دختران روستایی، قربانی مدرنیته

این مقاله به بررسی افزایش سن ازدواج در دختران روستایی و آسیب های ناشی از این پدیده می پردازد.

از دیدگاه جامعه شناسی ازدواج قرارداد اجتماعی و ضامن بقای نسل انسان است و آرامش و امنیت در یک جامعه نتیجه ازدواج سالم و محیط آرام بخش خانواده است. پدیده ازدواج در اثر عوامل مختلفی دچار تحول شده و این تحول به صورت افزایش سن ازدواج نمود پیدا کرده است. کارشناسان معتقدند با افزایش متوسط سن جوانان، سن جرایمی مانند فحشا، نزاع های خیابانی، سرقت، فرار از خانه، مزاحمت و سایر آسیب های اجتماعی و نیز تعداد و سابقه مجرمین کم سن و سال نیز افزایش می یابد.

 به گزارش ایسنا آمارهای مرکز ایران نشان می دهد سن ازدواج برای مردان از 24 سال در سال 1365 به 7/26 سال در سال 1383 و برای زنان از 20 سال به 9/23 سال در این مدت رسیده است. همچنین نتایج پژوهشی تحت عنوان تحولات ازدواج و طلاق در ایران نشان می دهد که در سال 1345 سن ازدواج مردان 5/26 بوده . این میزان سپس با کمی کاهش روبرو شده و بیشترین کاهش را در سال 1365 یعنی دهه اول انقلاب داشته و پس از آن افزایش حدود نیمسال است و سپس سن ازدواج مردان از 5/26 به 27 سال تغییر یافته است.

 دکتر شهلا کاظمی پور، در تحقیق خود در مورد سن ازدواج جوانان بیان می کند: سن ازدواج زنان در سال 1345، 18 سال بوده و هم اکنون به 4/23 سال رسیده است.

 دکتر بیرشک، روان شناس، در مورد علل افزایش سن ازدواج در کشور می گوید: عوامل مختلف اقتصادی جامعه شناختی و روان شناختی را می توان در این زمینه مطرح کرد. که از جمله آنها بالا رفتن سطح سواد در استقلال مالی و اشتغال زنان می باشد.

 آنچه در این مقاله مورد توجه قرار گرفته بررسی علل افزایش سن ازدواج در میان دختران روستایی می باشد. با توجه به اینکه بخش از جمعیت ایران را روستائیان تشکیل می دهند و مشکلات و مسایل آنان در کل جامعه بازتاب خواهد داشت، اهمیت این مساله بسیار زیاد می باشد. تعداد بسیاری از زنان در روستاها و نیز شهرهای کوچک ایران در سن ازدواج قرار دارند و به دلایل مختلف امکان ازدواج برای آنان فراهم نیست؛ که این دلایل متفاوت از دلایل افزایش سن ازدواج در سطح کل می باشد. یکی از مهمترین این عوامل بروز شهر نشینی و به دنبال آن مهاجرت از روستاها می باشد. در دهه اخیر با افزایش شهر نشینی بخش قابل توجهی از جمعیت فعال روستاها به خصوص مردان برای تحصیل یا کار از روستا مهاجرت نموده اند، که این جریان باعث برهم خودن تعادل طبیعی جمعیت بین زنان و مردان مجرد در سن ازدواج شده است. مهاجرت به شهرها تحولاتی را در زمینه اقتصادی، فرهنگی، فکری برای مهاجرین به بار آورده است و سبب تغییر نگرش مردان روستایی ساکن در شهرها نسبت به ازدواج شده است؛ و معیارهای همسر گزینی را برای آنان متحول ساخته است. معطوف شدن معیار عای ازدواج به شرایط اقتصادی و اجتماعی در انتخاب همسر جای خود را به هماهنگی فکری-ذهنی و معنوی داده است. این امر باعث شده سن ازدواج دختران روستایی بالا برود و امکان ازدواج برای آنها نباشد. دختران روستایی با شرایط بسیار سختی روبرو هستند. از طرفی به دلیل نبودن امکانات قادر به ادامه تحصیل یا فعالیت شغلی نمی باشند که این مساله علاوه بر رکود فکری، انفعال و دور ماندن از جریان تحولات جدید، اثرات روانی جبران ناپذیری نیز برای آنان به همراه دارد؛ آنها را نسبت به زندگی بدبین کرده و تنش را در آنها زیاد می کند. ادامه زندگی و ماندن در شرایط فعلی برای این دسته از زنان به حدّی مشکل و طاقت فرسا است که برای رهایی از این شرایط حاضرند بدون توجه به معیارها، علایق و اولویت های خویش تن به ازدواج بدهند. این گروه از زنان برای برداشتن بار تکفل از دوش خانواده خود، رهایی از فشار اطرافیان، برچسب هایی که به آنها زده می شود و رهایی از شرایط موجود بدون داشتن امکان انتخاب همسر مجبور به ازدواج می شوند و اغلب با کسانی ازدواج می کنند که با تفاوت سنی بسیار زیادی با آنها دارند یا چندین تجربه ازدواج قبلی دیگر دارند. تشکیل چنین خانواده هایی با چنین شرایطی آسیب های جبران ناپذیری هم برای این دسته از زنان و هم برای کل جامعه به همراه دارد که از جمله آنها می توان به اختلاف سنی زیاد زن و شوهر، و در نتیجه اختلاف سنی با فرزندان اشاره کرد. هم چنین سن زیاد زنان در سلامت کودک و سلامت آنها بسیار تاثیر گذار است.

 در نتیجه مفهوم خانواده در معنای اصلی خود زیر سوال می رود و این مساله را بر می انگیزاند که آیا چنین خانواده هایی قادر به ایفای وظایف و نقش های خود هستند؟ و کارکردهای خانواده در معنای جامعه شناختی را دارند؟ آیا می توانند سلامت فیزیکی و روانی فرزندان خود را تامین کنند؟