انتخابات رياست جمهوري آمريكا چگونه برگزار مي شود؟
مازيار آقازاده
اگر بخواهيم انتخابات رياست جمهوري در آمريكا را مورد بررسي و مطالعه قرار داهيم بايد با كاركرد، مفهوم و شاه بيت اصلي آن كه همان "كالج هاي انتخاباتي" است به درستي آشنا شويم.
اگر بخواهيم انتخابات رياست جمهوري در آمريكا را مورد بررسي و مطالعه قرار داهيم بايد با كاركرد، مفهوم و شاه بيت اصلي آن كه همان "كالج هاي انتخاباتي" است به درستي آشنا شويم.
كنوانسيون مسوول تدوين قانون اساسي در سال 1787 كه كار تدوين و نگارش قانون اساسي ايالات متحده پس از استقلال آن از بريتانيا در 1776 را بر عهده داشت ، به هنگام مطرح شدن شيوه انتخاب رييس جمهور به عنوان رييس كشور و اداره كننده دولت فدرال چندين روش انتخاب رئيس جمهور از جمله انتخاب توسط كنگره، انتخاب توسط فرمانداران ايالات، انتخاب توسط مجالس قانونگذاري ايالات، انتخاب توسط گروه ويژه اي از اعضاء كنگره و انتخاب مستقيم توسط آراي مردم را مورد بررسي قرار داد، اما از آنجا كه هيچكدام از اين روشها نتوانست رأي لازم را به دست آورددر نهايت تعيين روش بهتر براي انتخاب رئيس جمهور به كميته اي يازده نفره محول شد.
اين كميته پس از بررسيهاي لازم، پيشنهاد شكل گيري كالج هاي انتخاباتي اوليه را ارائه نمود و بالاخره پس از موافقت، طرح كالج هاي انتخاباتي با اندك اصلاحاتي در سند نهايي درج شد.
در واقع قانونگذاران امريكايي با انتخاب سيستم "كالج هاي انتخاباتي"تلاش داشتند تا بين دولت فدرال و حكومت ايالات نوعي تعادل بر قرار سازند. بدين طريق كه در ضمن حفظ مشاركت عموم مردم در انتخابات، به ايالات داراي جمعيت كمتر حق حضور بيشتري داده شود و انتخاب رييس جمهوري مستقل از كنگره و بدون نفوذ آن به اجرا درآيد.
هدف از اين كار اين بود كه رييس جمهور انتخابي، از نهايت استقلال عمل برخوردار شود و از نفوذ سياسي گروه ها و باند هاي پيدا و پنهان قدرت مصون بماند.
از سوي ديگر قانونگذاران آمريكايي تلاش داشتند تا هر چه بيشتر عرصه انتخاب رييس دولت فدرال يا همان رييس جمهور را از توده گرايي و پوپوليسم به دور نگاه دارند.در اين صورت كمتر فردي مي توانست با شعارهاي فريبنده و اغواكننده بر سرنوشت كشور مستولي شود.
1- مفهوم و مكانيزم كالج هاي انتخاباتي
طبق اصل 2 قانون اساسي ايالات متحده ، تعداد اعضاي كالج هاي انتخاباتي در هر ايالت برابر است با تعداد نمايندگان آن ايالت در مجلس سنا و مجلس نمايندگان . جمع اين افراد طبق قانون اساسي 538 نفر تعيين شده است.
روش انتخاب اين افراد نيز همانند روش انتخاب اعضاي مجالس قانونگذاري در هر ايالت مي باشد، لذا از اين جهت انتخاب اعضاي كالج ها در برخي ايالات مستقيم و در برخي ديگر غيرمستقيم و بعضا توسط مجالس ايالتي صورت مي گيرد.(در6 ايالت امريكا اعضاي كالج هاي انتخاباتي توسط مجالس ايالتي انتخاب مي شوند كه به اين ايالات در اصطلاح "كاكس" مي گويند).
