آقای وزیر، خود شما مقصرید؛ دقیقاً خود شما

گروه اقتصادی: سید غلامحسین حسنتاش، کارشناس ارشد حوزه انرژی در یادداشتی نسبت به فرافکنی های وزیر نفت پاسخ داد. در این یادداشت می خوانیم:

به گزارش بولتن نیوز به نقل از میز نفت، وزیر نفت اخیرا در مصاحبه‌ای فرموده‌اند اگر 4 میلیون بشکه صادرات می‌کردیم امریکا نمی‌توانست تحریممان کند و اشاره کرده‌اند که اگر در کار وزارتخانه تاخیر نمی‌انداختند صادرات نفت کشور 4 میلیون بشکه در روز بود.

البته این‌گونه فرافکنی‌های جناب ایشان مسبوق به سابقه است. اما سرانجام روزی در پیشگاه تاریخ ایشان باید به سؤالات زیر پاسخ دهند.


1- جناب وزیر؛ در دور قبل وزارتتان در هشت سال دولت اصلاحات قرار بود تولید نفت را به هفت میلیون بشکه برسانید شرایط بین‌المللی هم مساعد بود و شرکت‌ها آمدند و بیع‌متقابل بستند، چرا تولید نفت از حدود 4 میلیون بشکه تجاوز نکرد؟ بر روی کدام میادین نفتی قرارداد بسته شد و آیا آن میادین اولویت توسعه داشتند ؟ نتیجه قراردادها چه شد؟

شما در آن دوره با شرکت سازی‌های بی‌مطالعه و شتاب‌زده چنان بمبی را در صنعت نفت و شرکت نفت منفجر کردید که دیگر هیچ‌کس قادر به اداره این صنعت نبود و شرکت "بین" که بعداً برای بررسی وضعیت آوردید آن اشتباهات را گزارش کرد.


2- شما تاکنون جمعاً 13 سال وزیر نفت بوده‌اید و در هشت سال این میانه هم که وزیر نبوده‌اید، نفت تدریس می‌فرمودید و باشگاه‌دار نفت نیرو بودید. اگر هنوز درنیافته‌اید که میادین نفتی ایران توان تولید 6 میلیون بشکه نفت را ندارد ،که 4 میلیون بشکه آن صادر شود، که وامصیبتا و اگر می‌دانید و خدای‌ناکرده خلاف می‌گویید و به این خلاف‌گوئی‌ها عادت فرموده‌اید که بازهم وامصیبتا.

مگر نمی‌دانید که دولت عراق که وضعیت میادین نفتی‌اش بسیار از ما بکرتر بود و سال‌های سال بود که با توجه به وقایعی که برای این کشور اتفاق افتاده بود بر روی مخازنش سرمایه‌گذاری نکرده بود از حدود نه سال پیش با دست‌باز شروع به عقد قرارداد با شرکت‌هایی ،که جنابعالی هم بسیار به عقد قرارداد با آن‌ها علاقه‌مند هستید، نمود و این شرکت‌ها که ازنظر شما دانای رازهای پیدا و نهان نفتی هستند! وعده داده بودند که تولید نفت این کشور را در همین امسال میلادی(2018) به 10.5 تا 12 میلیون بشکه در روز برسانند و اینک تولید نفت عراق حدود 4.5 میلیون بشکه در روز است.

3- با توجه به وضعیت شاخص شدت انرژی در ایران پتانسیل عظیمی برای بهینه‌سازی و کاهش مصرف انرژی وجود داشت که اگرنه با افزایش تولید میادین نفتی بلکه با کنترل و کاهش مصرف داخلی، صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی کشور می‌توانست به میزان قابل‌توجهی افزایش یابد و در دولت یازدهم و در برنامه پنجم اختیارت گسترده‌ای در این زمینه به شما داده شد و منابع لازم پیش‌بینی شد. کارنامه و عملکرد شما و شرکت بهینه‌سازی مصرف انرژی شما در این زمینه چیست؟

