باب المندب، یمن، عبور نفتکش‌ها؛ واقعیت چیست؟

گروه بین الملل: چند روز پیش عربستان سعودی خبر حمله موشکی نیروهای یمنی به 2 نفتکش بزرگ این کشور در تنگه باب المندب را منتشر کرد و مدعی شد یکی از این دو نفتکش آسیب جدی دیده است.

به گزارش بولتن نیوز، پس از این اتفاق خالد الفالح، وزیر نفت عربستان، نیز اعلام کرد این کشور عبور نفتکش‌ها و صادرات نفت از باب المندب را به طور کامل متوقف کرده است و تا زمان برقراری کامل امنیت در این تنگه این تصمیم تغییر نخواهد کرد.

اما شرایط بازار نشان از دروغ بودن این ادعای سعودی‌ها دارد و عبور و مروز نفتکش‌ها از این تنگه نیز نشان می دهد عربستان در ناامن جلوه دادن تنگه باب المندب شکست خورده‌اند.

نخست آنکه هیچ ویدوئویی از این اتفاق توسط سعودی‌ها منتشر نشد و آنها با انتشار دو ویدئوی قدیمی قصد داشتند تا افکار عمومی را تحت تأثیر قرار دهند که با فاش شدن قدیمی بودن این تصاویر نقشه سعودی‌ها نقش بر آب شد.

دومین دلیل بر دروغ بودن ادعای سعودی‌ها این بود که این اتفاق باید از دو جهت به بازار جهانی نفت شوک وارد می‌کرد و هر یک از این شوک‌ها پتانسیل آن را داشت تا قیمت نفت در بازار را به میزان قابل توجهی افزایش دهد اما اتفاقی در بازار نیفتاد و قیمت نفت از آن روز تا کنون کمتر از یک دلار معادل حدود بیش از یک درصد تغییر کرده و در محدوده 74 دلار باقی مانده است.

اولین شوکی که باید به بازار نفت وارد می شد هدف قرار گفتن دو نفتکش بود که در گزارشات اولیه ادعا شد که هر یک از آنها حامل 2 میلیون بشکه نفت بودند که عملا آنها را در رده سوپرتانکرها قرار می داد البته چند روز بعد رسانه‌ها ظرفیت آنها را یک میلیون بشکه اعلام کردند.

در رد ادعای اولیه ظرفیت 2 میلیون بشکه‌ای هر یک از این نفتکش‌ها باید گفت مسیر این نفتکش‌ها نشان می داد که آنها باید پس از عبور از باب المندب از کانال سوئز عبور کنند.

باید گفت که سوپرتانکر‌ها امکان عبور از کانال باریک سوئز را ندارند، بنابر این آنها باید شبیه نفتکش سانچی ایران که در آب‌های چین غرق شد سوئز مکس می بودند که در حال حاضر ظرفیت آنها حدود یک میلیون بشکه نفت است.

مسئله بعدی آنکه در صورتی که واقعا دو نفتکش با مجموع ظرفیت 4 یا حتی 2 میلیون بشکه در یک آبراه مهم بین المللی هدف قرار بگیرند، عملا یک وقفه جدی در عرضه نفت به بازار جهانی محسوب شده و بازار باید با افزایش قیمت نفت به آن واکنش نشان می داد اما شاهد بودیم که نفت به این مسئله هیچ واکنشی نشان نداد.

یکی دیگر از دلایل دروغ بودن ادعای سعودی‌ها گزارش موسسه امریکن گریتنس است.

در گزارش این موسسه آمده است: سعودی‌ها حتی در زمان جنگ نفتکش‌ها که در خلیج فارس و در زمان جنگ تحمیلی، ایران تنگه هرمز را بسته بود، نیز با هر روش ممکن و حتی نصب پرچم ‌آمریکا بر نفتکش‌های خود به عبور و مرور نفتکش‌های خود ادامه داد اما حالا با تعجب شاهد واکنش سعودی‌ها به یک حمله ادعایی با متوقف کردن عبور نفتکش‌ها از باب المندب هستیم.

نکته دیگر اینکه فارغ از حمله به نفتکش‌ها، همین اعلان سعودی‌ها مبنی بر متوقف کردن عبور و مرور نفتکش‌های خود از تنگه باب المندب، پتانسیل بالا بردن قیمت نفت را داشت اما باز هم بازار به این شوک دوم نیز واکنشی نشان نداد.

