آسیب‌شناسی گردشگری و طلسم پازلی که شکسته نمی‌شود

به گزارش بولتن نیوز، سال‌هاست که به شیوه‌ مألوف و به تناسب زمان مطلبی در ارتباط با گردش و گردشگری در خبرگزاری ایسنا درج می‌کنیم.

می‌اندیشم؛ خوب، این همه نوشتی و گلو پاره کردی که: ترشیز بزرگ سرش به سر کیکاووس می‌ماند! سری به سایه‌سار خنک و دل‌افزای کوهستان دارد و پای بر دامان گرم و نرم کویر می‌ساید، جلگه‌ای‌ست حاصل‌خیز، شربت خانه‌ خراسان است، ریشه در اعماق تاریخ دارد، زرتشت پیامبر در گذار و سفرش از «شیز» آذربایجان به «ترشیز» خراسان، «سرو» بهشتی تبارش را به درگاه گشتاسب کیانی می‌کارد به نشان ایمان شاه به دین «بهی».

فردوسی در شهنامه‌اش از این شهر نام آورده است، آثار تاریخی و باستانی فراوانی ثبت شده در فهرست آثار ملی دارد، و... و... که، چه؟

ولی از همه آنچه تاکنون گفته شد بگذریم واقعا برای احیا، تبلور، پیشرفت و تحول یک منطقه از منظر «اکوتوریسم» چه تعداد جمعیت لازم است؟! سه و نیم میلیون نفر در سال برای شهری یکصد هزار نفری کم است؟! از این جمعیت چه تعداد و چه مدت زمانی در این شهر سُکنا می‌گزینند؟! چه علایم و شواهدی دال بر داشته‌های این شهر (اعم از دیدنی‌های طبیعی، تاریخی، سوغات بومی و...) در مبادی ورودی و خروجی شهر، عابران را به توقف بیش‌تر در این شهر وا می‌دارد؟

جای خالی کمربندی شمال شهر و احداث پلی متقاطع و بزرگ بر روی بلوار سیدمرتضی چقدر در توقف و جذب عابران مؤثر است؟! تهیه و تدوین بروشورها و کتب تاریخی جذاب و تهییج‌کننده در این شهر به عهده‌ی کدام نهاد است؟ آیا با یک درصد بودجه فرهنگی شهر درحد اعلا نمی‌توان این خلأ را پر کرد؟

مسئولین فرهنگی شهر تا چه حد به داشته‌های منطقه واقف هستند؟ سال‌هاست از احداث هتل سه تا پنج ستاره صحبت می‌شود. هرچند این شعار مقطعی است؛ اما اینک گویا با توجه ویژه‌ای که دولت به اقتصاد مقاومتی و به تبع آن تکیه بر توانمندی‌های داخل و از جمله پتانسیل گردش‌گری کاشمر دارد، اندکی از گذشته جدّی‌تر به نظر می‌رسد.

اما باید دانست و دقت داشت که واگذاری امتیازاتی از این‌گونه به افراد حقیقی، بایسته‌ها و توانمندی‌هایی را داراست که باید با متر و معیارهای علمی و عقلانی اندازه گرفت، نه احساس، عواطف یا وابستگی‌های خاص.

نگاه سنتی و غیرعلمی از مشکلات مزمن گردش‌گری

در همین خصوص یک فعال حوزه گردشگری در گفت‌وگو با ایسنا به مناسبت 5مهرماه و روز جهانی گردشگری با اشاره به یکی از آفات حوزه گردشگری می‌گوید: یکی از آفات واقعیت‌گریزی در حوزه‌ گردش‌گری، عدم نگاه «فرابخشی» مسئولین و متولیان حوزه‌ گردش‌گری است.

حسن قربانی با اشاره به این‌که گردش‌گری تنها به یک نهاد محدود نمی‌شود، بیان می‌کند: گردشگری پازلی است که هر قطعه و یا قطعاتی از آن به نهادی خاص سپرده شده است. قطعاتی از آن در محدوده‌ شهر و روستا و بخشی از آن در خارج از این دو است.

وی اظهار می‌کند: به عنوان مثال، متولی بناهای ثبت شده در فهرست آثار ملی، اداره‌ میراث فرهنگی(گاه مشترک بین اوقاف و میراث فرهنگی)، زیست‌گیاهی و جانوری محیط زیست و منابع طبیعی، بقاع متبرکه اوقاف یا آستان‌قدس و... است و از آن‌جا که این همه سنخیتی با حوزه‌ فرهنگ عمومی دارد، نهادهایی نظیر ارشاد، شهرداری‌ها، آموزش و پرورش، سازمان تبلیغات، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها، نماینده‌ مجلس، فرمانداری‌ها، بخشداری‌ها، شوراهای اسلامی و... را درگیر کرده و برخی از این‌ها بودجه‌هایی برای صرف امور فرهنگی، رفاه اجتماعی، تفریح و سرگرمی، گردشگری و... دارند.

این فعال حوزه گردشگری می‌افزاید: این در حالی است که هر نهاد خود را مقید به حوزه‌ کار خویش می‌داند و ترجیحا توفیقات را متوجه خود دانسته و کاستی‌ها را متوجه کم‌کاری و یا عدم هماهنگی دیگر نهادهای مرتبط می‌داند.

