داماتو در چه شرایطی ناقض برجام و در کدام حالت، ادامه دهنده آن است؟

گروه بین الملل –آنچه بدیهی است، تمدید این قانون با روح برجام در تعارض کامل قرار داشته و یکبار دیگر، سو نیت امریکا علیه جمهوری اسلامی را نشان می دهد. اما از لحاظ قانونی چطور؟ آیا صرف تمدید مجدد این قانون، برجام نقض خواهد شد؟

«در برجام قرار نبود است همه تحریم‌ها لغو شوند. اشتباه اساسی در افکار عمومی این است که برجام را متضمن لغو تمام تحریم‌ها بر علیه ایران می‌دانند. برجام قطعنامه‌ای برای دستیابی ایران به انرژی هسته‌ای و برداشتن تحریم‌هایی است که معطوف به فعالیت هسته‌ای ایران می‌شود. بسیاری از تحریم‌ها بر علیه جمهوری اسلامی ایران به پرونده هسته‌ای ارتباطی ندارد و در واقع به محورهای دیگر مربوط می‌شود. جمهوری اسلامی ایران در نشست‌های متفاوت مربوط به پرونده هسته‌ای همواره تأکید کرده است که دیپلمات‌ها حق ندارند جز در مسئله پرونده هسته‌ای وارد موضوعات مذاکره دیگری شوند؛ و لذا چگونه می‌شود در باب یک چیز مذاکره کرد و در باب همه چیز به توافق رسید. این امر از نظر منطق حقوقی و سیاسی قابل قبولی نیست.

آمریکا هم بارها گفته است که ما تحریم‌های مربوط به پرونده هسته‌ای ایران را به واسطه قرارداد ژنو لغو می‌کنیم اما تحریم‌های دیگر را برنمی‌داریم. رئیس‌جمهور ایران هم که می‌گوید همه تحریم‌ها برداشته می‌شود، به واقع بطن این سخن این است که تحریم های مربوط به پرونده هسته ای لغو می شود. به نظر نمی‌رسد رئیس جمهور هم معتقد باشد که با بستن قراردادی به نام توافق‌نامة ژنو و برجام، تمام تحریم‌ها از نظر آمریکا تمام شده و برداشته شود.

اما در بند 26 برجام در ارتباط با خرید و فروش و نفت به ایران اعلام شده است و یا به عبار دیگر به ایران در این پرونده فرصت داده شود. در بند 26 متذکر می‌شود که قانون داماتو تا حدودی بعضی از بعضی از مرزهایش که مربوط به همین مسئله است (فروش نفت) نقض شده است و قبل از این هم وقتی برجام پذیرفته شد اوباما دستور نقض به این بندها را داد.

ولی تا زمانی که این تصمیم تمدید می‌شود، کنگره جمهوری‌خواه آمریکا به خاطر اعمال فشار بر تهران، در صدد است تا وضعیتی را ایجاد کند که در تهران برجام از دستور کار خارج شده و سپس ایران را عامل اصلی کنار گذاشتن برجام معرفی کنند تا به واسطه آن، فضای مناسب برای عملکرد ترامپ برای اجماع مجدد بین‌المللی بر علیه ایران را فراهم کند.

تفسیر درست و باور من این است اینکه اگر تحریم‌ داماتو تمدید ‌شود، این یک مسئله است. ولی اینکه بندهای مربوط به داماتو به گونه‌ای دوباره اجرا شود که بندهای مرتبط و غیر فعال شده با برجام بار دیگر فعال شوند، این مسئله دیگر و نقض آشکار برجام خواهد بود. اما اگر تحریم‌ داماتو تمدید شود ولی رئیس‌جمهور وقت آمریکا بندهای مرتبط با برجام را در داماتو لغو نماید باید بگوییم که هیچ‌گونه نقصانی از این جهت در برجام بوجود نیامده است.»

با توضیحات دکتر مطهرنیا، معلوم می شود که صرف تمدید قانون داماتو، برجام نقض نخواهد شد و همه چیز به نحوه عملکرد رئیس جمهور آتی امریکا دارد. رئیس جمهوری که صریحا مخالفت خود با برجام را اعلام کرده است و هرچند بسیار دور از ذهن است که به قول معروف، شمشیر را از رو ببندد و به طور علنی، این معاهده بین المللی را کنار بگذارد اما اصلا بعید نیست که با طراحی سناریوهای مختلف، اجرای برجام را در عمل متوقف کرده و تنها نامی از آن برای ایران بجا بگذارند. همانگونه که تاکنون چنین بوده و رهبر انقلاب، مکرر با این وضعیت اشاره داشته اند.