کد خبر: ۲۳۷۹۸۶
تعداد نظرات: ۳ نظر
تاریخ انتشار:

نگاهی به حکومت های محلی و انتخابات شورایاری های شهر تهران

محمدباقر فرهند
گروه اجتماعی، حرکت نظام سیاستگذاری شهری در روند تکامل خود، با فراز و فرود های بسیار زیادی همراه بوده است. سیر تکامل نظام حاکم بر سیاستگذاری شهرها به گونه ای بوده است که در آن منافع عمومی، همواره بیشتر مد نظر قرار می گرفته است. در خصوص تغییر ساختار حکمرانی شهرها، نظریات متفاوت و متعددی وجود داردکه می خواهیم در این بخش به بیان آن بپردازیم. از منظر گاه تقسیم اقتدار، شیوه حکمرانی حکومت ها در جوامع، امروزه از دو ساختار سیاسی متمرکز(عمودی) و غیر متمرکز(افقی) پی روی می کند. اغلب کشور ها با پیروی نگاهی به حکومت های محلی و انتخابات شورایاری های شهر تهراناز یک شکل غالب، شیوه ی حکمرانی متناسب با ویژگی های جوامع خود را مد نظر قرار می دهند که متناسب با زمینه های سیاستی، درجات آن تغیر و تحول پیدا می کند.  شکل نوینی که امروزه از دولت ها در عرصه های ملی و بین المللی وجود دارد برخواسته از یک فرایند تاریخی و تکمیلی مطابق با رشد آگاهی سیاسی جوامع، است. این تکامل همواره با کاهش قدرت دولت در برخی حوزه ها و افزایش آن در دیگر حوزه ها همراه بوده است که در این میان حوزه های شخصی افراد نیز نتوانسته است از سیطره حکمرانی دولت خارج شود.
 
امروز 3 دوره از شنیده شدن واژه شورایاری ها می گذرد . واژه ای که در درون خود همراهان اعضاء شورای شهر را در اداره امور شهری مستتر کرده است . بازوان نظارتی و مدیریتی شورای شهر تهران ، مسیری در راه تحقق حکمروایی خوب شهری در قالب پارلمان های محلی می گذرد ، ولیکن به درستی تعریف دقیقی از این نحوه حکومت داری ارایه نگردیده است . این عدم تعریف موجب گردیده که با همه تلاش هایی که مدیریت شهری امروز تهران در کنار شورای شهر انجام داده اند ادبیات مشترکی میان مدیریت شهری و بخشی از شهروندان مسئول به عنوان شورایاران ایجاد نشده و لذا بخش قابل توجهی از سرمایه اجتماعی که متصور بود اجرایی شود با چالش کاهش مشارکت ، سوء استفاده عده ای از ظرفیت های ایجاد شده ، نبود تخصص در کنار تعهد لازم و مواردی اینچنینی روبه رو گردد .
 
