دارو پس از لغو تحریم ها گران می شود یا ارزان؟/ امسال 4500 میلیارد تومان دارو وارد می کنیم

به گزارش گروه اقتصاد بولتن نیوز، دکتر اکبر عبدالهی اصل، مدیرکل نظارت بر دارو سازمان غذا و دارو و دکتر فریدون مهبودی رئیس انجمن صادرکنندگان داروهای بیوتکنولوژيک و انجمن تولیدکنندگان بهداشتی به صورت حضوری در برنامه گفتگوی ویژه خبری به نقطه نظرات خود درباره واردات دارو در دوران پسابرجام پرداخت. دکتر هاله حامدی فرد تولید کننده فرآوردهای دارویی بیوتکنولوژیک نیز دراین نشست خبری به صورت تلفنی به تشریح دیدگاه های خود در این باره پرداخت.

آنچه در پی می خوانید دغدغه های تولیدکنندگان داروی ایران و نگاه بخش حاکمیتی به موضوع واردات دارو در شرایط پسابرجام است.

شرایط جدید پیش روی صنعت دارو پس از لغو تحریمها تهدید است یا فرصت؟
عبدالهی: نظام دارویی ما ژنریک است که از سال 59 شکل گرفنته و با تکیه بر دانش بومی و در دورانهای مختلف تا الان داروی کشور را تامین کرده. 95 درصد از لحاظ عددی و 65 درصد از لحاظ ارزشی داخلی است. ما دنباله روی صنعت داروسازی نوین در دنیا هستیم. داروهای جدید به محض ورود به بازار بسیار گرانند. ما 108 شرکت فعال داروساز داریم.

این 95 درصد دارو، نیاز ما را به واردات منتفی می کند؟
عبدالهی: برخی از داروهای جدید وارداتی است که معمولا داروهای خیلی جدید و گران هستند. ما دو گروه شرکت وارد کننده دارو نیز داریم. حدود 70 شرکت واردکننده داریم که 80 درصد داروی وارداتی را 20 شرکت اول بر عهده دارند. گروه بعدی هم داروهای فوریتی هستند. بازار دارویی ما امسال 12 هزار میلیارد تومان ارزش دارد که 7500 میلیارد تومان آن ایرانی است و بقیه وارداتی.

شرایط جدید چه تهدید و فرصتهایی دارد؟
عبدالهی: فرصت است چون می توانیم صادرات داشته باشیم. قبلا در تامین ماشین آلات موانعی داشتیم. تهدید نیز این است برخی از شرکتهای وارداتی که درهای ایران را بسته می دیدند و باعث شد بسیاری از داروهای های تک را خودمان تامین کنیم سر سفره آماده می نشینند. متاسفانه مردم هم گرایش به داروی خارجی بدون توجه به کیفیت دارند. هر هیاتی به ایران می آید، صدها تاجر همراهشان می آید. شرکتهای داروسازی نیز نتوانسته اند استانداردها را بگیرند.

فریدون مهبودی، رئیس انجمن تولیدکنندگان بهداشتی وارد گفتگو شد.
نظر شما به عنوان رئیس انجمن تولیدکنندگان درباره تاثیر شرایط پسابرجام بر واردات دارو چیست؟
مهبودی: پساتحریم شامل دو بخش است. موضوع ارزآوری پساتحریم و همچنین واردات را باید مدیریت کرد. ما نگرانیم داروی گرانی وارد کشور شود. دارو داشتیم هر ویال آن برای بیمار سرطانی 8 میلیون تومان می شد. ولی از وقتی تولید داخل می شود، 5 میلیون تومان می شود. برای ورود داروها 5 درصد سقف گذاشتند. ما انتظار داریم دولت اگر قرار است برند وارد شود، تعرفه وارداتی آن نیز اخذ شود.

می شود این کار را کرد؟ تجربه واردات درباره خودرو را داشتیم؟
عبدالهی: دارو از لحاظ قیمت کشش ناپذیر است. یعنی مردم فارغ از قیمت حاضرند هر پولی را بدهند. درباره بیماران خاص خیلی از پزشکان فشار می آورند بیمار، داروی خارجی تهیه کند.

