کد خبر: ۴۷۲۶۶
تاریخ انتشار:

چرا می شود به اسناد ساواک اعتماد کرد؟

 گروه تاریخ رجانیوز: آنچه در زیر می آید، بخشی از پیشگفتار جلد اول کتاب «چریک های فدایی خلق» است که به قلم محمود نادری نگاشته شده. در متن زیر، نویسنده از زاویه نگاه خود به یکی از مهم ترین بحث های روش شناسانه و مرتبط با فلسفه تاریخ نگریسته است که می تواند در تضارب با آرای دیگر اندیشمندان، راهگشای دستیابی به روش های اصیل تاریخنگاری انقلابی باشد:


تاریخ سیاسی را عموماً و تاریخچه گروه های سیاسی را خصوصاً، نمی توان بدون بهره برداری از اسناد دولتی و به ویژه اسناد دوایر و مراکز اطلاعاتی بازخوانی کرد. اگر تمامی افراد مؤثر در یک گروه سیاسی بتوانند خاطرات خود را به رشته تحریر کشند، باز هم نمی توان از اسناد اطلاعاتی بی نیاز بود. اگر ادعا شود اسنادی که در آرشیوهای سازمان های اطلاعاتی و امنیتی موجود است، میتواند مهمترین نقش را در بازآفرینی رویدادهای سیاسی ایفاکند، سخنی بی مورد وگزافه نیست. زیرا این اسناد، وجوه، ابعاد و زوایای متعدد یک رویداد را آشکار می سازد که ممکن است خاطره نویسان هیچگاه نتوانند از آن منظر بر آن رویداد بنگرند. 
اهمیت این اسناد در مورد گروه های چریکی چند برابر است؛ زیرا، اولاً فعالیت مخفی وپنهان، فرصت خاطره نویسی را، هم به لحاظ کمبود وقت افراد وهم به لحاظ غیر امنیتی بودن [نوشتن خاطرات در هنگام مبارزه]، ازآنان سلب می کند و ثانیاً [بسیاری از] افراد مؤثر در گروه های چریکی، بدون آنکه خاطرات خود را برای کسی بیان کنند کشته می شوند. بنابراین،هیچ گاه خاطرات آنان امکان نشر نمی یابد. در چنین شرایطی، اسناد وگزارش های مراکز اطلاعاتی بیشترین نقش را می تواند در بازآفرینی رویدادها به عهده گیرد.
اما این پرسش به جِد مطرح است که آیا می توان به اسناد اطلاعاتی، خصوصاً به بازجویی هایی که متهم در شرایط خاص آنها را نگاشته است، اعتماد نمود؟
پاسخ ما به این پرسش مثبت است. زیرا اولاً، یک دستگاه اطلاعاتی برای یافتن آگاهی هایی که بر اساس آن بتواند اهداف خود را پوشش دهد، ناگزیر از یافتن حقیقت است. ثانیاً، فشارهایی که بر بازجویی شونده در نخستین لحظات دستگیری اعمال می شود، برای یافتن سرنخ های جدید به منظور گسترش و تکمیل ضربه به گروه متبوع وی است. دراین شرایط ممکن است بازجویی شونده برای اغفال بازجو، سخنان گمراه کننده ای بیان کند. نیاز بازجو در این مرحله محدود است به آدرس خانه امن، قرارهای تماس، علایم قرار و اطلاعاتی از این دست. اما پس از سپری شدن مدت زمان معین و مقرر که اطلاعات مفید بازجویی شونده اخذ می شود، یا می سوزد، به مرور از شدت فشارها کاسته می شود و آنگاه مسائل دیگری برای بازجو اهمیت می یابد. بنابر این بازجویی های مفصل و چندباره اعضای گروه های چریکی حاوی اطلاعات دقیق و قابل اعتنایی است.

این بازجویی ها فقط به بیان فعالیت های گروه محدود نمی گردد؛ بلکه روحیات بازجویی شونده و یا دیگر افراد گروه و همچنین مناسبات بین آنان نیزدر آنها بازتاب می یابد که به لحاظ روان شناختی بسیار حائز اهمیت است.
البته شاید بتوان برای اسطوره سازی های دروغین و بیهوده که اتفاقاً بیماری رایجی نیز هست؛ بازجویی های را یکسره فاقد اهمیت و مجعول دانست. اگر چنین بپنداریم باید برای این پرسش، پاسخی شایسته بیابیم که چرا پس از هر دستگیری، خانه های امن به سرعت تخلیه می شد و یا ضربه ای دیگر به گروه وارد می گردید؟

بنابراین، می توان نتیجه گرفت که اسناد اطلاعاتی اعم از بازجویی ها و یا گزارش ها و مکاتباتی که درون یک سازمان اطلاعاتی تولید شده است، بسیار حائزاهمیت می باشد.

مسلّم است که همه بازجویی چه از سوی یک فرد ارائه شده باشد، چه از سوی افراد متعدد، و حتی سراسراعترافات بازجویی شونده، واجد اهمیت مشابهی نیستند و غث و ثمین در آنها کمابیش وجود دارد. این وظیفه مورخ است که اسناد متعدد را به مصاف یکدیگر ببرد تا بر آنچه واقعی تر است، دست یابد. اسناد گاه یکدیگر را تکمیل می کنند وگاه تصحیح. در پرتو یک سند، گاه اسناد دیگر معنادار می شوند و این امکان را برای مورخ فراهم می آورند تا به مانند تصاویر سه بعدی، ازمیان خطوط و نقوش ظاهراً بی معنا، نقش واقعی موجود در تصویر را دریابد.

(چریک های فدایی خلق، نوشته محمود نادری، چاپ مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، صفحات20 تا22)
 

شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.

bultannews@gmail.com

نظر شما

آخرین اخبار

پربازدید ها

پربحث ترین عناوین