به گزارش بولتن نیوز،در این نگاه است که تعریف دقیقی از حکومت های محلی می بایست ارایه گردد : در خصوص تعریف حکومت محلی[1] نظرات مختلفی بیان شده است. فرهنگ لغت آنلاین«آیدیو انگلیش[2]» به صورت خلاصه و مختصر بیان می دارد که این مفهوم تنها بمعنی حکومت در یک محل است و بخشی از چیزا هایی مثل مقامات، دولت، رژیم، حکومت کلان شهری و حکومت خرده شهری را در بر می گیرد، و عموما بندرت نیز مورد استفاده قرار می گیرد(فرهنگ لغت آنلاین آیدیو انگلیش). همچنین فرهنگ لغت آنلاین«دیکشنری[3]» نیز اصطلاح حکومت محلی را در قالب اسم بمعنی ادارهامورمدنیشهر،شهرستانویامنطقهتوسطساکنانآنبهجایدولتدرسطحکلان بکار برده است(فرهنگ لغت آنلاین دیکشنری). «مقیمی» نیز در یک نگاه مدیریتی سعی کرده است که حکومت محلی را موجودیتی سازمان یافته، که دارای مشخصه های حکومتی بوده و از استتقلال اداری و مالی(و نه سیاسی) قابل ملاحظه ای برخودار است و هدف از ایجادش، ارایه خدمات عمومی به مردم محل با حداکثر کارایی و اثربخشی است(مقیمی، پیشین: 41)، تعریف کند. «نوین» نیز با رویکرد حقوقی، حکومت محلی را مجموعه از سازمان هایی می داند که در قالب سازمانی عمومی در قسمتی از خاک یک کشور که دارای قدرت عالی سیاسی یا شبیه آن باشد و به موجب قوانین عمومی یا خصوصی تشکیل می شود برای ارائه خدمات لازم در آن محدوده ی خاص برای مردم، شکل می گیرد(نوین، 1387:153).تعبیری که«قالیباف» نیز از حکومت محلی ارائه می دهد به مثابه نظر دیگران است بعقیده او حکومت محلی سازمانی عمومی است که به موجب قوانین عمومی یا خصوصی تشکیل می شود تا خدمات لازم را درمحدوده خاصی برای مردم تامین کند.این حکومت ها فاقد قدرت عالی سیاسی به معنای واقعی می باشند(قالیباف،پیشین: 87).
 
[1]-Local government
 
[2]-Audio English
 
[3]-Dictionary                                                                                                          حرکت نظام سیاستگذاری شهری در روند تکامل خود، با فراز و فرود های بسیار زیادی همراه بوده است. سیر تکامل نظام حاکم بر سیاستگذاری شهرها به گونه ای بوده است که در آن منافع عمومی، همواره بیشتر مد نظر قرار می گرفته است. در خصوص تغییر ساختار حکمرانی شهرها، نظریات متفاوت و متعددی وجود داردکه می خواهیم در این بخش به بیان آن بپردازیم. از منظر گاه تقسیم اقتدار، شیوه حکمرانی حکومت ها در جوامع، امروزه از دو ساختار سیاسی متمرکز(عمودی) و غیر متمرکز(افقی) پی روی می کند. اغلب کشور ها با پیروی از یک شکل غالب، شیوه ی حکمرانی متناسب با ویژگی های جوامع خود را مد نظر قرار می دهند که متناسب با زمینه های سیاستی، درجات آن تغیر و تحول پیدا می کند.  شکل نوینی که امروزه از دولت ها در عرصه های ملی و بین المللی وجود دارد برخواسته از یک فرایند تاریخی و تکمیلی مطابق با رشد آگاهی سیاسی جوامع، است. این تکامل همواره با کاهش قدرت دولت در برخی حوزه ها و افزایش آن در دیگر حوزه ها همراه بوده است که در این میان حوزه های شخصی افراد نیز نتوانسته است از سیطره حکمرانی دولت خارج شود.
