فوتبال ایران به بیراهه کشیده شده

* مقوله فرهنگ در فوتبال یعنی چه؟
تصور می کنم فوتبال از فرهنگ جامعه جدا نیست و این دو رابطه تنگاتنگی دارند. تزریق پول بی زبان و نبود فرهنگ مناسب، ما را به بیراهه کشانده است. البته کم رنگی نقش مربی و حتی بی رنگی و پول مداری باعث بروز ناهنجاریهایی شده است. تا به آنجا که یک فرد به خود اجازه می دهد به علی دایی با مشت بی احترامی کند. فوتبال جامعه خاموشی شده که بیشتر به موضوعات افراطی می پردازد. با این وضع، چه انتظاری دارید؟ در پنجاه سال حضور در فوتبال تا این حد کمیته انضباطی را فعال ندیده بودم. اعتقاد دارم فعال شدن کمیته انضباطی یعنی زنگ خطر. این همه عوامل را در بر می گیرد. مماشات، جریمه و محرومیت نشان از بی بند و باری در جامعه فوتبال دارد که بار منفی در دیدگاه خیل عظیم این جامعه خواهد داشت.

* فکر می کنم جواب سوال را نگرفتیم؟
از منظره بنده ورزش ارتباط مستقیم با روح جوانمردی دارد. فرهنگ فوتبالی را در کرامت انسانی معنی می کنم که در پرتو احترام به حریف، مسابقه، تماشاگر، استفاده از ادبیات سالم در کلام و نوشتار و روح قهرمانی در فوتبال تجلی پیدا می کند. فوتبال پدیده ای است که انسانها را به هم زیستی دعوت می کند. در جام جهانی، ملتهای مختلف با رنگهای گوناگون، همه در یک چیز وحدت دارند؛ فرهنگ فوتبال که باعث می شود مرزها از میان برداشته شود و با زبان فرهنگ فوتبال با هم، هم عقیده شوند. این کرامت انسانی نمونه ای از فرهنگ فوتبال است. به یاد دارم در جریان دیدار حساس و نفسگیر منچستر یونایتد و لیورپول که دربی شمال انگلیس است، وقتی آلن اسمیت بازیکن منچستر راهی بیمارستان و به سی سی یو منتقل شد، هوادران لیورپول به کلیساها هجوم آورده و برای سلامتی او دعا کردند.

* وضعیت کنونی جامعه فوتبال را چگونه ارزیابی می کنید؟
یک حالت از هم گسیخته، خارج شده از دست عوامل کنترل کننده و نابه هنجار. سخت گیری لازم انجام نمی شود. معتقدم پایگاه اجتماعی و ملاک حضور مربی روی نیمکت باید سطح تحصیلات باشد. معنی و جایگاه مربی را نمی دانیم. معنی لغوی مربی یعنی رئوف که از نام خدا گرفته شده است. صادقانه عرض می کنم، مجموعه عواملی که در فوتبال هستند، از رسانه ها گرفته تا مدیران، همه در اجرای وظایف خود ناتوان هستند. فوتبال نیاز به آسیب شناسی دارد که جامعه شناسی، حقوق و انسان شناسی را در بر می گیرد تا راهکار مناسبی ارائه دهند.

* در مقایسه با دیگر کشورها در چه سطحی قرار داریم؟
در بیشتر نقاط شرایط بهتری حاکم است. البته ثبات و نظم حاکم از قوانین و راهکارهای مناسب آب می خورد. در آمریکای جنوبی شرایط بسیار حادتر است و نسبت به شرایط اقلیمی فرق می کند. در آمریکای جنوبی شاهد فساد مالی و اخلاقی هستیم و حضور مافیای فوتبال بیشتر نمود دارد؛ اما ترجیح می دهند مقابل تمام این ناهنجاریها سکوت کنند چرا که بیشتر عوامل فوتبال از کانال و شبکه همین افراد به نان و نوایی می رسند. در افریقا شاهد رسوایی اخلاقی ومالی روژه میلا بودیم که روزگاری برترین فوتبالیست قاره سیاه بود.

* آیا فوتبال ما بویی از پیشینه و فرهنگ غنی ما می دهد؟
جوابم منفی است. ولی این را می دانم ورزش نیاز به انسانهای شریف دارد. تمام طبعات ورزش در جامعه دیده می شود. به همین دلیل است که فیفا ارزش زیادی برای جوانمردی قائل است؛ اما متاسفانه کمتر شاهد رفتار جوانمردانه در فوتبال هستیم. فیفا هر سال برترین های اخلاق را در لوزان سوئیس مورد تقدیر قرار می دهد که خوشبختانه بعد از سالها شاهد حضور متوسل زاده در این مراسم بودیم. فوتبال از جامعه می آید و باید آسیب شناسی شود نا ایزوله و جدا از دیگر مسائل باشد. همواره امیدهای واهی به یاس تبدیل می شود. به همین خاطر امیدوار نیستم در صف و هم ردیف پیشینه و فرهنگ غنی ما قرار بگیرد.