دلیل این موضوع چیست؟
عبدالهی: این بحث طولانی است. تعرفه های ما در حوزه دارو بازدارنده نیست. چون تعرفه واردات حدود 30 درصد است. 4 درصد عوارض گمرکی است که حداقل است. اگر دارو، مشابه داخلی داشته باشد تعرفه اش 30 درصد است. واردات این داروها ممنوع نیست. از لحاظ کیفینت و تعرفه ای محدودیتهایی دارند. ما سقف گذاشتیم 5 تا 10 درصد سهم بازار داروها را داشته باشند. ولی وقتی فشار بیمار و پزشکان زیاد شود دولت نمی تواند مقاومت کند.

مهبودی: اشکال اینجاست نگاه ملی بر صنعت دارو حاکم نیست. اگر قرار است بازار کاذب توسط واردکننده خاص یا پزشکان معدودی ایجاد شود و به مجلس کشیده شود، می بینیم که نگاه ملی نیست. وقتی می توان نگاه ملی داشت که وزارتخانه، رسانه ها و مجلس متوجه شود. وقتی 95 درصد داروی داخلی را ما تولید می کنیم چطور می گوییم داروی ایرانی کیفیت ندارد؟ رسانه ملی از این دارو حمایت نمی کند. در رسانه شما طرفداری از داروی خارجی می کنند. وقتی سهمیه دارند و سهمیه تمام شده، رادیو تلویزیون بازار کاذب ایجاد می کند. تا این نگاه ملی حاکم نشود، به دست وزیر و رئیس سازمان مشکل حل نمی شود.

دکتر هاله حامدی فرد، تولید کننده فرآوردهای دارویی بیوتکنولوژیک به صورت تلفنی وارد برنامه شد.

شرایط جدید به شما کمک می کند یا تهدید آمیز است؟
حامدی فرد: شرایط پسابرجام ارتباطات را بیشتر می کند و پتانسیل سودآوری دارد. هر طرفی به منافع خود نگاه می کند. ما نیز وقتی سر میز مذاکره می نشینیم، باید بدانیم منافعمان کجاست. ما دنبال چه ارزش افزوده ای هستیم؟ پیشنهادهای آنان تامین کننده ارزش افزوده در کشور ما هست یا نه؟ ما پتانسیل بزرگی در صنعت داروی کشور داریم و در زمینه تولید داروهای هایتک و بیوتک، یک قطب اصلی در دنیا هستیم. در یکی دو سال گذشته ما توانسته ایم trend صنعت دارو را برعکس کنیم. آنقدر تکنولوژی ما جذاب شده که کشورهایی مانند ترکیه، روسیه و مالزی به سمت ما آمدند و ما در جایگاه تکنولوژی دهنده بودیم. انتقال تکنولوژی داروی هایتک از طریق ما صورت گرفته. الان بازارهای بیشتری به روی ما باز است. از سوی دیگر تهدید داریم. بازار 80 میلیونی با قدرت پرداخت بالا داریم که برای همه شرکتهای خارجی جذاب است.

شکی نیست که واردات در هر کشوری باید در راستای منافع تولیدکننده باشد، انتقال تکنولوژی بعد از لغو تحریمها چطور امکان پذیر می شود؟
عبدالهی: تجربه های ما در این جحوزه ناموفق بوده. ما بعد از انقلاب هیچ انتقال تکنولوژی موفق از خارج به داخل نداشتیم. وزارت بهداشت هیچ سفره رنگینی برای کسی پهن نکرده. الان پس از رفع تحریمها ما به سال 89 برمیگردیم. چند درصد شرکتهای خارجی حاضر بودند تکنولوژی به ما بدهند؟ همه دنبال بازار ما بودند. الان ما در داروهای هایتک تکنولوژی برتر را داریم. درباره داروهای ژنریک هم از قبل از انقلاب زمینه داشتیم. متاسفانه تولیدکننده های ما بیشترصنعتگر هستند. عمدتا دارای مدیریت پیشرفته نیستند.