اعضاي اين كالج ها نبايد از بين سناتورها، اعضاي مجلس نمايندگان و اشخاصي باشند كه داراي دفاتر تجاري يا غيرتجاري در آمريكا مي باشند.همين طور نظاميان و كارمندان دولت فدرال نيز نمي توانند عضو كالج هاي انتخاباتي شوند.
به دليل دوري جستن از تأثيرپذيري سياسي، اعضاي اين كالج ها بايد در ايالات خود گرد هم آيند و فرد مورد نظر را انتخاب كنند. از اين رو قبل از روز انتخاب نهايي هيچ جلسه مشتركي براي گردهم آيي اعضاي كالج هاي انتخاباتي ايالت هاي مختلف ترتيب داده نمي شود و فقط كنگره مي تواند روزي مشخص را براي برگزاري جلسات و برگزيدن رئيس جمهور تعيين نمايد.
براي انتخاب رئيس جمهور نيز اكثريت آراي اعضاي كالج ها نياز است.كه حدنصاب آن 270 راي اعضاي كالج انتخاباتي است(از مجموع 538 عضو).
البته بعدها در روش عمل و انتخاب اين كالج هاي انتخاباتي ، تغييراتي در قانون اساسي به عمل آمد .(مثلا در اصلاحيه دوازدهم قانون اساسي در سال 1804 ) در ابتدا كالج ها به دو نفر رأي مي دادند. شخصي كه اكثريت آراء را كسب مي كرد به عنوان رئيس جمهور و شخص دوم به عنوان جانشين رئيس جمهور شناخته مي شد كه امروزه اين روش تغيير يافته است و رييس جمهور معاون و جانشينش را خود (و عموما بعد يا حين برگزاري كنوانسيون ملي حزبي )و چند ماه مانده به روز انتخابات به مردم معرفي مي كند.
اگرچه يك معيار مشخص براي تعداد اعضاي اين كالج ها وجود دارد كه عبارت است از مجموع تعداد اعضاء هر ايالت در مجالس سنا و نمايندگان.(مثلا ايالت كاليفرنيا كه 55 راي الكترال ( بالاترين راي الكترال در ايالات متحده) را دارد 2 نماينده در سنا دارد و 53 نماينده در مجلس نمايندگان. جمع عددي اين دو 55 مي شود ) ليكن اين تعداد در هر دوره مورد ارزيابي قرار مي گيرد و مخصوصا براي ايالت ها و بخش هاي مستقل اين امر مورد بازبيني واقع مي شود.
در سال 2000 اين تعداد براي بخش ها و ايالت هاي مستقل حداقل به سه نفر رسيد . كمترين و بيشترين نفرات حاضر در كالج هاي انتخاباتي 3 و 55 نفر است و در حالي كه ايالت هايي چون آلاسكا و يا داكوتاي شمالي تنها 3 عضو در كالج انتخاباتي دارند اما ايالت بزرگ و پرجمعيتي چون كاليفرنيا (كه به تنهايي پنجمين اقتصادبزرگ جهان است)55 نفر در كالج انتخاباتي دارد.
در گذشته هر ايالتي بنا بر نحوه انتخابات نمايندگان خود در مجالس قانونگذاري محلي، اعضاي كالج ها را انتخاب مي كرد و لذا در برخي ايالات اين انتخابات غيرمستقيم بود و در برخي مستقيم.اما امروزه در بيشترايالات انتخاب مستقيم براي برگزيدن اعضاي كالج ها انجام مي شود و اگر چه در گذشته نقش اين كالج ها پر رنگ تر بود، اما امروزه مردم اگر چه به اين اعضا رأي مي دهند اما در واقع آنها رييس جمهور را بر مي گزينند. چرا كه اسامي اين افراد بر روي برگه هاي رأي ذكر نمي شود، بلكه نام حزب آنها و يا نام كانديداي رياست جمهوري ذكر شده و طبيعي است كساني كه به نامزد جمهوري خواه رأي مي دهند، مقصود آن است كه اعضاي كالج نيز از حزب جمهوري خواه بوده باشند.
