دولت نهم ؛ نيمه پر ليوان
عصرايران: يادداشت زير به قلم کيارش سليمي نوشته شده و در راستاي تضارب آرا و نشر ديدگاه هاي مختلف موجود در جامعه منتشر مي شود.
هر چند نقدهاي متعددي بر دولت نهم وارد است که در طول سه ونيم سال گذشته ، در رسانه هاي پر شمار هر دو جريان سياسي کشور و محدود رسانه هاي مستقل بدانها پرداخته شده است ، اما به حکم" عيب مي جمله بگفتي ، هزش نيز بگوي " و بر سبيل انصاف ، بايد تصريح داشت که ليوان دولت نهم ، نيمه پري نيز دارد که رسانه هاي مخالف دولت ، آن را نديده مي نگارند و رسانه هاي موافقش نيز عمدتاً چنان شعاري بدان مي پردازند که به ضد تبليغ براي دولت تبديل مي شود (و اتفاقاً يکي از نکات مربوط به نيمه خالي دولت نهم ، همين ضعف شديد اطلاع رساني و شعار زدگي و بعضاً تملق گرايي مفرط در آن است ).
آنچه در سطور زير به عنوان نيمه پر ليوان دولت نهم مورد توجه قرار گرفته ، نقطه نظر نگارنده اين نوشتار است و اي بسا ، بسياري را عقيده بر آن باشد که آنچه راقم اين مرقومه قوت مي شمارد ، ضعف است و بالعکس .
اما رئوس اين نيمه پر:
1- گسترش ارتباط با مردم
دولت هاي برآمده از دل دمکراسي ، نبايد فقط در ايام منتهي به انتخابات ، به ميان مردم بروند ودر بقيه اوقات در حصار خود ساخته شان ، خود را تافته جدا بافته بدانند.
هر چند در جهان معاصر ، مکانيزم هايي وجود دارد که رابطه مردم و دولتمردان را بدون نياز به جابجايي هاي مکاني ميسر مي سازد ( مثل ارتباطات حزبي ) اما شرايط خاص کشورمان باعث شده است دولتمردان براي آگاهي از وضعيت واقعي جامعه و حال و روز مردمان روزگار ، ناگزير از آن باشند که به ميان مردم بروند تا تصميماتي که براي آنان مي گيرند ، منطبق با نياز ها و الزامات واقعي باشد نه بر اساس گزارش هاي رسمي و آمار ها و نمودارهاي ساختگي که عمدتاً براي خوشامد بالا دستي ها ،از سوي نمايندگان حکومت در شهرها و استان ها تنظيم مي شوند و سعي در گل و بلبل جلوه دادن امور مي نمايند .
سفرهاي استان دولت نهم ، از اين منظر قابل اعتناست و کساني که اين سفرهاي تبليغاتي قلمداد مي کنند ، در واقع با اين اتهام ، بر مثبت بودن اين سفرها تاکيد مي نمايند چه آنکه اگر اين سفرها منفي بود که نمي شد بر مبناي آن تبليغات کرد.
نگاهي به نتايج اين سفرها نشانگر آن است که بسيار پيش آمده . گره هايي که طي ساليان دراز ودر سطوح مديريتي استان حل نمي شد ، با حضور دولت ، براي هميشه مرتفع گرديده است .
به علاوه اين حس ناخوشايند را از مردم استان ها و شهرهاي کشور زدوده است که" ايران فقط در تهران خلاصه مي شود "!
اين حق مردم است که بتوانند با دولتمردان خود با سهولت تعامل کنند واين وظيفه دولت است که امکان اين تعامل را فراهم آورد .
2- احياي شعارهاي اصيل مردمي
عدالت محوري ، بازگشت به ارزشها ، رسيدگي به حال محرومان و... از جمله شعارهاي و آرمان هاي اصيل مردمي است که متأسفانه تا پبش از اين ، رو به کمرنگ شدن بود اما دولت نهم و رييس آن ، با تاکيد وتکرار اين آرمان و شعارها بار ديگر آنها را کنج غربت به متن جامعه و حکومت باز گرداندند.
