نوعی از پرستش خداوند در هنر متجلی می‌شود

ما که می رسیم استاد هنوز نیامده است. مسئولان دانشگاه فرشچیان در حیاط منتظر رسیدن او هستند. می‌رسد؛ آرام از ماشین پیاده می‌شود. مثل عکس‌هایش مهربان است و گرم. از سر در دانشگاه که می‌گذرد تا وارد حیاط شود به 20 سال تلاش و پیگیری‌اش برای تاسیس دانشگاهی فکر می‌کنم که قرار است آموزش هنرهای اسلامی - ایرانی را با اخلاق و حکمتی که شایسته آن است به هم بیامیزد. به 20 سال پیگیری طرحی می‌اندیشم که از نگرانی استاد نسبت به آینده هنرهای اسلامی - ایرانی و منسوخ شدن آموزش‌های استاد - شاگردی، نشات گرفت. او می‌دانست این هنر می‌تواند همانند خودِ استاد جهانی شود اما آموزش‌هایی که از جنس این هنر نبود مجال رشدی به آن نداد و حتی به لبه پرتگاه نیستی و نابودی کشاندش. 20 سال دغدغه، 20 سال پیگیری مداوم، 20 سال همراهی استادانی که چون او دل‌نگران فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی بودند و در نهایت دانشگاهی که 30 مهرماه تاسیس شد.
استاد فرشچیان در نخستین مصاحبه پس از افتتاح دانشگاهش به گرمی ما را پذیرفت و به سوالاتمان در مورد دانشگاه پاسخ گفت.

- ایرنا: سال‌ها برای تاسیس این دانشگاه پیگیری کردید و حالا این تلاش‌ها به ثمر رسیده است. این دانشگاه قرار است چه هدفی را محقق کند؟
- فرشچیان: این دانشگاه باید مکانی اسوه و نمونه برای ایران باشد و بتواند استاد پرورش دهد و افرادی که از این دانشکده فارغ‌التحصیل می‌شوند دیگر نیازی به کمک دولت و استخدام این نهاد نداشته باشند. در اینجا قصد پرورش استادکار داریم؛ به عنوان مثال در اصفهان کاروانسرایی به نام عباسی بود که مهندسی آن را تحویل گرفت و با فکر و مدیریتی که داشت هتل عباسی را ساخت که در دنیا بی‌نظیر است و این دانشگاه باید آدم‌های به این سبک را پرورش دهد که اندیشه طراحی و سازنده دارند و به جای فلسفه‌بافی، خودشان اقدام به انجام کار بگیرند و مدیریت داشته باشند و آستین‌ها را بالا بزنند و کار را آغاز کنند. اگر اینطور شود این دانشگاه رسالت خود را انجام داده است در غیر اینصورت تبدیل به مکانی معمولی می‌شود که آرام آرام ماهیت آن تغییر خواهد کرد.

- ایرنا: شما از بزرگانی هستید که با توجه به اصالت هنر ایرانی شیوه نگرش جدیدی به هنر دادید و آن را جهانی کردید
- فرشچیان: خدا کند، سعی کردم این کار را انجام بدهم نمی‌دانم این اتفاق افتاد یا خیر؟

- ایرنا: البته که موفق بودید اما آیا این ایده جهانی کردن برای این دانشگاه هم وجود دارد؟
- فرشچیان: صد در صد بنیاد دانشکده بر این اساس گذاشته شده است، اینجا باید دنیا را به خود جذب کند دنیا باید به اینجا نگاه کند که چنین فضایی در ایران وجود دارد (پلی باشد مثل فرانسه). هنر ایرانی، پتانسیل جهانی شدن را دارد دولتمردان باید آن را اشاعه می‌دادند که شاید مجالی برای انجام آن نداشته‌اند اما هنر ایران باید جهانی می‌شده است. باید از این دانشگاه بعد از چند سال، یَل و متخصص در همه رشته‌های امور هنری خارج شود وگرنه این دانشکده برای اینکه فلسفه ببافند و وقت بگذرانند ساخته نشده است. هنر نو ایران در دنیا رشد و نمو نکرده است. من دو سال می‌شود که در حال ساخت این دانشکده هستم به نظر من کار باید ورای حرف باشد. به عنوان مثال اگر می‌خواهند بنیادی را بسازند باید آستین بالا بزنند و از ب بسم الله تا آخر آن را طراحی کنند که تنها به اینجا ختم نمی‌شود، باید فعالیت اجرایی را بشناسد و طرح ارائه شده قابل اجرا باشد و تمامی روند اجرایی متقبل و متضمن شود تا بتواند حاصل کاملی را به وجود بیاورد و این میسر نیست مگر کسانی که از این دانشگاه خارج می‌شوند دانش، آگاهی و فداکاری داشته باشند و عاشق باشند؛ عاشق هنر و ارائه آن تا خودشان کار کنند و فلسفه‌بافی را کنار بگذارند وگرنه ضرورتی نداشت این دانشکده ساخته شود. در گذشته در اداره هنرهای ملی، استادکارهای بزرگی کار می‌کردند اما این افراد فوت کردند مشابه و مثل آنها هم وجود ندارد حالا کو تا استادهای دیگری به وجود بیایند و کار کنند و افرادی بیرون بیایند که کارآمد و مبدع باشند و بتوانند سیما و چهره شهر را تغییر دهند.