2- كاركردها و نواقص كالج هاي انتخاباتي
1-2 راي به كانديدايي غير از كانديداي مورد نظر راي دهنده ها:
هر چند كه اعضاي كالج هاي انتخاباتي در راي دادن خود آزادند اما غالبا اين كانديداها در روز انتخاب نهايي (در ماه دسامبر) به نامزدي راي مي دهند كه اكثريت راي دهندگان ايالتي آنها، انتخاب آن نامزد را توقع دارند.
به واقع با توجه به اينكه اعضاي كالج انتخاباتي توسط حزبي برگزيده مي شود كه بيشترين راي را در ايالت متبوعه به دست آورده است، كمتر اتفاق مي افتد كه اين اعضا رايي مغاير با آنچه كه حزب پيروز در انتخابات ايالتي مورد نظر دارد بدهند.
اما بارها اتفاق افتاده است كه اعضاي كالج هاي انتخاباتي در روز راي گيري براي رييس جمهور (در دسامبر )،به نامزدي غير از آنچه كه انتظار مي رفته است راي داده اند (و به عبارت بهتر خلف وعده كرده اند).
اين اتفاق 7 بار در قرن گذشته ميلادي رخ داده است. اولين نمونه تاريخي آن در سال 1824 كه رقابت بين آندرو جكسون با آدامز بود انجام پذيرفت و برخلاف رأي اكثريت، آدامز به عنوان رئيس جمهور معرفي شد.
در انتخابات سال 1876 نيز علي رغم رأي اكثريت به ساموئل تلدن، راتر فورد هايس برنده اعلام شد. در سال 1888 گلوور كلولند با اكثريت آرا جاي خود را بنابه رأي كالج هاي انتخاباتي به هريسون داد .
اگرچه براساس قوانين موجود، اعضاي كالج ها مي توانند به افراد و نامزدان غيرحزب خود نيز رأي دهند، اما به طور سنتي اين افراد صرفاً به نامزدان حزب خود رأي مي دهند.
با اين حال، چنانچه رأي اعضاي كالج ها به نامزد غيرحزب خود معطوف شود، قانوناً هيچ اقدامي متصور نيست مگر اينكه حزب مربوطه از جهت سياسي با اين نماينده برخورد كند.همانطور كه اشاره شد چنين موضوعي تاكنون 7 بار در قرن گذشته ( در سالهاي 1948 1958، 1960، 1968، 1972، ،1976، 1988و 2000)و 3 بار در قرن 19 اتفاق افتاده است.
2-2 -عدم لحاظ راي حزب بازنده در هر ايالت:
در انتخابات ايالات متحده هر ايالت "سبد راي"جدا و مجزايي دارد كه ميزان راي در آن سبد تمامي اعضاي كالج هاي انتخاباتي را از يك حزب تعيين مي كند .
با توجه به اصل" WINNER TAKES ALL"كه بر گردان فارسي آن در واقع عبارت "برنده همه چيز را مي برد"است ،هر نامزدي در هر ايالتي كه موفق شود اكثريت آراي آن ايالت را از آن خود كند 100 درصد آراي آن ايالت به نامزد حزب پيروز تعلق مي گيرد.از اين رو ممكن است يك نامزد انتخاباتن رياست جمهوري راي عددي بيشتري داشته باشد اما با توجه به تركيب متكثر آرا در ايالات اين نامزد موفق به كسب 270 راي الكترال مورد نياز براي راه يابي به كاخ سفيد نشود.
مثلا نامزدي در چندين ايالتي كه راي الكترال كمتري به نسبت جمعيت خود داشته است با راي بالايي پيروز شده است، اما نامزد مقابل در چند ايالتي كه راي الكترال بيشتري بوده است برتري را از آن خود كرده است. بنابراين و در اين صورت نامزدي كه آراي الكترال بيشتري كسب كرده است علي رغم داشتن راي عددي كمتر در مجموع ايالات به كاخ سفيد راه خواهد يافت.