البته اينکه تا چه حدي دولت نهم موفق شده است اين شعارها را عملياتي کند ، جاي بحث است و بسياري از منتقدان معتقدند که دولت نتوانسته است در عمل به اين شعار ها دست بيابد، اما با تفکيک بين شعار و عمل ، همين اندازه که اين آرمان ها و شعارها را به سبد مطالبات عمومي بازگردانده و حتي خود نيز از اين منظر مورد مطالبه و باز خواست مردم قرار گرفته ، تحول ارزشمندي صورت گرفته است به گونه اي که دولت هاي آينده نيز ناگزير خواهند بود به اين اصول پايبند باشند و جوابگوي مردم.
3- در افتادن با مافيا
هر چند روزي احمدي نژاد گفت که اسامي اعضاي مافيا در جيبش هست و هشدار داد که آنها را به مردم معرفي خواهد کرد و البته اين افشاگري را انجام نداد ، اما شکي نيست که دولت در حد وسع خود ، با مافيا – که از موبايل گرفته تا حبوبات و غذاي طيور و از آهن و مصالح ساختماني گرفته تا کاغذ و قطعات خودرو ، قدرت نمايي مي کند – در افتاده ومنافع آنها را به خطر انداخته و بعضاً قطع کرده است.
بديهي است مبارزه با مافيايي که در طول ساليان متوالي ، در درون سيستم هاي اقتصادي کشور رسوخ کرده و تحکيم شده ، به اين سادگي ها ميسر نيست ولي اين که ابهت مافيا شکسته و مبارزه با آن نيز جزو مطالبات عمومي قرار گرفته ، در همين حد نيز دستاورد بزرگي است.
4- مديريت مصرف سوخت
اصل مديريت مصرف سوخت ، از جمله هدف هايي بود که دولت هاي قبلي مدام به دنبال آن بوده اند ولي در عمل کاري نمي کردند.
دولت نهم ، اين ريسک را کرد که هزينه هاي ناشي از اعمال مديريت مصرف سوخت را به ويژه در باره بنزين بپذيرد و وارد اين وادي شود.
هر چند که به نحوه اجراي اين طرح انتقاداتي وارد است ولي بايد گفت که مي بايست روزي کار مديريت مصرف سوخت آغاز مي شدکه اين مهم در زمان دولت نهم رخ داد.
5 - طرح تحول اقتصادي
هدفمند کردن يارانه ها نيز پس از پايان جنگ تا کنون ، يکي از دغدغه هاي مشترک دولت ها و اقتصاددانان بوده است اما از آنجا که دست زدن به يارانه ها مي توانست تبعات گسترده اجتماعي و سياسي داشته باشد دولت هاي قبلي ترجيح دادند خود را به دردسر نيندازند تا اين معضل ، به دولت بعدي منتقل شود! و اين در حالي است که قاطبه اقتصاددانان معتقدند هدفمند کردن يارانه ها هر چقدر دير تر انجام گيرد ، تبعات منفي بيشتري خواهد داشت.
6 - تقويت سياست خارجي
نفوذ سياسي ايران در منطقه ، به حدي است که در يکي دوسال آينده ، مقامات و رسانه هاي عربي منطقه ، مدام درباره قدرت يابي ايران هشدارمي دهند وابراز نگراني مي کنند.
بديهي است که اين مهم که عرب ها را تا بدين اندازه منفعل کرده ، جز از طريق بهره گيري درست از مولفه هاي قدرت در سطح منطقه اي به دست نمي آيد.
فايده اين نفوذ نيز به دست آوردن برگ برنده هايي است که مي تواند در مذاکرات آينده ايران و آمريکا بسيار کارآيي داشته باشد و منافع ملي مان را تامين کند.
همچنين نفوذ ديپلماتيک به حياط خلوت آمريکا يعني آمريکاي لاتين ، نه تنها جايگاه بين المللي ايران را تقويت مي کند، بلکه بازار وسيع اين منطقه پرجمعيت دنيا را به روي ايران مي گشايد به گونه اي که هم اکنون محصولات ايران در کشورهاي آمريکاي لاتين در سطح مناسبي به فروش مي رسد و اين در حالي است که سهم ايران در برخي از کشورهاي آمريکاي لاتين ، تا پيش از اين ، صفر بوده است اما اکنون تراز تجاري به سود ايران است.