- ایرنا: آیا در این دانشکده همانند زمان‌های گذشته روش آموزشی اخلاق، معرفت و حکمت از استاد به شاگرد اعمال می شود.
- فرشچیان: تمامی این مسائل تحت نظارت دکتر نامور مطلق خواهد بود و در حد مقدور من نیز در خدمتشان هستم بدون توجه به حرف‌های انحرافی که برخی از به زبان می‌آورند و سلیقه‌های اختصاصی خود که دارند اما باید حاصل این دانشکده را ببینند و قطعا نامور با درایتی که دارد این کار را انجام خواهد داد.

- ایرنا: نقاشی شما با رنگ ها و انحناهایی دارد که بارها شنیده‌‌ایم که دنیای دیگری را به ما نشان می‌دهد این دنیا کجاست؟
- فرشچیان: فکر نمی‌کنم کار من به دور از این دنیا باشد.

- ایرنا: منظورم فضای کاری متفاوتی است که دارید؟
- فرشچیان: من سال‌ها کار کردم و مطالعه داشتم. افرادی که می‌خواهند از دانشکده فارغ‌التحصیل شوند باید سواد هنری داشته باشند، مطالعه کنند، رساله بنویسند این دانشکده عاشق می‌خواهد تا در این فضا پا بگیرد ولی اگر بخواهد به عنوان مدرسه‌ای مدتی به اینجا بیایند و بعد به دنبال کار خود بروند این دانشکده نمی‌تواند کمکی به آنها کند، این عشق چه از فارغ التحصیلان این دانشکده باشد چه از هنرستان‌ها فرقی نمی‌کند کسانی که خارج می‌شوند باید عاشق باشند این دانشکده باید فضایی معنوی و جستجوگرانه برای آنها باشد. من برای فعالیت‌های خودم سعی کردم خیلی زیاد مطالعه داشتم حتی در سن و سالی که من هستم نزدیک به 90 سالگی خواب ندارم چون واقعا عاشق و دیوانه کار هستم. شب‌های بسیاری از دو نیمه شب از خواب بیدار می شوم و حتی تا بعد از نماز صبح کار می‌کنم وگرنه نمی‌توان به نتیجه رسید. کسی که به این دانشکده می‌آید باید بداند هنر، عبادت است نوعی از پرستش خدا که از این طریق انجام می‌شود و تنها پول و ارتزاق نیست. نمی‌دانم شاید بیان من آنطور که حس می‌کنم نیست (شاید نمی توانم حسم را به درستی بیان کنم) و افراد دیگر بهتر بتوانند تجزیه و تحلیل کنند اما دانشجویان باید عاشق به اینجا بیایند و عاشق از اینجا خارج شوند تبدیل به سمبل، اسوه و یَل شوند وگرنه تنها فارغ‌التحصیل شدن از اینجا به کار کسی نمی‌آید. این همه فارغ‌التحصیل از دانشکده‌های مختلف که حداقل من ندیدم کاری کرده باشند کارستان، شاید هم سواد من نرسیده است.
به گزارش ایرنا، 10 سال پیش نگرانی از آینده هنر اسلامی و ایرانی و هویت زیبایی‌شناسی هنرهای ملی در یکی از هشت گروه تخصصی فرهنگستان هنر مطرح شد. استاد فرشچیان یکی از آن چهره‌های شاخصی بود که با حساسیت فراوان نسبت به بقای هنر ایرانی طرح تاسیس دانشگاهی را در مقابل نظام آموزشی نارسی که هنرهای اصیل ما را در آستانه انقراض قرار داده بود، مطرح کرد.
به گفته بهمن نامور مطلق سرپرست این دانشگاه که از ابتدا به عنوان نماینده استاد فرشچیان برای تأسیس این دانشگاه انتخاب شده بود، تلاش شد برای نیل به هدف، برنامه‌ای مطالعاتی ایجاد شود تا یک دانشگاه نه مثل سایر دانشگاهها بلکه «دانشگاهی نو» با استفاده از «سنت» و «پسا سنت» تاسیس شود و پس از تحقیقات لازم، طرحی مدون و به شورای عالی انقلاب فرهنگی برده شد.
این طرح در شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی که در آن زمان جلسات آن در فرهنگستان هنر تشکیل می شد، ارائه و سپس آن را به وزارت علوم پیشنهاد شد و در نهایت در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.
تاسیس دانشگاه هنرهای ایرانی- اسلامی فرشچیان به دلیل تغییر دولت‌ها و مسائلی از این دست، معطل ماند تا اینکه در دولت یازدهم این میل دوباره به وجود آمد و افراد بیشتری در شورای عالی انقلاب فرهنگی از آن استقبال کردند و امیدوار به راه‌اندازی این دانشگاه شدند.
دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان روز 30 مهرماه با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، رئیس هیات موسس و امنای دانشگاه آزاد اسلامی و جمعی از هنرمندان، استادان و شخصیت های فرهنگی و دانشگاهی افتتاح شد.