به بهانه "هیس دخترها فریاد نمی زنند"

آخرین ساخته کارگردان "شمعی در باد" گرچه از چند فیلم آخر وی خوش ساخت تر است اما نمی تواند جزء آثار عالی این کارگردان به حساب آید. "هیس، دخترها فریاد نمی زنند" که کارگردان فیلم، تماشای آن را برای کودکان زیر 10 سال توصیه نمی کند، تم اصلی اش اجتماعی است و به موضوعی می پردازد که تا کنون در سینمای ایران بدان پرداخته نشده است. در کنار تم اصلی، فیلم نگاهی هم به قانون قصاص و احکام مربوط به آن دارد که قطعاً نمی توان گفت که حضورش در فیلم کمتر از تم اصلی آن است.

آنچه سبب شکل گرفتن این چند خط شده است، نه بررسی فنی فیلم، نه اعتراض به آن و نه حتی نقد معمولی آن است، بلکه تذکری است به مسئولین. در ابتدا باید به انصار حزب الله توصیه کنم که اگر این فیلم بدون اصلاحات به اکران در آمد، حتماً به روش های قبلی خود ادامه دهند، چرا که اگر اعتراضشان به "من مادر هستم" بخاطر نحوه به تصویر کشیدن قصاص در فیلم بود، "هیس دخترها...." برای این اعتراض بسیار محق تر است، البته اگر با عینک آن ها به مسائل نگریسته شود که صد البته نگاهی ناقص و اشتباه است.

و اما بعد...

آنطور که مشخص است مسئله قصاص و احکام مربوط به آن کم کم دارد جای خود را در سینمای ایران باز و سوالاتی را در ذهن مخاطب ایجاد می کند. سوالاتی که سرچشمه آن علامت سوالی های است که در ذهن کارگردان و صاحب اثر وجود دارد. حال ممکن است کارگردان در اثر خویش فی الواقع قصد بیان مسائلی را در باب قصاص داشته باشد و یا اینکه ناخودآگاه وی، باعث بروز چنین حالتی در اثر شود که نتیجه هر دو در فیلم و بر مخاطب، کم و بیش یکسان است.

حال سوال اینجاست که نحوه برخورد با این سوالات و فیلم هایی که بر پایه این سوالات ساخته می شوند چیست؟ آیا با مورد ممیزی قرار دادن این آثار و کم و زیاد کردن آن ها قبل از اکران عمومی می توان نتیجه گرفت؟ آیا با شکل دادن تجمعات اعتراضی حین اکران و کشاندن موضوع به خطبه های آتشین خطیب جمعه ها مشکل حل می شود و یا اینکه این قسم کارها فقط پاک کردن صورت مسئله است؟ بر فرض که آخرین دیالوگ شهاب حسینی هم از فیلم "هیس...." حذف شود(اتفاقی که به احتمال قوی در هنگام اکران عمومی خواهد افتاد) آیا سوال و گره ای که پوران درخشنده مطرح کرده است هم حل می شود و یا اینکه در زمانی دیگر، اثری دیگر و به نحوی دیگر خود را نشان خواهد داد؟ مسلم است که پاک کردن صورت مسئله، هیچگاه راه حل مناسبی نبوده و نیست.

مسئولان محترم رسانه ای و قضائی جمهوری اسلامی باید توجه داشته باشند که آنچه اکنون جامعه ما نیاز دارد، تدوین و برگزاری جلساتی است که به توضیح درباره حکم قصاص و بازگو کردن تمام شرایط و جوانب آن بپردازد. جلساتی که کارشناسان ابعاد و زوایای مختلف این حکم را چه از لحاظ قانونی و چه از لحاظ شرعی بررسی و برای مردم بازگو کنند. دغدغه ای که اکنون توسط چندین سینماگر مطرح می شود، اگر نگوییم که در حال حاضر سوال جامعه است، مسلماً در سال های آتی می تواند بدل به سوالی عمومی در ذهن جامعه گردد. پس چه بهتر که پاسخ ها حتی قبل از شکل گرفتن سوال به مخاطب ارائه گردد.

مسئله ای که در این بین باید بدان توجه شود، این است که بحث بر سر نفی حکم قرآنی قصاص نیست که الحق و الانصاف، چنین چیزی در ساخته پوران درخشنده نیست، چرا که در فیلم وی 2 حکم قصاص صادر می شود که مخاطب با یکی از آن ها موافق و آن را لازم می داند و در مورد دیگری در ذهنش سوالی درباره قوانین موجود پیش می آید. سوالی که بیشتر به خلاء قانونی مربوط می شود تا نفی حکم قصاص.

در اینجاست که نقش رسانه های جمعی و به خصوص رسانه ملی پررنگ می شود. رسانه ملی می تواند با همکاری دستگاه قضا با بررسی چنین فیلم هایی به سوالاتی که ذهن مخاطب را مشغول می سازد پاسخ دهد. چه بسا که اصلاً در بررسی های حقوقی ای که انچام می شود، مشخص شود که تحقیقات سازندگان اثر ناقص بوده است و مثلاً دادگاه در چنان موردی چنین حکمی را مطرح نمی کند. این بررسی ها و تشکیل جلسات فایده دیگری هم دارد و آن اینکه شاید فی الواقع خلاءهای قانونی ای وجود داشته باشد که در این گونه بررسی ها، مشخص و نسبت به اصلاح و بازبینی مجدد آن اقدام شود.

در نهایت مجدداً باید اشاره نمود که حذف صورت مسئله با انجام اموری مانند ممیزی و ایجاد تجمع، نه تنها دغدغه و سوال را پاک نمی کند، بلکه باعث می شود جواب هایی نادرست و غلط به سوال داده شود، جواب هایی که هزینه آن بسیار بیشتر از خود سوال است. پس می بایست با غنیمت شمردن چنین آثاری و یا حداقل با ساخت آثاری مشابه و بررسی آن ها موضوع برای مخاطب به درستی تبیین شود تا نسبت به اصلاح نگاه های موجود در جامعه قدمی رو به جلو برداشته شود.