بدبينى به سیاست‌های اوباما در خاورمیانه

تحولات خاورمیانه و حمله اسرائیل به غزه باراک اوباما رئیس جمهوری امریکا را آن چنان شوکه کرد که وی با آغاز تحرکات دیپلماتیک در همان 10 روز اول آغاز به کارش در کاخ سفید تلاش­های تازه­ای را برای کاستن از این شوک­های وارده آغاز کرده است.

تحولات خاورمیانه و حمله اسرائیل به غزه باراک اوباما رئیس جمهوری امریکا را آن چنان شوکه کرد که وی با آغاز تحرکات دیپلماتیک در همان 10 روز اول آغاز به کارش در کاخ سفید تلاش­های تازه­ای را برای کاستن از این شوک­های وارده آغاز کرده است. گرچه صاحب نظران منطقه­ای بر این اعتقادند که نخستین نطق اوباما در مورد خاورمیانه چندان تفاوتی با سیاست­های گذشته کاخ سفید نداشته و حتی شاید بتوان گفت، ادامه رو همان سیاست­های قدیمی است.
در همین رابطه قرار است جورج میچل، نماینده اوباما در امور خاورمیانه روز پنج­شنبه به منطقه بیاید. میشل در نخستین اظهار نظر قبل از عزیمت به منطقه گفت که معتقد است آتش بس غیر رسمی میان حماس و اسرائیل قابل تمدید است.

در همین حال باراک اوباما با رهبران متحد امریکا در خاورمیانه تلفنی تماس گرفت تا از آخرین جزئیات تحولات خاورمیانه با خبر شود. وی در این تماس­ها با ایهود اولمرت، نخست وزیر برکنار شده اسرائیل، حسنی مبارک رئیس جمهوری مصر، محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطینی و عبدالله دوم، پادشاه اردن تلفنی صحبت کرد.

رهبران محافظه کار عربی در تماس اوباما بر ادامه راه گذشته و سنتی در برابر بحران فلسطین و اسرائیل و در عین حال اتخاذ تصمیم­های تازه برای حل این بحران تاکید کردند. موضوعی که نه تنها از حجم بدبینی­ها به روند صلح خاورمیانه نکاسته بلکه بر عکس باعث دامن زدن به نگاه­های منفی به آینده سیاست­های اوباما در خاورمیانه شده است.

اسعد ابو خلیل، استاد علوم سیاسی در دانشگاه کالیفرنیا درباره تحرکات تازه باراک اوباما در مورد خاورمیانه در گفت و گو با شبکه الجزیره گفت: «دو روز قبل از آن که باراک اوباما سکان دار هدایت کاخ سفید شود آن چنان تغییرات گسترده­ای در خاورمیانه رخ داد که تا کنون وی نه تنها نتوانسته از شوک ناشی از این اتفاق­ها خارج شود بلکه هر گونه تغییر در مورد سیاست­های جاری در خاورمیانه از سوی وی را نیز با تردید مواجه کرده است.»

وی در ادامه می­افزاید: «آنچه رهبران عربی از رئیس جمهوری جدید امریکا خواسته­اند به خوبی نشان می­دهد که اوباما اگر هم به فکر تغییر در سیاست­های کشورش در برابر صلح اعراب و اسرائیل بوده اکنون ناگزیر است با فشار متحدان عرب امریکا در این سیاست تجدید نظر کند.»

وی در ادامه می­افزاید: «سخنرانی اوباما گرچه بسیار مهم به حساب می­آید اما به مثابه کشیدن کبریت بر روی زخم­های کودکان غزه است.»

با این وجود همه انتظار دارند باراک اوباما سریعا در برابر تحولات خاورمیانه وارد عمل شود و تن به فشارهای کشورهای عربی و مخالف با روند صلح ندهد.

ترکی فیصل، برادر زاده ملک عبدالله پادشاه عربستان و سفیر سابق این کشور در ایالات متحده و کسی که در دوارن ریاست جمهوری جورج بوش نقش مهمی در تحولات خاورمیانه ایفا کرد در این باره می­گوید: «بوش در حالی کاخ سفید را ترک کرده که پرونده­های بسیار سنگینی را برای میراث دار خود یعنی باراک اوباما به جا گذاشته است. یکی از بزرگترین و در عین حال پیچیده­ترین این پرونده­ها پرونده خاورمیانه است که با قتل عام گسترده اسرائیل در غزه و کشته شدن صدها انسان آدم بی­گناه، این پرونده با چالش­های بسیار جدی و خطرناکی روبه­رو شده است.»

وی در ادامه می­افزاید: «اگر ایالات متحد می­خواهد نقشی کلیدی در رهبری خاورمیانه داشته باشد و هم­پیمانان استراتژیک خود در منطقه از جمله عربستان را حفظ کند وظیفه دارد به صورت ریشه­ای درباره سیاست­های کشورش در قبال پرونده اسرائیل و فلسطین تغییراتی به وجود آورد.»

در این میان باراک اوباما تا اندازه­ای سیاست­های خود در برابر خاورمیانه را نمایان ساخته است. وی حمایت کامل خود را از محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطینی و سلام فیاض، نخست­وزیر وی اعلام کرد که این نشان می­دهد همانند سیاست­های گذشته کاخ سفید قصد دارد نسبت به حماس و حضورش در عرصه سیاسی فلسطین بی­اعتنا باشد یا این که همان سیاست­ها را ادامه دهد.

اوباما این بار نیز شروط عادی سازی روابط با حماس را برشمرد و گفت: «تنها در صورتی حاضر به برقراری رابطه با حماس است که این جنبش وجود اسرائیل را به رسمیت بشناسد، حملات خود به اسرائیل را متوقف کند و توافق­نامه موقت صلح میان فلسطین و اسرائیل را بپذیرد.»

برخی تحلیلگران این موضع اوباما را به نوعی تعریفی تازه از تعامل ایالات متحد با حماس قلمداد می­کنند در حالی که اوباما باز هم تاکید کرده است، تنها راه پایان یافتن محاصره فلسطینیان در غزه از سوی اسرائیل بازگشت کنترل حکومت خودگردان بر این منطقه است و ممکن است محاصره کنونی تا ماه­ها و چه بسا سال­های آینده نیز ادامه داشته باشد. کما این که اعطای کمک­های مالی برای بازسازی غزه تنها به دولت محمود عباس و لاغیره پرداخته خواهد شد.

اوباما همچنین بر تداوم سیاست­های کاخ سفید در برابر بحران غزه تاکید کرد و گفت: «تنها مصر است که می­تواند میان اسرائیل و حماس واسطه­گری کند و از قاچاق اسلحه به غزه و به حماس جلوگیری کند.»

این در حالی است که تا کنون تلاش­های مصر برای آشتی دادن میان طرف­های درگیر فلسطینی یعنی فتح و حماس به نتیجه نرسیده و به اعتقاد اسرائیلی­ها تلاش­های قاهره برای توقف قاچاق اسلحه از طریق مرزهای غزه و مصر کافی نبوده است.


سایت خبری و تحلیلی دیپلماسی ایرانی