

صندوق بازنشستگی به جای پرداخت بسته های یارانه ای، وام های کوچک، ارائه خدمات محدود، امضای تفاهم نامه و سرگرم شدن به بازدید ها و دلخوش کردن به رشد درآمد شرکت ها در شرایط تورمی و رشد نرخ ارز و صادرات، باید راهکارهای اساسی برای کنترل ورودی مستمری بگیران در آینده، افزایش تولید خدمات و کالاها، رشد درآمدها، رشد حقوق مستمری بگیران متناسب با تورم داشته باشد و به روش های روزمره  و متعارف مدیریت دولتی مانند سازمان های دیگر محدود نشود، بلکه رشد بهره وری و کارایی و اثرگذاری و بهبود سطح درآمدی صندوق و رفاه با ثبات بازنشسته ها را در دستور کار قرار دهد.