سعودی‌ها قصد دارند با این اقدام با علم به اینکه غلبه بر نیروهای یمنی غیر ممکن است با درگیر کردن جامعه بین الملل با استفاده از حربه نفت در موضوع یمن، که از قضا برای بسیاری از کشورها اهمیت دارد، جامعه جهانی را علیه یمن متحد کند که البته با توجه به اینکه قیمت بازار جهانی نفت به مسئله واکنش نشان نداد، نتوانستند به اهداف خود در این زمینه برسند.

باید گفت که سعودی‌ها البته دست از تلاش برنداشته و قصد دارند با کمک دیگر کشورهای عربی نظیر کویت، از جو کنونی علیه مردم یمن استفاده کنند.

نکته دیگری که نشان از شکست سیاست سعودی‌ها علیه یمن دارد این بود که آنها قصد داشتند با متوقف کردن عبور نفتکش‌های خود از باب المندب کشورهای دیگر را نیز در این زمینه با خود همراه کنند اما آمارهای موجود در زمان نگارش این گزارش نشان می دهد حدود 20 نفتکش بزرگ و متوسط یا طی روزهای گذشته از باب المندب رد شده و در حال رسیدن به سوئز هستند یا اینکه قصد دارند طی روزهای آینده از این تنگه عبور کند.

از جمله نفتکش‌های حاضر در این منطقه می توان به مونتستنای پرتغال، STI PARk جزایر مارشنال، Blue Sky  لیبریا، UMM BAB یونان، پاوینوی روسیه، LYBIA لیبی، Gluf Coral  باهاما، Torm Eric‌ سنگاپور، و Nordic Luna جزایر کایمن اشاره کرد.

بررسی رسانه‌های همسو با عربستان نشان می‌دهد عربستان تا حد بسیار زیادی در این زمینه موفق بوده و توانسته است این جنگ فیزیکی را به رسانه ها کشانده و کارشناسان انرژی را با خود همسو کند.

برخی از این کارشناسان مانند  لادیسلوف جانییک اعلام کرده‌اند نفت باید از منازعات سیاسی دور باشد و برای کسانی که نفتکش‌ها را تهدید می‌کنند جرایم بین المللی سنگینی وضع شود زیرا اگر نفت و انرژی تهدید شود امنیت اقتصادی دنیا تهدید می شود.

همچنین ردولف هوبر محقق بازار انرژی اعلام کرده است حمله به نفتکش های عربستانی باید توسط جامعه جهانی محکوم شود. در غیر این صورت ممکن است یمنی ها دوباره این کار را تکرار کنند.

باب المندب کجاست؟

باب المندب تنگه باریکی است که دریای سرخ را از اقیانوس هند جدا می‌کند. این تنگه در شمال شرق یمن  واقع شده و در جنوب غرب  این تنگه کشورهای کوچکی از جمله جیبوتی و اریتره قرار گرفته‌‌اند.

این تنگه دارای دو کانال برای عبور کشتی‌ها است که کانال بزرگ‌تر برای شناورهای بزرگ و کانال دیگر برای تردد کشتی‌های کوچک در نظر گرفته شده است.

باید گفت دریای سرخ، تنها مسیر تجاری مستقیم میان مدیترانه و آسیا است. کشتی‌های حامل کالا و به‌ویژه نفت برای تردد میان اروپا و آسیا از این تنگه و کانال سوئز عبور می‌کنند. نفت‌کش‌های حامل نفت خاورمیانه نیز برای انتقال به اروپا و ایالات‌متحده باید از باب المندب عبور می‌کنند.

اداره اطلاعات انرژی ایالات‌متحده در سال 2016 میلادی تخمین زده بود که روزانه 4.8 میلیون بشکه نفت و فرآورده‌های نفتی از باب المندب عبور می‌کند. 2.8 میلیون بشکه از این نفت خام روانه پایانه‌های اروپا شده و 2 میلیون بشکه دیگر در جهت مخالف روانه آسیا می‌شود.

عربستانی ها پیش از این جنجال رسانه ای اعلام کرده بودند روزانه 600 هزار  بشکه نفت خام از پایانه‌های این کشور برای صدور به اروپا و آمریکای شمالی از تنگه باب المندب عبور می‌کند.

