کد خبر: ۵۷۹۹۵۶
تعداد نظرات: ۳ نظر
تاریخ انتشار:
چه اتفاقی در یک قرن اخیر رخ‌داده است؟

فقه نظام ساز؛ داریم یا نداریم؟

اینکه فقه در قیاس با جامعه و تمدن سنتی ماقبل مدرن ارزش‌ها و احکامش با نظام‌ها و ساختارهای حاکم در تلائم و تناسب بوده و اساساً بحث نظام سازی مطرح نیست.

گروه دین و اندیشه: مهدی نصیری - روزنامه‌نگار و مدیرمسئول سابق روزنامه کیهان، در یادداشت پیش رو به اظهارات اخیر یکی از اساتید حوزه درباره فقدان نظام سازی در فقه و آغاز دوباره بحث فقه نظام ساز در محافل حوزوی، واکنش نشان داده و پرسیده است: بالاخره فقه نظام ساز است یا خیر؟

 

فقه نظام ساز؛ داریم یا نداریم؟

 

به گزارش بولتن نیوز، نگارنده در ادامه آورده است که ... اولین نکته مهم این است که اساساً مسئله و معضله عدم‌کفایت فقه سنتی و موجود برای اداره جامعه مربوط به یک قرن اخیر است و در قرون گذشته چنین موضوعی تقریباً مطرح نبوده است و مردم مسلمانی که مقید به دینی و فقهی زندگی کردن بوده‌اند بر اساس همین فقه همه امور زندگی خود را انجام و سامان می‌داده‌اند. و اگر در آن دوران، حکومتی فقهی و دینی هم تشکیل می‌شد همین فقه از عهده اداره امور جامعه تا حد زیادی برمی‌آمد و به‌هیچ‌وجه با این حجم از گره‌های نظری و عملی کنونی مواجه نمی‌شد.

بنابراین سؤال اساسی این است که چه اتفاقی در یک قرن اخیر رخ‌داده است که چالش ناتوانی فقه سنتی در اداره امور جامعه و ضرورت ارتقا و یا انطباق آن با مقتضیات و پیشرفت زمانه مطرح‌شده است؟

روشن است که اتفاق رخ‌داده چیزی جز مدرنیته و تمدن جدید غرب و ورود و رسوخ آن به شرق و جوامع اسلامی نیست که ساختارهای تمدنی را در عرصه‌های اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی دگرگون و با تغییراتی عمیق مواجه کرده است. اما مسئله مهم این است که حوزه‌ها و فقه ما درباره این پدیده فوق‌العاده تأثیرگذار و ساختار آفرین و نظام ساز کمترین بحث و تحلیل و موشکافی‌ای ندارد. همان حوزه و فقه و اصولی که در برخی از موشکافی‌هایش دنیایی از بحث و قیل‌وقال بعضاً کم‌فایده وجود دارد.

حوزه و فقه ما مثل عموم مردم تحت تأثیر نظریه سیر خطی پیشرفت تاریخ و تمدن {که هیچ استناد علمی و تاریخی درست و ثابت‌شده ندارد و برخلاف نصوص قرانی و صدها روایت است اما به دلیل القای آن در نظام آموزشی مدرن و رسانه‌های جدید شهرت و قطعیتی غیرقابل بحث یافته است} معتقد به مشروعیت و مطلوبیت تمدن جدید در ساحت معیشت و ساختارهای مادی مانند بانک و بورس و بیمه و رسانه و حمل‌ونقل و ... است. البته در مطلع ورود مظاهر مدرنیته به جامعه ما مخالفت‌ها و نقدها و مقاومت‌هایی از سوی برخی علما و فقها در برابر آن صورت گرفت اما نتوانست در برابر سیلاب سهمگین نظری و عملی مدرنیته تاب بیاورد و لذا به محاق رفت.

خب با این نگاه به تمدن جدید دو راه و گزینه در پیش روی فقه و فقیهان وجود دارد: ...

جمع‌بندی بحث این‌که فقه در قیاس با جامعه و تمدن سنتی ماقبل مدرن (جدای از مشکل غیبت امام معصوم)، ارزش‌ها و احکامش با نظام‌ها و ساختارهای حاکم در تلائم و تناسب بوده و اساساً بحث نظام سازی (مقصودم در اینجا تأسیس حکومت و نظام سیاسی نیست که مشروعیت انحصاری آن برای دین و فقه در عصر حضور و غیبت ثابت است) مطرح نیست اما در روزگار کنونی نظام سازی مستقل و خالص و یکدست دینی و فقهی در قبال ساختارها و نظامات مدرن اغلب غیرعملی و منتفی است و تنها باید به‌طور نسبی و در حد مقدور به تغییر و اصلاحات دست زد و البته این توان محدود و نسبیِ تمدن سازی در زمانه جدید (صرف‌نظر از مانعیت غیبت که آن‌هم به مردم برمی‌گردد) نه به دلیل ضعف و نقصان دین و فقه و فقها به‌عنوان علت فاعلی بلکه به جهت انحطاط و ویرانی علت قابلی که بستر تمدنی مدرن است، برمی‌گردد و ازاین‌رو تحلیل روشنفکران که این مسئله را به عقب‌ماندگی فقه و دین و پیشرفتگی و کمال‌یافتگی تمدن جدید ربط می‌دهند، مردود است.