امروز 3 دوره از شنیده شدن واژه شورایاری ها می گذرد . واژه ای که در درون خود همراهان اعضاء شورای شهر را در اداره امور شهری مستتر کرده است . بازوان نظارتی و مدیریتی شورای شهر تهران ، مسیری در راه تحقق حکمروایی خوب شهری در قالب پارلمان های محلی می گذرد ، ولیکن به درستی تعریف دقیقی از این نحوه حکومت داری ارایه نگردیده است . این عدم تعریف موجب گردیده که با همه تلاش هایی که مدیریت شهری امروز تهران در کنار شورای شهر انجام داده اند ادبیات مشترکی میان مدیریت شهری و بخشی از شهروندان مسئول به عنوان شورایاران ایجاد نشده و لذا بخش قابل توجهی از سرمایه اجتماعی که متصور بود اجرایی شود با چالش کاهش مشارکت ، سوء استفاده عده ای از ظرفیت های ایجاد شده ، نبود تخصص در کنار تعهد لازم و مواردی اینچنینی روبه رو گردد . 
  در این نگاه است که تعریف دقیقی از حکومت های محلی می بایست ارایه گردد : در خصوص تعریف حکومت محلی  نظرات مختلفی بیان شده است. فرهنگ لغت آنلاین«آیدیو انگلیش » به صورت خلاصه و مختصر بیان می دارد که این مفهوم تنها بمعنی حکومت در یک محل است و بخشی از چیزا هایی مثل مقامات، دولت، رژیم، حکومت کلان شهری و حکومت خرده شهری را در بر می گیرد، و عموما بندرت نیز مورد استفاده قرار می گیرد(فرهنگ لغت آنلاین آیدیو انگلیش). همچنین فرهنگ لغت آنلاین«دیکشنری » نیز اصطلاح حکومت محلی را در قالب اسم بمعنی ادارهامورمدنیشهر،شهرستانویامنطقهتوسطساکنانآنبهجایدولتدرسطحکلان بکار برده است(فرهنگ لغت آنلاین دیکشنری). «مقیمی» نیز در یک نگاه مدیریتی سعی کرده است که حکومت محلی را موجودیتی سازمان یافته، که دارای مشخصه های حکومتی بوده و از استتقلال اداری و مالی(و نه سیاسی) قابل ملاحظه ای برخودار است و هدف از ایجادش، ارایه خدمات عمومی به مردم محل با حداکثر کارایی و اثربخشی است(مقیمی، پیشین: 41)، تعریف کند. «نوین» نیز با رویکرد حقوقی، حکومت محلی را مجموعه از سازمان هایی می داند که در قالب سازمانی عمومی در قسمتی از خاک یک کشور که دارای قدرت عالی سیاسی یا شبیه آن باشد و به موجب قوانین عمومی یا خصوصی تشکیل می شود برای ارائه خدمات لازم در آن محدوده ی خاص برای مردم، شکل می گیرد(نوین، 1387:153).تعبیری که«قالیباف» نیز از حکومت محلی ارائه می دهد به مثابه نظر دیگران است بعقیده او حکومت محلی سازمانی عمومی است که به موجب قوانین عمومی یا خصوصی تشکیل می شود تا خدمات لازم را درمحدوده خاصی برای مردم تامین کند.این حکومت ها فاقد قدرت عالی سیاسی به معنای واقعی می باشند(قالیباف،پیشین: 87).