نفت‌کش‌های بارگیری شده از دریای سرخ به مقصد اروپا و آمریکای شمالی می‌توانند با عبور از جنوب آفریقا، این تنگه را دور بزنند. تردد از بندر فجیره در انتهای خلیج‌فارس تا هوستون در آمریکا با عبور از دماغه امید نیک در جنوب آفریقا 2660 مایل دریایی و یا 28 درصد دورتر خواهد شد. فاصله فجیره تا بندر روتردام هلند نیز 4800 مایل دریایی و یا 78 درصد دورتر می‌شود. به عبارت ساده‌تر، عربستان امکان دور زدن تنگه باب‌المندب را برای رساندن نفت به بازارهای مصرف خواهد داشت.

مسیر تردد نفت‌کش‌های عربستانی به بندر آگوستای ایتالیا با عبور از جنوب آفریقا به 10860 مایل دریایی رسیده و سه برابر دورتر خواهد شد. این افزایش مسافت به رشد هزینه‌های سوخت و کشتیرانی افزوده و بر زمان تحویل و کیفیت محموله‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. یک تانکر عربستانی برای رسیدن به بندر روتردام و از طریق باب المندب و کانال سوئز 22 روز در راه خواهد بود. اما با عبور از جنوب آفریقا زمان پیمایش تانکرها به 39 روز افزایش می‌یابد.

با این شرایط عربستانی که در گذشته نیز نشان داده است حاضر است خطرات احتمالی را برای عبور نفتکش‌هایش از محل‌های پر مناقشه خریداری کند و مسیر دورتر را انتخاب نکند. بنابراین هرگز به دنبال دور زدن این تنگه و انتخاب مسیر دور تر نخواهد بود.

بر خلاف باب‌المندب، هرمز را نمی‌شود دور زد

اما موضوع در خصوص تنگه هرمز کاملا متفاوت با تنگه باب المندب است زیرا هرمز تنها مسیر اتصال خلیج فارس به دریای هند و اقیانوس عمان است.

باریک‌ترین بخش تنگه هرمز تنها ۵۴ کیلومتر وسعت دارد که از شمال به خاک ایران و از جنوب به عمان وصل می‌شود. با احتساب قلمرو آبی دو کشور ایران و عمان، عملا عرض آب‌های آزاد کشتیرانی این تنگه به ۱۰ کیلومتر تنزل می‌یابد.

به این ترتیب، روزانه بیش از ۱۵ میلیون بشکه نفت می‌بایست با گذر از تنگه هرمز راهی بازارهای جهان شود. تانکرهای حامل نفت کشورهای عربستان سعودی، عراق، ایران، کویت، قطر، بحرین و امارات متحده عربی تنها با عبور از این تنگه می‌توانند محموله خود را به آمریکا، اروپای غربی و به‌ویژه به بازارهای چین، ژاپن و هند برسانند.

اهمیت استراتژیک تنگه هرمز به اختلافات مرزی ایران و امارات متحده عربی بر سر مالکیت جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک دامن زده است. از جانب دیگر، جامعه بین‌الملل نیز بر آزادی کشتیرانی در این منطقه نظارت دارد. ایالات متحده آمریکا نیز با حضور گسترده نظامی خود، از آزادی کشتیرانی و حمل نفت منطقه به بازارهای جهانی دفاع می‌کند.

لوله‌های انتقال نفت امارات متحده عربی به دریای عمان و لوله‌های انتقال نفت عربستان سعودی به دریای سرخ نیز در موقعیتی نیستند که بتوانند همچون جایگزینی برای حمل نفت از طریق تنگه هرمز مورد بهره‌برداری قرار گیرند.

بنابراین به نظر می‌رسد عربستان در صورت بسته شدن تنگه هرمز راه جایگزیی برای ارسال نفت خام به کشورهای شرق آسیا نداشته باشد.

به همین دلیل برخی کارشناسان و ناظران بازار نفت معتقدند عربستان با ایجاد این مانور رسانه ای علیه انصار الله به دنبال این است که هزینه بستن تنگه هرمز توسط ایران را بالا ببرد.

انتهای پیام /#

منبع:فارس