«بولتن موسیقی»؛ ویژه نامه روزانه جشنواره فجر/1

 شامگاه جمعه 24 بهمن اولین حضور گروه «چارتار» در قالب جشنواره موسیقی فجر بود و علی مرادخانی معاون هنری وزیر ارشاد و پیروز ارجمند مدیر دفتر موسیقی وزارت ارشاد و همچنین فرزاد حسنی مجری تلویزیون در این اجرا حضور داشتند.

زمان اجرای گروه در بلیت ها ساعت 21 نوشته شده بود با این حال با قرار گرفتن مخاطبان سالن در صندلی های خود این اجرا با 30 دقیقه تاخیر در ساعت 21:30 آغاز شد. 

شروع این اجرا از همان ابتدا با انرژی و تشویق های پی در پی مخاطبان همراه شد به گونه ای که با نقش بستن اسم «چارتار» بر صفحه نمایش و همچنین نماهنگ کوتاهی از این گروه حضار با دست زدن های مکرر از اعضای این گروه موسیقایی دعوت کردند که به استیج بیایند و به این ترتیب نوازندگان در جایگاه های خود قرار گرفتند و آرمان گرشاسبی خواننده گروه نیز به آنها اضافه شد.

«جاری شو سپردمت به جاده های رها/ به عمق باران / به روح آیینه ها» این اولین قطعه ای بود که گروه «چارتار» تقدیم مخاطبانش کرد. «قطار» با شعری از احسان حائری ترانه سرای این گروه از قطعات «باران تویی» است که سال گذشته منتشر شد.

آرمان گرشاسبی خواننده گروه «چارتار» بعد از اجرای اولین قطعه به مخاطبان خود سلام گفت و خطاب به آنها بیان کرد: من افتخار می کنم روی صحنه ای اجرا می کنم که شما در روی صندلی هایش می نشینید. ما صبح با مشقت فراوانی از کیش خود را به اینجا رساندیم و کمی خسته بودیم اما الان که شما را می بینیم خیلی خوبیم.

با شروع قطعه دوم، بهزاد حسن زاده نوازنده کمانچه به این گروه پیوست و با شروع تک نوازی های وی و اضافه شدن سینتی سایزر باقی اعضای گروه هم در نواختن قطعه «هندسه» همراه شدند. ملودی های موسیقایی این گروه که سبکی تلفیقی دارد از فراز و فرودها، ریتمی نرم و گاه راز آمیز بهره گرفته اند که این ملودی مدرن با آواز سنتی آرمان گرشاسبی نوعی از موسیقی کلاسیک ایرانی را تحویل مخاطب می دهد.

این ملودی ها از نقطه ای آرام آغاز شدند به اوج رسیدند و بعد با سکوت سازها خواننده با صدایی آرام اولین ترجیع بند از قطعه دوم خود را خواند:

«هر گوشه ای از شور آواز من پیدا می شود قصیده تو

نور باور پرواز تا به ناکجا تابیده شد به جان ز دیده تو

طلوع نگاه شروع شراب از مختصات نام توست

ایمان من در حلقه هندسه اندام توست»

اشعار آلبوم «باران تویی» شاید اگر با لحن مورد نظر خواننده گروه خوانده نشود در وهله اول معنایی را برای مخاطب منتقل نکند بنابراین نیاز است که شنونده با دقت بیشتری از یک موسیقی معمولی به این اشعار گوش بسپارد تا متوجه آنها شود و اصلا شاید به همین دلیل است که سازها در هم آوایی با صدا و کلام کمتر سهیم می شوند و کلام شعری خود نقش سازی جداگانه را دارد که باید به تنهایی نواخته شود.

قطعه دوم را بخشی از مخاطبان سالن با خواننده همراهی می کنند. شاید از ویژگی های این گروه و اجراهای آن این باشد که بنایی ندارند تا با انبوهی از سازها و ریتم های تند و ضرباهنگ های شدید مخاطب خود را در سالن نگه دارند. 

در اواسط اجرای «هندسه» تک نوازی هایی از کمانچه ریتم را به دست می گیرد «ببار ای ابر می اندود من مستانه ام کن/ بسوز اندیشه را از بیخ و بن دیوانه ام کن» خواننده این ترجیعات را همراه با مخاطبان تکرار می کرد و قطعه دوم هم با استقبال جمعیت حاضر در سالن پایان یافت.