3- زمان ها و مكان هاي ثابت و" لايتغير"
در انتخابات ايالات متحده بر طبق قانون اساسي زمان هاي مشخصي براي راي گيري و نيز انتخاب رييس جمهور و ...تعيين شده كه بيش از 200 سال است كه تغيير نكرده اند. چند تاريخ معين براي انجام انتخابات وجود دارد. اولين تاريخ عبارت است از سه شنبه بعد از اولين دوشنبه در ماه نوامبر. اين تاريخ و روشي كه در سال 1845 توسط كنگره برگزيده شد، براي جلوگيري از بي نظمي و اشتباه بود، كه به طور سنتي نيز ماه نوامبر به دليل آن انتخاب شده كه زمان درو بوده و كشاورزان زمان لازم براي رأي دادن را داشته اند. سه شنبه بدين دليل انتخاب شده كه با فاصله لازم از يكشنبه قرار دارد كه روز استراحت مردم مي باشد. همچنين در ماه نوامبر زمستان هنوز آغاز نشده و امكان مسافرت در شمال كشور وجود دارد.
اعضاي كالج ها نيز بر اساس زمان تعيين شده از سوي كنگره در ايالات خود گرد هم آمده و رأي خود را اعلام مي كنند. اين روز توسط كنگره اولين دوشنبه بعد از دومين چهارشنبه در ماه دسامبر تعيين شده است. پس از رأي دادن، آراي آنها مهر و موم شده و براي رئيس مجلس سنا ارسال مي گردد. پس از ارسال آراء كالج هاي انتخاباتي نيز به اتمام مي رسد و تا انتخاباتي ديگر اين كالج ها وجود نخواهند داشت.
4- جايگاه معاون اول رياست جمهوري:
در انتخابات رياست جمهوري در آمريكا هر نامزدي موظف است تا چند ماه مانده به روز راي گيري معاون خود را به مردم معرفي كند.پس از معرفي معاون نامزد انتخابات رياست جمهوري به همراه معاونش تبديل به يك زوج انتخاباتي مي شوند.طبق قانون اساسي معاون رياست جمهوري آمريكا دو اختيار و جايگاه و يا كاركرد عمده دارد كه يكي اداره مجلس سنا است و ديگري جايگزين شدن به جاي رييس جمهور در صورت فوت يا بيماري يا استعفاي آن است.
در دهه هاي گذشته به كرات اتفاق افتاده است كه معاون رييس جمهور جايگزين رييس جمهور شده است. بنابراين چون بر طبق قانون اساسي آمريكا زمان برگزاري انتخابات در اين كشور ثابت و لايتغير است هيچ گاه در صورت فوت يا استعفاي رييس جمهور انتخابات زودرس يا چيزي شبيه به آن برگزار نمي شود.
حتي اگر رييس جمهور در روز اول مسئوليت خود بنا به دلايلي فوت كند و يا قادر به ادامه فعاليتش به عنوان رييس جمهور نباشد،اين معاون رييس جمهور است كه تا پايان مهلت قانوني 4 ساله در جايگاه رياست جمهوري قرار مي گيرد.البته معاون رياست جمهوري بر طبق عرف مسئوليتهاي ديگري نيز دارد .
مثلا عرف رايج در دوران مبارزات انتخاباتي زوج هاي رقيب بر اين اساس است كه نامزد هاي اصلي (دو حزب دموكرات و جمهوريخواه و به ويژه در ماه اخر مانده به روز انتخابات) به طور مستقيم كمتر به يكديگر حمله مي كنند و سعي مي كنند حتي با زدن حرف هاي همه پسند نظر همه راي دهندگان (حتي سمپات هاي حزب مقابل را نيز) به خود جلب كنند.در اين هنگام اين معاونان هستند كه وظيفه حملات مستقيم عليه نامزد رقيب را بر عهده مي گيرند.
در تاريخ 6 دهه گذشته آمريكا چندين بار معاونان رياست جمهوري پس از فوت يا استعفاي رييس جمهور به كرسي رياست جمهوري تكيه زده اند.ترومن پس از فوت پرزيدنت روزولت و جرالد فورلد پس از استعفاي نيكسون در سال 1974 را مي توان در اين زمينه ذكر كرد.