در پرونده هسته اي نيز ، هر چند منتقدان با استناد به قطعنامه هاي صادره عليه ايران مي گويند که ديپلماسي تهران ضعيف بوده ، اما همين قطعنامه ها ، در نگاهي عميق تر و منصفانه تر ، گواه ديپلماسي موفق ايران است زيرا اولاً اين قطعنامه ها ، هماني نبوده اند که آمريکا و اسرائيل در صدد تصويبش بودند ، بلکه تا رسيدن به مرحله تصويب ، بارها و بارها تعديل شده اند و اين تعديل ها نيز ،متأثر از فعاليت هاي آشکار و نهان ديپلماتيک ايران بوده است .
ثانياً ، ديپلماسي ايران و بهره گيري آن از عوامل بيروني قدرت ،مانند نفوذ در عراق و لبنان و فلسطين ، باعث شده است آمريکايي ها که به طور کاملاً جدي در صدد حمله به ايران بودند ، ناگزير کوتاه بيايند و به صدور چند قطعنامه بسنده کنند.
ثالثاً ، معناي سنگ زدن به قطار آن است که قطار حرکت کرده است والا هيچ مردم آزاري ، به قطاري که در ايستگاه متوقف است ، سنگ نمي زند.
معناي هجمه غربي ها به فعاليت هاي هسته اي ايران نيز آن است که قطار هسته اي ايران شتاب گرفته و آنان را نگران کرده است.
اگر تا قبل از دولت نهم ، کسي سنگي نمي زد و قطعنامه اي صادر نمي کرد به اين دليل بود که قطار ساکن بود و فعاليت هاي هسته اي متوقف و بنابراين ، غربي ها به هدف خود که توقف برنامه هسته اي ايران بودند، رسيده بودند و بنابراين چه نيازي داشتند از اهرم شوراي امنيت استفاده کنند؟ ولي اينک آنها منفعلانه ، "مجبور" به اين کار شده اند.
در باره آمريکا نيز ، دولت نهم سياست هوشمندانه اي را پي گرفت و با دعوت واشنگتن به گفت و گوي هاي بدون پيش شرط ، طرف مقابل را از به بهره گيري از اين حربه که "ايران اهل گفت و گو نيست" ، خلع سلاح کرد تا جايي که اين امر يعني مذاکره بدون پيش شرط ، به يکي از شعارهاي انتخاباتي رئيس جمهور جديد آمريکا تبديل شد و مورد حمايت مردم امريکا نيز قرار گرفت.
ترديد نبايد داشت که با توجه به ساخت محيط قدرت در داخل ايران ،اگر قرار باشد روابط ايران و آمريکا به سمت عادي سازي برود، تنها اين دولت است که مي تواند اين مهم را به سرانجام برساند.
7 - موفقیت های دیگر
گذشته از این رئوس کلی در بسیاری از حوزه های مصداقی نیز می توان دولت نهم را موفق دانست .
به عنوان مثال ، اصلاح میزان تراز صادرات به واردات ،کاهش میزان رشد تصادفات جاده ای،افزایش تعداد اورژانس های بین جاده ای به دو برابر کل تاریخ کشور، افزایش فضای ورزشی به دو برابر سالهای قبل در طول سه و نیم سال اخیر که زیرساخت مناسبی برای پیشرفت ورزش در آینده خواهد بود ،موفقیت های علمی در عرصه نانوتکنولوژِی ، سلول های بنیادین ، داروهای نوین و تجهیزات دفاعی،اجرای طرح پزشک خانواده،افزایش حقوق بازنشستگان کهع آرزوی دیرینه ایرانیان بود،اشاره کرد که البته این فهرست می توانست طویل تر از این باشد ولی به دلیل ضعف مفرط در سیستم اطلاع رسانی دولت، خبرهای آن به صورت جدی به گوش مردم و از جمله راقم این سطور نمی رسد.
در پايان بايد گفت آنچه گفته شد ، به معناي بي عيب و نقص بودن دولت نهم نيست و نقدهاي جدي نيز برآن وارد است که نمونه اش را مي توان در ماجراي کردان يا انحلال سازمان مديريت و برنامه ريزي یا عرصه خدمات اینترنت ديد اما انصاف نيست که چشم بر نقاط قوت ببنديم و تنها ، ضعف ها را فرياد بزنيم و تصور کنيم که کوبيدن دولت نهم يک "پز" است!