وی در ادامه آرش مقدم نوازنده درامز و دارا دارایی نوازنده گیتار بیس را معرفی کرد و برای شروع قطعه بعدی عنوان کرد: این قطعه را با افتخار به تک تک شما تقدیم می کنم و می خواهم تا آن را با هم بخوانیم.

با آغاز اولین ضرباهنگ های سینتی سایزر و حال و هوای موسیقی که در فضا پیچید تشویق های جمعیت و همراهی آنها با قطعه بلند شد. دست زدن ها و ریتمی که مردم با سرهایشان به هنگام خواندن این قطعه گرفته بودند نشان از پرطرف دار بودن «آشوبم» بود. این نخستین قطعه از آلبوم «باران تویی» است که خواننده تنها در بخش هایی با جمعیت همراه شد. جمعیتی که در میان آنها اگرچه قشر 25 تا 35 سال بیشتر دیده می شد اما از سنین دیگر چه کمتر و چه بزرگسال تر هم بسیار یافت می شدند.

«آشوبم آرامشم تویی

به هر ترانه ای سر می کشم تویی

سحر اضافه کن به فهم آسمانم»

این قطعه نیز با تحریرها و آوازخوانی های خواننده گروه به سبک سنتی همراه بود و در عین حفط این ملودی کلاسیک ایرانی از ریتمی گاه تند و ضربی و از قابلیت های بیشتر درامز و گیتار بیس بهره می گرفت.

با تشویق های پی در پی مخاطبان برای اجرای این قطعه، گرشاسبی چندین بار به نشانه تشکر سر تکان داد و دستانش را بر سینه اش گذاشت و در پایان همه این تشویق ها بیان کرد: چقدر شما خوبید! دل ما برای شما تنگ شده بود.

وی در این کنسرت که در بخش پاپ جشنواره موسیقی فجر اجرا شد با توضیحی در این باره عنوان کرد: ما دوست داریم که جشنواره موسیقی فجر به گونه ای باشد که هر گروهی بتواند در سبک خودش اجرا کند. یعنی «چارتار» جزو اجراهای پاپ محسوب نشود چون پاپ نیست و هر گروهی سر جای خودش باشد.

در این فاصله جمعیت سالن «باران» را فریاد زدند و از گروه خواستند که قطعه «باران تویی» را برای اجرا کنند.

با اولین نواهایی که از سینتی سایزر بلند شد و نماهنگی که در صفحه نمایش قطرات آب بر زمین می چکید شوق حاصل از این قطعه در جمعیت به فریادهای پیاپی تبدیل شد و حتی قبل از اینکه آرمان گرشاسبی شروع به خواندن کند آواز این ترانه را همخوانی کردند. 

«از آسمانم، ماتم ببارد
هراس ِ بی‌ تو ماندنم ادامه دارد..
نمی‌نویسم ترانه بی‌ تو
چگونه پر کشد خیالِ واژه بی‌ تو..»

این اولین بخش های ترانه ای است که شاید گروه «چارتار» بیشتر با آن شناخته شود. آنچه شاید کمی اینجا جلب توجه کند این است که به نظر می رسد در اجرای کنسرت چارتار گاهی آواز و ملودی سازها با اجرای سالنی تناسبی ندارند و باید تنظیم دوباره ای برای اجرای کنسرت ایجاد می شد.

با این حال اکثر مخاطبان از این اجراها لذت بردند و تشویق ها آنقدر پیاپی بود که خواننده در پاسخ به این تشکرها بیان کرد: «با ما چه کار می کنید»

وی همچنین گفت: ما مشغول تولید آلبوم دوم خود هستیم و در تمام لحظات پروسه تولید این آلبوم فقط به شما فکر می کنیم و اینکه شما در کنار ما هستید باعث می شود تا ما هم باشیم.

از جمله قطعات دیگری که گروه «چارتار» مردم را به شنیدن آن مهمان کرد «مرا به خاطرت نگه دار» بود که باز هم طرفداران زیادی در میان جمعیت سالن داشت. ریتم و فراز و فرودهای سینتی سایزر و امکانی که این ساز در هماهنگی با گیتار بیس و ضرباهنگ های درامز پدید آورده بود از ویژگی های موسیقی تلفیقی این گروه است.