5- نتيجه نهايي شمارش آرا
پس از ارسال آراء به كنگره، مرحله نهايي انتخابات انجام مي پذيرد. دو مجلس سنا و نمايندگان در نشست مشترك خود(كه در 6 ژانويه آن سال و در ساعت 1 بامداد برگزار مي شود) آرا را شمرده و رييس جمهور ايالات متحده را به مردم معرفي مي كنند. معاون رئيس جمهور كه به عنوان رئيس سنا مي باشد، آراء را باز نموده و آنها را به اعلام كنندگان (4نفر) جهت اعلام عرضه مي كند. چنانچه كسي به فرآيند انتخاب رييس جمهور اعتراضي داشته باشد بايد آن اعتراض را مكتوب كرده و آن اعتراض به طور مشترك از جانب 1 عضو مجلس سنا و 1 عضو مجلس نمايندگان به انجام برسد. نامزدي كه اكثريت آراء را داشته باشد (270 از 528 رأي كالج ها) به عنوان رئيس جمهور معرفي مي گردد.
در صورتي كه هيچ كدام از نامزدها اكثريت لازم(270 راي الكترال)را كسب نكنند رئيس جمهور از بين سه نفر آخر توسط مجلس نمايندگان و معاون رئيس جمهور از سوي سنا برگزيده مي شود.
6- ارزيابي
در ارزيابي نظام انتخاباتي ايالات متحده بايد به اين نكته اشاره داشت كه شاكله اين نظام انتخاباتي بر مبناي "كالج هاي انتخاباتي"بنا نهاده شده است كه در ذات خود نوعي ترس از انتخاب مستقيم رييس جمهور توسط مردم و مهار گرايش هاي زودگذر اجتماعي به وسيله پختگي و تجربه اعضاي كالج هاي انتخاباتي نهفته است.
البته اعتراضات بسياري به اين روش وجود داشته است و در كنار آن پيشنهاداتي نيز براي اصلاح اين شيوه ارايه شده و مي شود. مهمترين ايراد نقض حقوق اكثريت و راي عددي مردم است.
مورد ايراد ديگر اصل "برنده همه چيز را مي برد"است كه بر طبق آن راي مردمي كه در ايالت ها در اقليت هستند و به نامزدي راي داده اند كه بازنده شده است به يك باره به سبد نامزد برنده رفته و به يكباره تبديل به عكس خود مي شود و بدين وسيله مي توان گفت راي كمتر در ايالت ها به مفهوم خوانده نشدن راي است.
بنابراين عده اي معتقدند كه بهتر است كالج هاي انتخاباتي حذف شوند، يا رأي اكثريت اعضا ملاك قرار گيرد و يا اصل "برنده، تمام آرا را مي برد" ملغي شود و يا روش انتخابات تناسبي برقرار شود كه طي آن نامزدي كه اكثريت بيشتر را به خود اختصاص مي دهد، به عنوان رئيس جمهور معرفي شود.
مخالفين روش كالج هاي انتخاباتي چند نقيصه عمده سيستم كالج هاي انتخاباتي را چنين بر مي شمارند:
1-احتمال تغيير راي اعضاي كالج هاي انتخاباتي در روز راي گيري
2-احتمال به قدرت رسيدن رييس جمهوري با راي كمتر
3-عدم امكان حضور نامزدي مستقل و خارج از دو حزب دموكرات يا جمهوريخواه
4-كاهش انگيزه مشاركت مردم
اما همچنان نخبگان سياسي آمريكا راي گيري به شيوه كالج هاي انتخاباتي را پخته ترين فرايند تلفيق دموكراسي با مصلحت عمومي نخبه گرايانه مي دانند و از اين شيوه دفاع مي كنند.شيوه اي كه در جهان منحصر به فرد است.
البته اين شيوه كاملا تحت تاثير تجربيات تاريخي و واقعيات اجتماعي و سياسي در هنگام استقلال و شكل گيري كشور ايالات متحده در ربع آخر قرن هجدهم ميلادي شكل گرفته است و به مرور زمان نيز تحولاتي در آن صورت پذيرفته است.