هر چند نقدهاي متعددي بر دولت نهم وارد است که در طول سه ونيم سال گذشته ، در رسانه هاي پر شمار هر دو جريان سياسي کشور و محدود رسانه هاي مستقل بدانها پرداخته شده است ، اما به حکم" عيب مي جمله بگفتي ، هزش نيز بگوي " و بر سبيل انصاف ، بايد تصريح داشت که ليوان دولت نهم ، نيمه پري نيز دارد که رسانه هاي مخالف دولت ، آن را نديده مي نگارند و رسانه هاي موافقش نيز عمدتاً چنان شعاري بدان مي پردازند که به ضد تبليغ براي دولت تبديل مي شود (و اتفاقاً يکي از نکات مربوط به نيمه خالي دولت نهم ، همين ضعف شديد اطلاع رساني و شعار زدگي و بعضاً تملق گرايي مفرط در آن است ).
آنچه در سطور زير به عنوان نيمه پر ليوان دولت نهم مورد توجه قرار گرفته ، نقطه نظر نگارنده اين نوشتار است و اي بسا ، بسياري را عقيده بر آن باشد که آنچه راقم اين مرقومه قوت مي شمارد ، ضعف است و بالعکس .
اما رئوس اين نيمه پر:
1- گسترش ارتباط با مردم
دولت هاي برآمده از دل دمکراسي ، نبايد فقط در ايام منتهي به انتخابات ، به ميان مردم بروند ودر بقيه اوقات در حصار خود ساخته شان ، خود را تافته جدا بافته بدانند.
هر چند در جهان معاصر ، مکانيزم هايي وجود دارد که رابطه مردم و دولتمردان را بدون نياز به جابجايي هاي مکاني ميسر مي سازد ( مثل ارتباطات حزبي ) اما شرايط خاص کشورمان باعث شده است دولتمردان براي آگاهي از وضعيت واقعي جامعه و حال و روز مردمان روزگار ، ناگزير از آن باشند که به ميان مردم بروند تا تصميماتي که براي آنان مي گيرند ، منطبق با نياز ها و الزامات واقعي باشد نه بر اساس گزارش هاي رسمي و آمار ها و نمودارهاي ساختگي که عمدتاً براي خوشامد بالا دستي ها ،از سوي نمايندگان حکومت در شهرها و استان ها تنظيم مي شوند و سعي در گل و بلبل جلوه دادن امور مي نمايند .
سفرهاي استان دولت نهم ، از اين منظر قابل اعتناست و کساني که اين سفرهاي تبليغاتي قلمداد مي کنند ، در واقع با اين اتهام ، بر مثبت بودن اين سفرها تاکيد مي نمايند چه آنکه اگر اين سفرها منفي بود که نمي شد بر مبناي آن تبليغات کرد.
نگاهي به نتايج اين سفرها نشانگر آن است که بسيار پيش آمده . گره هايي که طي ساليان دراز ودر سطوح مديريتي استان حل نمي شد ، با حضور دولت ، براي هميشه مرتفع گرديده است .
به علاوه اين حس ناخوشايند را از مردم استان ها و شهرهاي کشور زدوده است که" ايران فقط در تهران خلاصه مي شود "!
اين حق مردم است که بتوانند با دولتمردان خود با سهولت تعامل کنند واين وظيفه دولت است که امکان اين تعامل را فراهم آورد .
2- احياي شعارهاي اصيل مردمي
عدالت محوري ، بازگشت به ارزشها ، رسيدگي به حال محرومان و... از جمله شعارهاي و آرمان هاي اصيل مردمي است که متأسفانه تا پبش از اين ، رو به کمرنگ شدن بود اما دولت نهم و رييس آن ، با تاکيد وتکرار اين آرمان و شعارها بار ديگر آنها را کنج غربت به متن جامعه و حکومت باز گرداندند.