یکی از ویژگی های اجراهای زنده استفاده از ظرفیت های سازهای زنده در کنسرت هاست. شب گذشته کیمیا شعرباف تک نوازی های خوبی از ابوآ به نمایش گذاشت و سالن را دقایقی با خود همراه کرد. وی از یک ملودی آرام آغاز کرد و اوج گرفت و در ترکیبی با دیگر سازها همراه شد. 

اجرای دوباره قطعه «آشوبم» و اجرای «خوشا به حال من» از دیگر قطعاتی بودند که شب گذشته در سالن همایش های بین المللی برج میلاد اجرا شد.

تالار وحدت ساعت ۱۸:۱۵ روز جمعه ۲۴ بهمن میزبان ارکستر تازه تاسیس شده فرهنگی شهر تهران با حمایت خانه هنرمندان ایران و رهبری ارکستر نادر مشایخی بود. البته یکی از نکات قابل توجه کنسرت که نسبت به اجرای چند هفته قبل ارکستر در تالار استاد ناظرزاده تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه رفت این بود که عبدالحسین مختاباد به جای بیژن کامکار به عنوان خواننده حضور داشت.

در کنسرت چند هفته قبل از نام مختاباد برای خوانندگی کنسرت نام برده شده بود اما گویا مسوولان ارکستر طوری برنامه ریزی کرده بودند که از وی در اجرای جشنواره استفاده کنند.

ساعت ۲۱ همین روز هم رسیتال پیانو یویا وندت از کشور آلمان در بخش بین المللی میزبان دوستداران موسیقی بود. در بخش استعدادهای درخشان نیز ساعت ۱۵ دونوازی ویولن و پیانو وفا حمیدی، تکنوازی پیانو صدف الماسی، تکنوازی ویولن آوا شادمانی در تالار رودکی اجرا شد. این در حالی است که از ساعت ۱۸:۳۰ در بخش رقابتی تریو بتهون امیر محمد کاظمی و «هرمس» مهسا قربانی در این مکان میزبان تماشاگران بود. ساعت ۲۱:۳۰ نیز دوئت پیانو و کلارینت از کشورهای ایتالیا و اتریش در بخش بین الملل برنامه های خود را اجرا کردند که آثار اجرا شده در بخش بین المللی با استقبال بیشتری از سوی مخاطبان مواجه شد.

یکی از نکات قابل تحسین ستاد جشنواره در بخش استعدادهای درخشان استفاده از پیانوی جدید تالار رودکی به جای پیانوی مستعمل سال گذشته این مکان بود که سال گذشته با انتقاد هنرمندان شرکت کننده در جشنواره رو به رو شده بود. البته یکی دیگر از اقدامات قابل توجه ستاد برگزاری نیز حضور گروه تشریفاتی در همه تالارهای میزبان جشنواره است که در ورودی هر تالار با لباس های متحد الشکل به مخاطبان خوش آمد می گفتند.

گروه پرطرفدار «چارتار» که برای اولین بار در چارچوب جشنواره موسیقی فجر کنسرتی را برگزار می کرد ساعت های ۱۸:۱۵ و ۲۱ در برج میلاد تهران میزبان علاقه مندان خود با اجرای چند قطعه جدید و قطعه های آلبوم «باران تویی» بود. البته در اجرای دوم علی مرادخانی معاون هنری وزیر ارشاد، پیروز ارجمند مدیر دفتر موسیقی و فرزاد حسنی و تعدادی دیگر از هنرمندان به عنوان مهمان ویژه حضور داشتند. این گروه شب پیش از کنسرت جشنواره نیز برنامه ای را در جزیره کیش برگزار کرده بودند.

در تالار ایوان شمس نیز گروه سهند به خوانندگی رشید وطن دوست ساعت ۱۸:۱۵ و گروه خنیا به سرپرستی پری ملکی ساعت ۲۱ آثار خود را در بخش جنبی اجراکردند. فرهنگسرای نیاوران هم ساعت ۱۸:۱۵ در بخش ویژه بانوان میزبان گروه موسیقی سیمین سپهر به سرپرستی سوسن سپهری بود.