وی معتقد است: هرچند در این خصوص از نبود اراده‌ واحد، یا همان نگاه فرابخشی رنج می‌بریم اما اراده فرمانداری مقتدر را می‌طلبد تا بتواند به عنوان نماینده‌ عالی دولت، ناظم و هماهنگ‌کننده‌ مسئولین مرتبط با یک پدیده‌ فرهنگی «در این‌جا» هنر و صنعت گردش‌گری را به سامان برساند و ظرفیت بالقوه‌ سه و نیم میلیون زائر و گردش‌گر را به فعل در آورد.

قربانی نگاه سنتی و غیرعلمی را از دیگر مشکلات مزمنی که گردشگری با آن دست در گریبان است می‌داند و می‌گوید: توریسم شاخه‌ای از دانش بشری است که در بسیاری از کشورها و از جمله در کشور خودمان(بیش‌تر روی کاغذ)به مثابه یک علم به آن نگریسته می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: هرچند گردشگری علمی زیرشاخه‌ای از فرهنگ عمومی کشور است. اما متأسفانه و در میدان عمل در برخی از نهادهای گوناگونی که مستقیم و یا غیرمستقیم متولی امور فرهنگی هستند و بودجه‌ فرهنگی کلانی نیز در اختیار دارند، مدیریت و یا مؤثرین تصمیم‌گیر در بودجه‌های کلان فرهنگی به دست فرد یا افرادی است که یا از اساس با مفهوم فرهنگ و ماهیت کار فرهنگی بیگانه هستند و یا اگر آشنایی دارند، در حدی است که توان مدیریت فرابخشی(لابی‌گری) و اقناع سایر نهادهای مرتبط را ندارند.

این فعال حوزه گردشگری عنوان می‌کند: متاسفانه بخش اعظم بودجه‌های فرهنگی امروزه به جای ترویج فرهنگ برتر، ایجاد بستر مفرح و شاد، ترویج گردشگری، همزیستی مسالمت‌آمیز، جامعه‌پذیری، ارج نهادن به میراث مادی و معنوی، و... صرف اموری می‌شود که از منظر دانش «اکوتوریسم» نه تنها هیچ سنخیتی با آن حوزه‌ها ندارد، که تباه کننده سرمایه‌های ملی است.

وی تصریح می‌کند: این همه تنها در سایه‌ تخصص و مدیریت کارآمد میسر است تا هر قطعه از این پازل طلسم شده، در جای خویش قرار گیرد و باطل‌السحر ظرفیتی شود که جایگاه دومی استان و چهارمی کشور است.

قربانی در ادامه می‌گوید: در بسیاری از نقاط کشور با صرف بودجه‌های کلان و گاه اندک، جاذبه‌هایی برای گردش‌گری احداث شده که پیش از آن هرگز وجود نداشته است، از آن جمله و به عنوان نمونه در اقصی نقاط کشور، می‌توان از سرزمین موج‌های آبی در مشهد، پارک فدک، باغ گلها و پرندگان در اصفهان، پارک آبی در درسنندج، تله کابین در تهران و شمال، باغ چوبی در نیشابور و... را نام برد اما در این منطقه(ترشیز بزرگ) به جز احداث لاک پشتی بولوار سیدمرتضی کاشمر(به دلیل نبود بودجه) چه اقدامی برای جذب گردشگر صورت گرفته است‌.

وی اظهار می‌کند: سال‌هاست به هنگام انتخابات و به منظور تهییج احساسات پاک مردم پرونده‌ احداث هتل سه ستاره در این شهر را می‌گشایند. متأسفانه با برگزاری انتخابات پرونده‌ آن بسته و گویا به بایگانی راکد سپرده می‌شود. گویی سایر مسئولین مرتبط با این امور هیچ نقش و یا مسئولیتی در این خصوص ندارند. به‌رغم این‌که منطقه ترشیز دارای پتانسیل‌های خوب گردشگری در حوزه‌های مختلف دارد اما هنوز از تدوین برنامه‌ای جامع برای تبلیغ این ظرفیت‌ها محروم است و حتی برخی جاذبه‌های گردشگری منطقه ناشناخته مانده و برنامه‌ریزی مناسبی برای معرفی آن‌ها نشده و علاوه بر این روستاهایی در منطقه هستند که قدرت جذب گردشگر را دارند اما با مشکلاتی مواجه‌اند که رفع آن‌ها مستلزم همکاری نهادها و ادارات شهرستان است.

این فعال حوزه گردشگری خاطرنشان ‌می‌کند: اگر معتقدیم کاشمر یکی از شهرهای پرجاذبه در زمینه جذب گردشگر است باید تورگردانانی علاقه‌مند فعال شوند و زمینه را برای علاقه‌مندان به گشت و گذار در مناطق زیبا و دیدنی منطقه فراهم آورند و اکوتوریسم را هم فعال کنیم.

وی اظهار می‌کند: علاوه بر این فارغ از بحث زیرساخت‏‌ها، به‌طور کلی از پتانسیل‏‌های طبیعی هم برای جذب گردشگر به خوبی بهره ببریم. در مسیر جاده دیدنی کوه‏سرخ به کاشمر جای خالی یک واحد راهنمای گردشگر احساس می‏‌شود تا زیبایی‏‌های منطقه به دیگران عرضه گردد.

قربانی عنوان می‌کند: با توجه به ظرفیت‌های بالقوه‌ای که شهر کاشمر در بخش‌های مختلف گردشگری دارد؛ شهرداری می‌تواند با نگاه دقیق‌تر به این مقوله، باعث رونق اقتصادی، فرهنگی و عمرانی شهر و ایجاد درآمدی پایدار ناشی از ورود مرتب گردشگران به شهر شود.