البته اينکه تا چه حدي دولت نهم موفق شده است اين شعارها را عملياتي کند ، جاي بحث است و بسياري از منتقدان معتقدند که دولت نتوانسته است در عمل به اين شعار ها دست بيابد، اما با تفکيک بين شعار و عمل ، همين اندازه که اين آرمان ها و شعارها را به سبد مطالبات عمومي بازگردانده و حتي خود نيز از اين منظر مورد مطالبه و باز خواست مردم قرار گرفته ، تحول ارزشمندي صورت گرفته است به گونه اي که دولت هاي آينده نيز ناگزير خواهند بود به اين اصول پايبند باشند و جوابگوي مردم.
3- در افتادن با مافيا
هر چند روزي احمدي نژاد گفت که اسامي اعضاي مافيا در جيبش هست و هشدار داد که آنها را به مردم معرفي خواهد کرد و البته اين افشاگري را انجام نداد ، اما شکي نيست که دولت در حد وسع خود ، با مافيا – که از موبايل گرفته تا حبوبات و غذاي طيور و از آهن و مصالح ساختماني گرفته تا کاغذ و قطعات خودرو ، قدرت نمايي مي کند – در افتاده ومنافع آنها را به خطر انداخته و بعضاً قطع کرده است.
بديهي است مبارزه با مافيايي که در طول ساليان متوالي ، در درون سيستم هاي اقتصادي کشور رسوخ کرده و تحکيم شده ، به اين سادگي ها ميسر نيست ولي اين که ابهت مافيا شکسته و مبارزه با آن نيز جزو مطالبات عمومي قرار گرفته ، در همين حد نيز دستاورد بزرگي است.
4- مديريت مصرف سوخت
اصل مديريت مصرف سوخت ، از جمله هدف هايي بود که دولت هاي قبلي مدام به دنبال آن بوده اند ولي در عمل کاري نمي کردند.
دولت نهم ، اين ريسک را کرد که هزينه هاي ناشي از اعمال مديريت مصرف سوخت را به ويژه در باره بنزين بپذيرد و وارد اين وادي شود.
هر چند که به نحوه اجراي اين طرح انتقاداتي وارد است ولي بايد گفت که مي بايست روزي کار مديريت مصرف سوخت آغاز مي شدکه اين مهم در زمان دولت نهم رخ داد.
5 - طرح تحول اقتصادي
هدفمند کردن يارانه ها نيز پس از پايان جنگ تا کنون ، يکي از دغدغه هاي مشترک دولت ها و اقتصاددانان بوده است اما از آنجا که دست زدن به يارانه ها مي توانست تبعات گسترده اجتماعي و سياسي داشته باشد دولت هاي قبلي ترجيح دادند خود را به دردسر نيندازند تا اين معضل ، به دولت بعدي منتقل شود! و اين در حالي است که قاطبه اقتصاددانان معتقدند هدفمند کردن يارانه ها هر چقدر دير تر انجام گيرد ، تبعات منفي بيشتري خواهد داشت.
6 - تقويت سياست خارجي
نفوذ سياسي ايران در منطقه ، به حدي است که در يکي دوسال آينده ، مقامات و رسانه هاي عربي منطقه ، مدام درباره قدرت يابي ايران هشدارمي دهند وابراز نگراني مي کنند.
بديهي است که اين مهم که عرب ها را تا بدين اندازه منفعل کرده ، جز از طريق بهره گيري درست از مولفه هاي قدرت در سطح منطقه اي به دست نمي آيد.
فايده اين نفوذ نيز به دست آوردن برگ برنده هايي است که مي تواند در مذاکرات آينده ايران و آمريکا بسيار کارآيي داشته باشد و منافع ملي مان را تامين کند.
همچنين نفوذ ديپلماتيک به حياط خلوت آمريکا يعني آمريکاي لاتين ، نه تنها جايگاه بين المللي ايران را تقويت مي کند، بلکه بازار وسيع اين منطقه پرجمعيت دنيا را به روي ايران مي گشايد به گونه اي که هم اکنون محصولات ايران در کشورهاي آمريکاي لاتين در سطح مناسبي به فروش مي رسد و اين در حالي است که سهم ايران در برخي از کشورهاي آمريکاي لاتين ، تا پيش از اين ، صفر بوده است اما اکنون تراز تجاري به سود ايران است.