گروه فیلمبرداری برخی از تالارهای میزبان جشنواره از جمله تالار رودکی در طول اجرای برنامه های بخش استعدادهای درخشان دائما با تلفن همراه خود صحبت می کردند که این اقدام با اعتراض تماشاگران مواجه شد اما بلافاصله بعد از تذکر مدیران تالار آنها را متقاعد کرد که تالار اجرای زنده موسیقی جای تلفن کردن نیست. البته در این میان نمی توان فیلمبرداری و عکسبرداری برخی از تماشاگران در تالار وحدت و برج میلاد را نیز نادیده گرفت که گویا به دلیل رعایت نشدن قانون کپی رایت در ایران این موضوع تبدیل به امری عادی شده است.

گروه موسیقی «چهارگان» به سرپرستی احسان ذبیحی فر و گروه «یاد» به سرپرستی محمدرضا ابراهیمی و مجتبی عسگری ساعت ۲۰ در فرهنگسران ارسباران میزبان علاقه مندان موسیقی در بخش نسلی دیگر بودند. در بخش رقابتی نیز از ساعت ۱۸:۱۵ تا ۲۱ به ترتیب گروهای «باران شیراز» به سرپرستی امیرحسین دادور، «سایه سار» به سرپرستی حسین سلیمانی، «کر مهر وطن» به سرپرستی مسعود نکویی و «کر آوای باران» به سرپرستی سارا جلایی در برج آزادی آثار خود را ارائه دادند.

از نکات دیگری که با وجود اعلام مسوولان جشنواره خبر از برگزاری آن داده شده بود، برپایی سلسله نشست های «فقه و موسیقی » است که در اولین روز جشنواره فعلا خبری از تاریخ و مکان برگزاری آن به رسانه ها داده نشده است. این در حالی است نمایشگاه آثار شنیداری هم که وعده برگزاری آن در نشست خبری جشنواره در سالن های انتظار تالارهای میزبان جشنواره داده شده در برج میلاد و تالار وحدت هنوز برپا نشده است.

استقبال کم خبرنگاران از بخش های رقابتی، استعدادهای درخشان و نسلی دیگر نیز از جمله نکاتی است که می توان به اشاره کرد. البته خبرنگاران رسانه هایی که در طول سال کمتر در جریان فعالیت‌های موسیقایی هستند گویا فعلا ترجیح می دهند از اجراهای پرطرفدارتر استفاده کنند.

با اینکه در جدول جشنواره خبری از اجرای موسیقی خیابانی نبود اما در اولین روز جشنواره این گروه موسیقی دانشگاه نیروی انتظامی بود که با آغاز جشنواره با حضور در محوطه تئاتر شهر قطعاتی با موضوع انقلاب اسلامی را برای شهروندان تهران اجرا کرد. این گروه قرار است هر روز تا پایان جشنواره به مدت ۳۰ دقیقه برنامه های خود را اجرا کند.

 روز جمعه 24 بهمن و در دومین روز از برگزاری جشنواره موسیقی فجر که به نوعی آغاز رسمی جشنواره در بخش های مختلف است سه هنرمند دهه هفتادی با اجرای قطعه های مختلف از آهنگسازان برجسته موسیقی کلاسیک در بخش استعدادهای درخشان که می تواند یکی از مهم ترین و بهترین بخش های جشنواره فجر در میان هیاهوها و حاشیه های بخش های دیگر به حساب آید اجراهای دلنشین، هنرمندانه و با کیفیتی را به مخاطبان کم و بیش پرتعداد تالار رودکی ارائه دادند.

وفا حمیدی نوازنده 20 ساله ویولن اولین هنرمندی بود که از ساعت 15 در تالار رودکی همراه با کیمیا محمدی نوازنده جوان پیانو سونات شماره 5 اپوس 24 بتهون را برای علاقه مندان اجرا کرد. این هنرمند که گویی برای چندمین بار پیاپی در تالار حرفه ای رودکی برنامه اجرا می کند از سال 82 نوازندگی ویولن را نزد شمیم موحد آغاز کرده و حدود 10 سال زیر نظر مدرسانی چون ابراهیم لطفی، سروش شاه محمد و گلریز زربخش به فراگیری این ساز پرادخته است. او نوازندگی پیانو را نیز از سال 85 نزد سینا خیرآبادی آغاز و در این مدت از راهنمایی های بهنام ابوالقاسم و پرفسور تنگیز شاولو خاشویلی بهره برده است.