 

انتهای پیام/#

شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.

bultannews@gmail.com

انتشار یافته: ۳
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۱
ناشناس
|
Iran, Islamic Republic of
|
۲۳:۰۴ - ۱۳۹۷/۰۹/۱۵
0
0
متاسفانه تاثیر پذیری امثال نصیری از تفکرات شیخ حلبی و برافراشتن پرچم سفید در مقابل مدرنیته تسلیم به علامت پایان دوره شریعت و حاکمیت اسلامی کاملا مشهود است. با این تفکر اسلام العیاذ بالله چیزی نیست جز تعدادی دستورات فردی در حد شکیات و سهویات و غسل! . حتی این را هم نمی گوید که قوانین مانند ارث و قضاوت و حدود و اوقاف هم بدون تشکیل حاکمیت اسلامی قابل اجرا نیست! مهمتر اینکه آنچه آقای نصیری می گوید ابدا مطلب جدیدی نیست. مشکل ما با امثال ایشان ربطی به غیبت ندارد. از همان صدر اسلام افراد زیادی بودند که معتقد بودند اسلام در الان جوابگو نیست و با نیازهای جامعه نمی سازد! از همان روزی که در مکه پیامبر دعوت خود را شروع کرد مگر با چه چیزی رو به رو بود؟ دقیقا با همان چیزی که امروز آن را مدرنیته نامیده ایم. اخلاق نسبی مبتبی بر نظر اکثریت قبیله که در دارالندوه تعیین می شد، فرهنگ بی حیایی و برهنگی تا جایی که عده ای خود کعبه را برهنه طواف می ی کردند، پذیرفته شدن انواع روابط جنسی در قالب نکاح های مختلف . روابط آزادانه یک زن با دهها مرد و روابط ضربدری و امثال آن. قطعا اگر پیامبر خدا می خواست به عنوان یک فرد پراگماتیست و عملگرا برخورد کند باید می گفت که اساسا اجرای شریعت و حاکمیت اسلامی محال است! باید دست از ادعاهای خود برای تمدن سازی بر می داشت و حداکثر به نوشتن چند نسخه در مورد نماز و روزه و یا طهارت و نجاسات آنهم برای افراد معدودی که علاقمند بودند اقدام می کرد! هزار چهارصد سال بعد از پیامبر هم که دو باره فرزند راستینش امام خمینی مجددا اندیشه حاکمیت اسلامی را زنده کرد دقیقا همین وضعیت بازگشته بود. جاهلیت آخر الزمان. و باز هم عده زیادی بودند که که مانند امثال شیخ حلبی معتقد بودند که اسلام جوابگو برای زندگی اجتماعی و سیاسی نیست و باید آن را در همان مراسم دعای ندبه و مسجد محدود کرد! حقیقت این است که این افراد چون خودشان مرعوب جامعه کفر زده بوده و هستند و حاضر به پرداخت هزینه برای مبارزه با حاکمیت کفر جهانی نیستند می خواهند اسلام را محدود کنند.
ناشناس
|
Iran, Islamic Republic of
|
۲۳:۰۵ - ۱۳۹۷/۰۹/۱۵
0
0
نصیری و حجاریان دو لب یک قیچی هستند. اگر بصیرت داشته باشید می فهمید.
بزرگان نیا
|
Iran, Islamic Republic of
|
۱۹:۵۳ - ۱۳۹۷/۰۹/۱۶
0
0
حساسیت علمی جامعه به دین و مذهب در چه سطحی است؟؟؟!!!
---
مایه بسی افسوس و غم و غصه ی فراوان است که اهمیت دادن به آمار رجوع به مقالات و موضوعات دینی و مذهبی و به نظراتی که در تایید یا نقد این مقالات و موضوعات داده می شوند از جانب مردم و بویژه دین شناسان متخصص بندرت مورد توجه یا اظهار نظر علمی قرار می گیرد.
این پدیده اگر بی تفاوتی اکثریت مردم به مسائل دین ومذهب را بازتاب می دهد باید ازجانب دین شناسان وفا دار به دین و مذهب و به نظام اسلامی مورد توجه و بر رسی و موشکافی و نتیجه گیری قرار گیرد زیرا امکان دارد هشدار شومی را در بر داشته باشد که موضوع آن دامن گیر جامعه و نظام خواهد بود و بی تردید پدیده ی شوم بی تفاوتی جامعه نسبت به دین و مذهب با خواست خداوند هیچ تناسب مثبتی ندارد.
آی کاش رسانه های اطلاع رسانی عمومی فعال در سایه ی نظام اسلامی و سایر نهادها و دستگاه های ذی ربط برای رسیدن به نتیجه ای علمی تحلیلی که مفید دین و مذهب و جامعه و نظام باشد چنین پدیده ای را با جهت دهیهای هدفمند سازنده برای رسیدن به نتایج علمی کار آمد به نظر خواهی عمومی بویژه نظر خواهی از دانشمندان متخصص ذی ربط بگذارند.
بی شک دین شناسان از همه ی سطوح مسئولیت اول پاسخگویی در این زمینه ی خطیر را در محضر خداوند به دوش دارند و خاموشی آنان در این زمینه و خود داری از ورود به صحنه ی روشنگری دینی که وظیفه ی نخست آنان است نمی تواند هیچ توجیه علمی منطقی خدا پسندانه داشته باشد.
با توجه به این حقیقت قرآنی و عقلی که دین و دین داری در زندگی دنیا و آخرت بشر سرنوشت سازند باید وفا داران به دین و مذهب و نظام محض رضای خداوند حساب گر حساب رس حساسیت علمی نسبت به دین و مذهب را در جامعه به بحث و کاوش و آمار گیری علمی و نتیجه گیری و پیگیری جدی بگذارند و در صورت رسیدن به نتایج منفی به چاره جویی عالمانه بپردازند و با جدیت در این زمینه وارد عرصه ی عمل تحول آفرین علمی مثبت و سازنده بشوند.
نظر شما

آخرین اخبار

پربازدید ها

پربحث ترین عناوین