در پرونده هسته اي نيز ، هر چند منتقدان با استناد به قطعنامه هاي صادره عليه ايران مي گويند که ديپلماسي تهران ضعيف بوده ، اما همين قطعنامه ها ، در نگاهي عميق تر و منصفانه تر ، گواه ديپلماسي موفق ايران است زيرا اولاً اين قطعنامه ها ، هماني نبوده اند که آمريکا و اسرائيل در صدد تصويبش بودند ، بلکه تا رسيدن به مرحله تصويب ، بارها و بارها تعديل شده اند و اين تعديل ها نيز ،متأثر از فعاليت هاي آشکار و نهان ديپلماتيک ايران بوده است .
ثانياً ، ديپلماسي ايران و بهره گيري آن از عوامل بيروني قدرت ،مانند نفوذ در عراق و لبنان و فلسطين ، باعث شده است آمريکايي ها که به طور کاملاً جدي در صدد حمله به ايران بودند ، ناگزير کوتاه بيايند و به صدور چند قطعنامه بسنده کنند.
ثالثاً ، معناي سنگ زدن به قطار آن است که قطار حرکت کرده است والا هيچ مردم آزاري ، به قطاري که در ايستگاه متوقف است ، سنگ نمي زند.
معناي هجمه غربي ها به فعاليت هاي هسته اي ايران نيز آن است که قطار هسته اي ايران شتاب گرفته و آنان را نگران کرده است.
اگر تا قبل از دولت نهم ، کسي سنگي نمي زد و قطعنامه اي صادر نمي کرد به اين دليل بود که قطار ساکن بود و فعاليت هاي هسته اي متوقف و بنابراين ، غربي ها به هدف خود که توقف برنامه هسته اي ايران بودند، رسيده بودند و بنابراين چه نيازي داشتند از اهرم شوراي امنيت استفاده کنند؟ ولي اينک آنها منفعلانه ، "مجبور" به اين کار شده اند.
در باره آمريکا نيز ، دولت نهم سياست هوشمندانه اي را پي گرفت و با دعوت واشنگتن به گفت و گوي هاي بدون پيش شرط ، طرف مقابل را از به بهره گيري از اين حربه که "ايران اهل گفت و گو نيست" ، خلع سلاح کرد تا جايي که اين امر يعني مذاکره بدون پيش شرط ، به يکي از شعارهاي انتخاباتي رئيس جمهور جديد آمريکا تبديل شد و مورد حمايت مردم امريکا نيز قرار گرفت.
ترديد نبايد داشت که با توجه به ساخت محيط قدرت در داخل ايران ،اگر قرار باشد روابط ايران و آمريکا به سمت عادي سازي برود، تنها اين دولت است که مي تواند اين مهم را به سرانجام برساند.
7 - موفقیت های دیگر
گذشته از این رئوس کلی در بسیاری از حوزه های مصداقی نیز می توان دولت نهم را موفق دانست .
به عنوان مثال ، اصلاح میزان تراز صادرات به واردات ،کاهش میزان رشد تصادفات جاده ای،افزایش تعداد اورژانس های بین جاده ای به دو برابر کل تاریخ کشور، افزایش فضای ورزشی به دو برابر سالهای قبل در طول سه و نیم سال اخیر که زیرساخت مناسبی برای پیشرفت ورزش در آینده خواهد بود ،موفقیت های علمی در عرصه نانوتکنولوژِی ، سلول های بنیادین ، داروهای نوین و تجهیزات دفاعی،اجرای طرح پزشک خانواده،افزایش حقوق بازنشستگان کهع آرزوی دیرینه ایرانیان بود،اشاره کرد که البته این فهرست می توانست طویل تر از این باشد ولی به دلیل ضعف مفرط در سیستم اطلاع رسانی دولت، خبرهای آن به صورت جدی به گوش مردم و از جمله راقم این سطور نمی رسد.
در پايان بايد گفت آنچه گفته شد ، به معناي بي عيب و نقص بودن دولت نهم نيست و نقدهاي جدي نيز برآن وارد است که نمونه اش را مي توان در ماجراي کردان يا انحلال سازمان مديريت و برنامه ريزي یا عرصه خدمات اینترنت ديد اما انصاف نيست که چشم بر نقاط قوت ببنديم و تنها ، ضعف ها را فرياد بزنيم و تصور کنيم که کوبيدن دولت نهم يک "پز" است!
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