* مدیران و باشگاهها چقدر در این امر دخیل هستند؟
نقش اساسی دارند. استخدام مربی و سخت گیری در جذب بازیکن با شخصیت، یکی از کارهایی است که باشگاه باید با وسواس انجام دهد. متاسفانه تنها چیزی که امروزه عمومیت دارد، برد و کسب امتیاز به هر قیمت و اتکا به ابزار درست یا نادرست است.

* برای مثال نمونه ای سراغ دارید؟
بله. به تعداد زیاد این کار فراگیر است و همه از این موضوع در حد توان سود می برند. به فرض مثال، عده ای را اجیر می کنند تا با کمک افرادش به مربی حریف فحاشی می کنند. عرصه را بر او تنگ می کنند تا از کوره در برود و تمرکز تیم و بازیکنان را به هم بزنند. به نظر من این امر نه تنها ضد اخلاقی است؛ بلکه ضد انسانیست.

* شرایط و رفتار بازیکنان را چطور می بینبد؟
نیازی به گفتن بنده نیست. چیزی است که هر هفته شاهد آن هستید. می بینید فلان بازیکن که حتی پیراهن ملی را به تن کرده، درون زمین چگونه با هم رفتار می کنند و چه درگیریها و واکنشهایی نسبت به خطا بروز می دهند. البته به اینجا ختم نمی شود. صفحات روزنامه ها را ورق بزید. کلمات و حرفهایی که بین یکدیگر رد و بدل می شود را بخوانید تا متوجه شوید در چه سطح ودرجه کرامت انسانی قرار داریم.

* وضعیت ورزشگاه ها چطور ارزیابی می کنید؟ چه دارویی برای این بیمار تجویز می کنید ؟
راه حلی سراغ ندارم. پزشک خوبی نیستم و داروی مناسبی برای این بیمار که چندین مرض دارد، بلد نیستم. چندین سال پیش یک گوش شنوا از روسا خواستم که دو گوش خود را گرفتند و حاضر به شنیدن حرف حساب نشدند. الان هم که کار از کار گذشته، نمی دانم باید از کجا شروع کرد.

* به عنوان کسی که 50 سال در فوتبال حضور دارید، انتظار داریم به خاطره کسانی که دغدغه رهایی از وضع موجود را دارند، راه حلی ارائه دهید؟
با چند تا پوستر و تبلیغ در حد چند ثانیه نمی شود کاری از پیش برد. باید از مدرسه فوتبال و مربیان تازه کار شروع کرد؛ حتی آموزش پرورش. پیشنهاد می کنم از عده ای که تحصیل کرده هستند و در جامعه ورزش دستی بر آتش دارند، دعوت شود تا ابتدا ناهنجاریها آسیب شناسی شود و سپس چاره ای در زمینه تئوریک و عملی صورت پزیرد؛ راه حلی که اجرای و عملی باشد.

* گامی در جهت فرهنگسازی در فوتبال انجام دادید؟
سوال سختی پرسیدید. به عنوان کارشناس و کسی که فوتبال را به عنوان یک پدیده انسان ساز می شناسم، در این چندین سال به تمام کسانی که با من سر کار دارند، توصیه کردم از این ابزار پول ساز و محبوب در جهت نیل به هدفی بزرگتر استفاده کنند تا الگوی مناسبی برای آیندگان باشند.

* فدراسیون فوتبال به عنوان یک مرجع تعیین کننده توانسته وظایف خود را در امر فرهنگ سازی به درستی انجام دهد؟
فدراسیون بالاترین مرجع قانونی فوتبال در کشور است و بیشترین انتظار را همگان از آنها دارند؛ اما نمی توانند به تنهایی کاری از پیش ببرند و نیار به عزم ملی دارد. در جام جهانی صحنه ای در ذهنم نقش بست که هیچگاه فراموش نمی کنم . تماشگران تیم ملی کره در پایان دیدار و حتی بعد از باخت تیمشان، نایلکسی در دست داشتند که در هنگام خروج تمام اشغالها را درونش ریخته بودند. پشت این حرکت یک کار انجام شده و قابل تفکر است. برای رسید به چنین جایگاهی باید مدتها فرهنگ سازی شود. باید رسانه ها و تمام عوامل فوتبال در کشور یک دل شوند تا به جایگاه مناسبی برسیم.