4- چه کسانی در کار وزارتخانه تاخیرانداختند؟ کسانی که به‌گزاف تدوین مدل قراردادی خدماتی بیع‌متقابل را به نام خود ثبت کرده بودند و نمی‌خواستند خود را از تک و تا بیندازند که تخصصی در این زمینه ندارند و شما بدون توجه به کارنامه قبلی‌شان تجدیدنظر در قرارداد را به عهده ایشان گذاشتید و چند سال وقت صنعت نفت برای مدل مجهول و مجعولی بنام IPC تلف شد. یا گروهبان‌هایی که لباس ژنرالی بر آن‌ها پوشاندید؟ یا ساختاری که در دوره قبلی وزارتتان به‌شدت ناکارآمدش فرمودید؟

به حمدالله مجلس و خصوصاً کمیسیون مربوطه که با شما همراه و هماهنگ بودند. چرا به‌صراحت نمی‌گویید چه کسانی در کار وزارتخانه تاخیرانداختند.

5- جنابعالی ظاهراً فراموش نموده‌اید که در سال 92 به‌صراحت در مجلس تعهد فرمودید که حتی در شرایط تحریم تا پایان سال 1396 تولید نفت و میعانات گازی کشور را به 5.7 میلیون بشکه در روز می‌رسانید. که البته اهل فن به‌خوبی می‌دانستند که این وعده دست‌نیافتنی است. علی‌القاعده در شرایط تحریم این کار باید با استفاده از توان داخلی انجام می‌شد ولی به‌محض امضاء برجام جفا با داخلی‌ها آغاز شد توانائی‌های داخلی نادیده گرفته شد و حتی بعضاً مناقصه‌ها باطل شد تا کار به خارجی‌ها داده شود که خارجی‌ها هم گیج و منگ IPC بودند، و حالا می‌فرمایید که اگر پنج قرارداد دیگر مانند توتال منعقد شده بود به 4 میلیون بشکه صادرات می‌رسیدیم. البته در دوره قبل وزارتتان این تعداد قرارداد و شاید بیشتر از آن تجربه شده بود و تولید نفت از 4 میلیون بشکه در روز تجاوز نکرد.

6- به فرض این‌که صادرات ما به 4 میلیون بشکه رسیده بود بر اساس کدام برآورد از وضعیت عرضه و تقاضا و ظرفیت‌های جهانی تولید نفت می‌فرمایید که تحریم امکان‌پذیر نبود؟ و تا چه حدش امکان‌پذیر نبود؟ روسیه را مثال زده‌اید که به خاطر میزان تولید و صادرات نفتش نشده است که تحت تحریم کامل امریکا قرار گیرد. مسائل دیگر و توانائی‌های دیگر روسیه و ازجمله صادرات گازش به اروپا را هم ببینید. چرا در این دوره وزارتتان مهم‌ترین و بهترین بازار صادراتی گاز ایران را فراموش فرمودید و از ابتدا گفتید که اروپا بازار خوبی برای صادرات گاز ما نیست. لابد پاکستان که در دور قبل وزارتتان انتخاب کردید و هنوز هم معطل مانده است، بازار خوبی است؟

در پایان عرض می‌کنم که شاید امروز اغلب آن‌ها که باید از شما حساب کشی کنند و این فرافکنی‌ها را تجزیه‌وتحلیل نمایند به‌صورت بالفعل و بالقوه ابواب‌جمعی شما باشند. اما همیشه این‌گونه نخواهد بود و تاریخ هم قضاوت خود را خواهد داشت.

نکته مهم دیگری که البته در حوزه اطلاعات جنابعالی نیست ولی خوب است ذکر شود این است که بزرگ‌ترین مشکل ساختاری اقتصاد کشور پیش و بیش از تحریم، پدیده "نفرین منابع" و به تعبیر من "استسقای نفتی" و وابستگی به نفت است که اگر امروز چهار میلیون بشکه صادرات نفت داشتیم احتمالاً شدت آسیب‌پذیری اقتصادمان دو برابر و مشکلات اساسی اقتصادی‌مان بسیار بیشتر بود.

راه نجات کشور از تحریم و غیر تحریم ارتقاء توان تولید ملی (در تولید کالا و خدمات) و توسعه صنعت و متنوع کردن اقتصاد است. همان چیزی که ریچارد نفیو در کتاب هنر تحریم‌ها هدف اصلی می‌داند و تصادفاً به طرز عجیبی بسیاری از سیاست‌های اقتصادی ما هماهنگ با آن بوده است.