لوازم شکل گیری حکومت محلی
قلمرو    -    اولین عنصر شکل گیری حکومت محلی بحساب می آید؛
-    اندازه قلمرو، حکومت محلی باید ایده ال باشد( آلدرفر، 1956: 20).
جمعیت    -    مهمترین عنصر تشکیل دهنده حکومت محلی بحساب می آید؛
-    اصولا حکومت محلی بدون وجود جمعیت بی معنی است؛
-    بین میزان جمعیت و کارائی و ارائه خدمات در یک دولت محلی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد( اندرسون و همکاران، 1997: 4)؛
-    نبود جمعیت یا تعداد کم آن می تواند حکومت محلی را از دریافت عوارض و مالیات بیشتر محروم کند؛
-    در یک حکومت محلی، کیفیت جمعیت بلحاظ تحصیلات، فرهنگ، وضعیت اقتصادی اهمیت بیشتری نسبت به کمیت آن دارد.
سازمان دائمی    -    وجود یک ساختار دائمی برای انجام وظایف محوله در حکومت محلی امری الزامی است؛
-    برای ایجاد یک ساختار و تشکیلات مناسب نیاز است که به عواملی همچون، الگوی زندگی هر محل، الگوی عدم تمرکز، سیستم ارزشی جامعه هدف دقت شود(اکبر علی خان و مطلیب، 1982: 263).
هویت قانونی مجزا    -    وجود شخصیت حقوقی، تضمین کننده استقلال حکومت های محلی است؛
-    حکومت های محلی با شخصیت حقوقی  دارای موجودیت قانونی بوده، مرز مشخص داشته سرزمین و جمعیت در حدود و ثغور حوزه شان تعریف شده  و دارای تسلسل دائمی و مستمر و قادر به انجام فعالیت های حقوقی هستند و بخوردار از خصیصه خودگردانی محلی نیز می باشند؛
-    حکومت های محلی با شخصیت شبه حقوقی  عامل حکومت مرکزی یا ایالتی بوده و دارای میزان محدودی قدرت حقوقی هستند و ماهیتشان وابسته به تصمیمات و قوانین قضایی است( آلدرفر، پیشین: 154-153).
استقلال    -    عدم وابستگی مالی یا اداری از سایر حکومت های محلی در عین اینکه میتواند روابط متقابل خویش را نیز حفظ کند.
وظایف و قدرت حکومتی    -    اقتدار و آزادی ها در حکومت محلی برخلاف سایر سطوح حکومت، مرزبندی شده و محدود است و این محدودیت از طریق قوانین عادی ایجاد می گردد؛
-    حکومت محلی یک هیات سیاسی شبیه سایر سطوح حکومتی است که می بایست از نظر سیاسی در برابر مردم پاسخگو باشد(اکبر علی خان و مطلیب، پیشین: 260)؛
-    در حکومت محلی فرایند پاسخگویی دارای دو مرحله ی:
-    الف: پاسخگویی مدیریتی  به این معنا که مدیران در قبال فعالیت های کاری خود بایستی به مسئولان  مافوق پاسخگو باشند،
-    ب: پاسخگویی انتخاباتی  به این معنا که منتخبین حکومت محلی در مقابل رای دهندگان، در قبال فعالیت های انجام شده، پاسخگویی داشته باشند(فلین و استاکز، 1970: 37)؛
-    بر حسب وظیفه، کلیه امور و خدمات عمومی محل، با توجه به اختیارات، برعهده حکومت محلی می باشد.
قدرت جذب درآمد    -    این عنصر با وضعیت هویت قانونی حکومت محلی ارتباط نزدیکی دارد؛
-    اگر حکومت محلی از شخصیت حقوقی مستحکمی برخوردار باشد، میتواند برای خود دارائی های مخصوص داشته و آنرا هر گونه که تمایل دارد هزینه کند و حتی با رعایت مقررات می تواند به استقراض روی بیاورد(آلدرفر، پیشین: 153)؛
-    داشتن سیستم مالیاتی و درآمدی منحصر بفرد علاوه بر درآمد زایی حکومت محلی، به استقلال آن نیز کمک می کند.