اما پدیده روز اول بخش استعدادهای درخشان جشنواره بدون تردید و به زعم حاضران در سالن اجرا صدف الماسی نوجوان 17 ساله نوازنده پیانو بود که با اجرای آثاری از بتهون و شوپن تماشاگران تالار رودکی را به وجد آورد. تسلط مثال زدنی در نوازندگی، تلاش برای اجرای هرچه بهتر قطعات، نحوه نوازندگی با توجه به جو حرفه ای تالار رودکی و توجه به عنصر احساس از این هنرمند در اولین روز از برپایی بخش استعدادهای درخشان پدیده ای ساخت که در شلوغی ها و اتمسفرهای همیشگی موجود در جشنواره ها که عمدتا معطوف به بخش پاپ جشنواره است می تواند از نقاط امیدبخش جشنواره سی ام تلقی شود.

الماسی از سن 9 سالگی با نواختن پیانو نزد شهنوش شهیدی به فراگیری موسیقی پرداخته و سپس با هانیبال یوسف فعالیت خود را تا سال 89 انجام داده است. این هنرمند نوجوان در مقطع دوم راهنمایی وارد هنرستان موسیقی دختران شده و از آن زمان تاکنون به طور تخصصی ساز پیانو را نزد امیر صراف فرا می گیرد. الماسی از سال 91 دوره های متعدد آهنگسازی نزد مدرسانی چون هوشیار خیام، کارن کیهانی و احسان صبوحی را گذرانده است.

سومین اجرای بخش استعدادهای درخشان جشنواره هم به تکنوازی ویولن جوان بیست ساله آوا شادمانی اختصاص داشت که این هنرمند با اجرای 5 قطعه از یوهان سباستین باخ برنامه قابل قبولی را برای مخاطبان اجرا کرد. این هنرمند که دانشجوی رشته نوازندگی ساز جهانی پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران است غیر از عضویت در کوارتت زهی اروند از تعلیم هنرمندانی چون لعیا اعتمادی، سیاوش ظهیرالدینی، سهیل دهستی، ستاره بهشتی، پیام گرایلی و ایمان فخر بهره گرفته است.

از نکات قابل توجه این بخش می توان حضور پیانوی جدید تالار رودکی اشاره کرد که با توجه به اعتراض و انتقادات هنرمندان در جشنواره سال گذشته مدتی است از این پیانو برای استفاده هنرمندان استفاده می شود.

حسن ریاحی، امیر اشرف آریانپورو اکبر محمدی از مهمانان ویژه روز اول بخش استعدادهای درخشان بودند.

به هر ترتیب اجرای قابل ستایش هنرمندان نوجوان در بخش استعدادهای درخشان جشنواره موسیقی فجر طی سال های گذشته نشان از توجه بیشتر سیاستگذاران موسیقی کشور این بار نه فقط در حرف بلکه در عمل برای معرفی و تلاش برای استمرار فعالیت این هنرمندان به شکلی هدفمند می دهد که البته با توجه به فضای پرالتهاب موسیقی کشور که بیشتر درگیر حاشیه هاست تا کیفیت، رسیدن به این مهم در یک مقطع موسیقایی زود هنگام کمی بعید به نظر می رسد.

البته بخش استعدادهای درخشان جشنواره نکته ای دیگر هم می تواند داشته باشد که ای کاش دست‌اندرکاران موسیقی پاپ که این ماه‌ها به شدت درگیر کنسرت های بعضا بدون خلاقیت و تکراری در جشنواره موسیقی و خارج از جشنواره هستند برای زمان کوتاهی هم که شده به تالار رودکی، فرهنگسرای ارسباران، برج آزادی، تالار ایوان شمس و تالار وحدت سری بزنند تا شنیدن طعم و رنگ موسیقی کلاسیک قامت رعنای آنها را نیز گرفتار خود کند.