مهبودی: رویکرد دنیا در 15 سال گذشته عوض شده. در ایران زیرساختهای شکل گرفته که باارزش است. نیروی انسانی خوبی داریم. درسهای دانشگاه های ما در حد کشورهای پیشرفته است. شرکتهای دانش بنیان که زاییده دانشگاه ها هستند، می توانند بازار را زیر و رو کنند. ما بیشتر کارخانه دار بودیم تا صنعتگر. الان فارغ التحصیلان دانشگاه ها هم قدرت صادرات دارند هم کیفیت و هم مدیریت. باید به این اهمیت دهیم که نگاهش به دانشگاه به عنوان صنعت باشد. در قوانین اخیر این زیرساختها تصویب شده. اگر داروی جدیدی تهیه شود و تا سقف 30 درصد بازار را بگیرد، دیگر واردات آن ممنوع می شود. سیاستهای حمایتی در زمینه قانونگذاری خیلی خوب بوده ولی به ضمانت اجرایی و حمایت همه جانبه نیاز داریم.

عبدالهی: نکته بد این است که قانون دارو مربوط به 60 سال پیش است و سال 69 تغییرات جزئی یافته. این قانون باید عوض شود ومتاسفانه آنقدر قانون دیر عوض می شود که طول عمر دولت عوض شده و سلایق تغییر می کند. درباره آیین نامه ها و ضوابط اگر به محافل قضایی برسد، قاضی می تواند آیین نامه را لغو کند. دولت قبل این را به عنوان طرح شروع کردیم ولی طرح بردن هم به عمر دولت قبل وصال نداد. قانون دارو هنوز مربوط به زمانی است که داروسازی یک لابراتور در طبقه دوم مغازه بوده.

شما به عنوان یک تولیدکننده دارو، درباره تامین سرمایه و نقدینگی در شرایط جدید چه استفاده ای می شود کرد؟
هاله حامدی فرد: زنجیره دارو تا حد زیادی تحت فشار است چون دارو به شرکتهای پخش فروخته می شود و آنها به داروخانه ها می دهند. عمده هزینه فروش به داروخانه ها و بیمارستانها باید از طریق پرداختی بیمه ها برگردد. تعویق در دادن پول داروها، به شدت ما را تحت فشار می گذارد. الان بهره های بانکی با خواب پول دارو تطابق ندارد. سرمایه گذار خارجی عمدتا در صنایع ما سرمایه نگذاشته اند. چیزی در خیلی از موارد به صورت تولیدنمایی ایجاد می کنند. عمده ارزش افزوده از کشور خارج می شود و برچسب ایرانی می خورد. واقعیت این است که سرمیز که می نشینیم مشخص کنیم چه می خواهیم و از چه سطحی می خواهیم و در ابتدای امر ورود هم شرکتهای خارجی باید از همان سطح شروع کنند. نه اینکه بگویند 3 سال واردات می کنیم. 3 سال بسته بندی می کنیم و پس از 10 سال فرمول می دهیم.

پیشنهاد منطقی است. نظر شما چیست؟

عبدالهی: صنعت بیوتک ما رشد کرد چون بخش خصوصی بود. وزارت بهداشت نیز سختگیری در قیمتها نداشت. در گروه داروهای عمومی سیاستهای دولت بسیار سختگیرانه است که باعث می شود هیچکس سرمایه گذاری نکند و 70 درصد داروهای معمول توسط سازمانهای دولتی و شبه دولتی تامین می شود. داروهای ژنریک ما یک سی ام داروهای وارداتی است. خیلی ازمصرف کننده ها نیز داروی خارجی را می خواهند. راه حل این است قیمتها رقابتی شود و دولت دست از قیمت گذاری بردارد. ما منع هایی داریم که از بیرون به وزارت بهداشت فشار می آورد که قیمت دارو را بالا نبر. قیمت یک قرص از یک آدامس ارزانتر است.

درباره جلب سرمایه گذاری خارجی چقدر می توان مانور داد؟
عبدالهی: وقتی قبول داریم داروسازهای خارجی بیایند که از تولید، فرمولاسیون و تولید و کشت سلولی بیاورند. این اصول ما برای پذیرش داروسازان خارجی است.

مهبودی: کشور ما از لحاظ ساختاری از حالت در حال توسعه به سمت توسعه یافتگی می رود. زیرساختها را داریم که امکان می دهد سرمایه گذاری مشترک صورت گیرد. به نظر می رسد انتقال تکنولوژی در امر دارو موفق نیست. چاره فقط سرمایه گذاری مشترک با خارجی ها است و در غیر این صورت نگاه این شرکت کننده ها به ما همیشه به عنوان مصرف کننده است تا شریک تجاری.