مزایای حکومت های محلی 
حکومت محلی به نوبه خود منشاء خیرات فراوانی برای حکومت های به حساب می آید. ساختار غیری سیاسی و تکیه بر مدیریت تخصصی و حرفه ای در این الگو می تواند تاثیر گسترده ای در رفع نیازهای روز افزون جوامع از خود باقی بگذارد. در این میان کشورهای که در سطح دنیا، به تکاملی در این حوزه دست یافته اند، همواره سعی کرده اند که با واگذاری مدیریت شهری به نهادهای مردمی،اداره شهر، شکلی پویا و زنده تری به خود گرفته وبرای مشارکت کامل مردم درامور، زمینههای اجرایی فراهم شود.«قالیباف»برخی از مهمترین نتایج چنین رویکردی را این گونه بر می شمرد:
1-    مردم با نظارت مستقیم درامور زندگی خود ازیک سو، ازخرده گیری به نهادهای بزرگ ملی وکشوری کوتاه خواهند آمدوکاستی های محلی را به نهادهای کشوری پیوند نخواهند زد و در نتیجه قدرت حرکت وپویایی مقام های بلند پایه ملی را محدود نخواهند کرد.از سوی دیگر با سپردن امور محلی به مردم،دولت نیز فراغت خواهد یافتتا به امور فراشهری بپردازد وکوشش های ملی وسراسری خود رابه خوبی کارگردانی کند.
2-    شور و شوق مردمی برای مشارکت درکارها افزایش می یابد ونتیجه آن توانایی های بالقوه بسیاری از کسانی که دارای گرایش به کار جمعی هستند،برانگیخته می شود وتراز کارایی ملی در بهره گیری از منابع سرشار ذهنی وجسمی مردم تظاهربرونی می پذیرد ودر نتیجه پیوند میان مردم با امور شهر،نوعی دلبستگی ویگانگی مردمی ایجاد می شود وحالت از خود بیگانگی مردم کاهش مییابد.
3-    مردم با استفاده عملی از حاصل کار خویش و دیگران، به قدر شناسی از کاروکوشش انسانی پی میبرند و برای خدماتی که نتیجه ملموس آن را درک می کنند،هزینه های لازم را پرداخت می نمایند.
4-    پیوند مستقیم مردم با کانون های تصمیم گیری در پدید آوردن فرآورده و خدمات پخش و توزیع آنها می تواند انگیزه آنان را به نوآوری وابتکار تقویت کندوشیوه های تازه وبهتری را برای ارائه خدمات فراهم آورد.
5-    دولت با کاهش دخالت های مستقیم خود در امور شهری،اندک اندک قدرت خویش رادر کارهای اجرائی،جزئی ومحلی کاهش می دهد وکم رنگ شدن نقش آن در امور مردم شهر، شهروندان را به جنب وجوش بیشتر برای هدایت کار خویش برانگیخته می کند.
6-    دولت با فراغتی که از کارهای اجرائی روزانه و کوچک درون شهری، پیدا خواهد کرد با آسودگی خیال میتواند به کوچک کردن بدنه اجرائی خود بپردازد و تنها ازوجود متخصصان و کارشناسان برجسته در یک دیوان سالاری تازه و نواستفاده کند و پیوند خود را با مردم در تراز برجسته ونمایان برقرار نماید(قالیباف، پیشین: 97-100).
مشکلات حکومت محلی
حکومت های محلی در اداره امور محل با مشکلات فراوانی روبرو هستند،که از مهمترین آنهامی توان به مشکلات مالی،نیروی انسانیومشکل استقلال این نهادها، اشاره کرد.
 
مشکلات مالی
بی شک عوامل سیاسی در تشکیل حکومت های محلی نقش مهمی ایفا می کنند،ولی عوامل دیگری نیز در ایجاد آنها بسیار موثرند.یکی از این عوامل قدرت مالی حکومتهای محلی است.اصولا قدرت مالی حکومت های محلی به هزینه های آنها واینکه هزینه ها صرف چه نوع خدماتی می گردد،بستگی دارد. اما درآمدهای حکومت های محلی اغلب آن چنان ناچیز است که اجازه ارائه خدمات مهمی از قبیل:توسعه آموزش وپرورش،بهداشت عمومی،احداث جاده ها وبازارها وغیره را نمی دهد(همان)کهاین مشکل به دو طریق تشدید شده است:
اول: از طریق فشارهای سیاسی که گاهی حکومت های محلی راناچار به اجرای برنامه های جاه طلبانه می کند،به طوری که اعتبارات دریافتی تکافوی این گونه برنامه ها را نمی دهد.
دوم:وجودگونهای سوء مدیریت در حکومت های محلی به ویژه درمسائل مالی که باعث اختلاس وفساد مالی شده است.این پدیده نه تنها سلامت حکومتهای محلی را به خطر انداخته،بلکه سبب کاهش اعتماد عمومی شده و درنتیجه ارزش واعتبار آنها را زیر سوال برده است(همان).
مشکلات نیروی انسانی
مشکل دیگر حکومت محلی نداشتن کارگزاران متخصص وشایسته ای است که برای سازمآنهای کارآمد از اهمیت زیادی برخوردار است.در این مورد خاص، رابطه حکومت مرکزی با حکومت های محلی،نقش مهمی ایفا می کند،زیرا حکومت مرکزی انتظاردارد تا کارگزاران محلی به نحوی عمل کنند که رضایت اورا فراهم نمایند. در حالی که اعضای شورای محلی(به ویژه انجمن های انتخابی)علاقه مندند تا کارگزاران حکومت محلی مجری نظرات آنان باشند(همان).
مشکل میزان استقلال
درباره عملکرد حکومت محلی نظرات گوناگونی ابراز گردیده،ولی توجه اصلی بیشتر بر روی میزان استقلال آنها جلب شده است.در این میان گروهی طرفدار گونه ای از حکومت های محلی هستند که در اصطلاح به مدل کلاسیک شهرت یافته اند.این الگو از تفکر سنتی انگلیسی نشئت می گیرد. در این دیدگاه موجودیت حکومت محلی ازقانون اساسی بوده ومستقل از حکومت مرکزی می باشند و حکومت محلی مسولیت انجام خدمات عمومی مهمی را در سطح محل، به عهده دارند. در نگاه انگلیسی حکومت محلی، این نهاد دارای سازمان مالی،حسابداری و بودجه مستقلی می باشد. مالیات های محلی را خودش وصول کرده تا بتواند هزینه های مورد نیاز خود را تامین کند.تعیین خط مشئ ها و سیاست های محلی به عهده شورای انتخابی است که با اکثریت آراء اتخاذ می گردد.ماموران حکومت مرکزی در این گونه حکومتهای محلی نقش مشاور و بازرس را داشته وحق دخالت در امور آنها را نخواهد داشت(همان). 
لذا در آستانه برگزاری چهارمین دوره انتخابات شورایاری های شهر تهران می بایست متولیان برگزاری آن به این قواعد توجه ویژه را معمول نمایند که آیا واکاوی دقیقی از این اقدام صورت گرفته است یا خیر ؟! نگارنده بر این باور است که اساسا نفس اقدام به فعالیت بخشی از شهروندان مسئول در اداره امور شهر در دقالب محلی اقدامی ارزشمند و مهم است ، ولیکن در ساختار اجتماعی که هنوز قدرت در قالب دولت تعریف می شود ، تلاش مضاعفی را می طلبد تا عناصر قدرت سنتی با لعاب نوگرایی حاضر شوند از خود گذشته و صرفه و صلاح شهروندان را در ابعاد محلی به آنان واگذارند ، چرا که ذات قدرت سنتی مخالف واگذاری است و تلاش های مدیریت شهری امروز تهران با مقاومت بدنه سنتی شهرداری روبه رو گردیده و این مقاومت نیز ادامه خواهد یافت ، هرچند که تلاش می شود از همان عناصر قدرت برای پایداری رویکرد حکومت های محلی بهره گیری شود . 

*پژوهشگر مسایل فرهنگی و اجتماعی

شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.

bultannews@gmail.com

انتشار یافته: ۳
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۰
محمدتورنگ
|
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
|
۰۹:۵۲ - ۱۳۹۳/۱۰/۲۲
1
0
خیلی خوب و جامع نوشتید برادر فرهند عزیز
محمد عزیزی
|
-
|
۱۸:۳۵ - ۱۳۹۳/۱۰/۲۸
0
0
مطلب خوب و ارزشمندی بود - موافقم - من با اعضاء شورایاری ها ارتباط دارم و می دانم که این حرف ها به چه معنایی است . همواره موفق باشید و در راه مردم سالاری سربلند
محمد عزیزی
|
-
|
۲۰:۲۲ - ۱۳۹۳/۱۰/۲۸
0
0
مطلب خوب و ارزشمندی بود - موافقم - من با اعضاء شورایاری ها ارتباط دارم و می دانم که این حرف ها به چه معنایی است . همواره موفق باشید و در راه مردم سالاری سربلند
نظر شما

آخرین اخبار

پربازدید ها

پربحث ترین عناوین