خبرگزاري فارس
اگر بخواهيم انتخابات رياست جمهوري در آمريكا را مورد بررسي و مطالعه قرار داهيم بايد با كاركرد، مفهوم و شاه بيت اصلي آن كه همان "كالج هاي انتخاباتي" است به درستي آشنا شويم.
كنوانسيون مسوول تدوين قانون اساسي در سال 1787 كه كار تدوين و نگارش قانون اساسي ايالات متحده پس از استقلال آن از بريتانيا در 1776 را بر عهده داشت ، به هنگام مطرح شدن شيوه انتخاب رييس جمهور به عنوان رييس كشور و اداره كننده دولت فدرال چندين روش انتخاب رئيس جمهور از جمله انتخاب توسط كنگره، انتخاب توسط فرمانداران ايالات، انتخاب توسط مجالس قانونگذاري ايالات، انتخاب توسط گروه ويژه اي از اعضاء كنگره و انتخاب مستقيم توسط آراي مردم را مورد بررسي قرار داد، اما از آنجا كه هيچكدام از اين روشها نتوانست رأي لازم را به دست آورددر نهايت تعيين روش بهتر براي انتخاب رئيس جمهور به كميته اي يازده نفره محول شد.
اين كميته پس از بررسيهاي لازم، پيشنهاد شكل گيري كالج هاي انتخاباتي اوليه را ارائه نمود و بالاخره پس از موافقت، طرح كالج هاي انتخاباتي با اندك اصلاحاتي در سند نهايي درج شد.
در واقع قانونگذاران امريكايي با انتخاب سيستم "كالج هاي انتخاباتي"تلاش داشتند تا بين دولت فدرال و حكومت ايالات نوعي تعادل بر قرار سازند. بدين طريق كه در ضمن حفظ مشاركت عموم مردم در انتخابات، به ايالات داراي جمعيت كمتر حق حضور بيشتري داده شود و انتخاب رييس جمهوري مستقل از كنگره و بدون نفوذ آن به اجرا درآيد.
هدف از اين كار اين بود كه رييس جمهور انتخابي، از نهايت استقلال عمل برخوردار شود و از نفوذ سياسي گروه ها و باند هاي پيدا و پنهان قدرت مصون بماند.
از سوي ديگر قانونگذاران آمريكايي تلاش داشتند تا هر چه بيشتر عرصه انتخاب رييس دولت فدرال يا همان رييس جمهور را از توده گرايي و پوپوليسم به دور نگاه دارند.در اين صورت كمتر فردي مي توانست با شعارهاي فريبنده و اغواكننده بر سرنوشت كشور مستولي شود.
1- مفهوم و مكانيزم كالج هاي انتخاباتي
طبق اصل 2 قانون اساسي ايالات متحده ، تعداد اعضاي كالج هاي انتخاباتي در هر ايالت برابر است با تعداد نمايندگان آن ايالت در مجلس سنا و مجلس نمايندگان . جمع اين افراد طبق قانون اساسي 538 نفر تعيين شده است.
روش انتخاب اين افراد نيز همانند روش انتخاب اعضاي مجالس قانونگذاري در هر ايالت مي باشد، لذا از اين جهت انتخاب اعضاي كالج ها در برخي ايالات مستقيم و در برخي ديگر غيرمستقيم و بعضا توسط مجالس ايالتي صورت مي گيرد.(در6 ايالت امريكا اعضاي كالج هاي انتخاباتي توسط مجالس ايالتي انتخاب مي شوند كه به اين ايالات در اصطلاح "كاكس" مي گويند).
اعضاي اين كالج ها نبايد از بين سناتورها، اعضاي مجلس نمايندگان و اشخاصي باشند كه داراي دفاتر تجاري يا غيرتجاري در آمريكا مي باشند.همين طور نظاميان و كارمندان دولت فدرال نيز نمي توانند عضو كالج هاي انتخاباتي شوند.
به دليل دوري جستن از تأثيرپذيري سياسي، اعضاي اين كالج ها بايد در ايالات خود گرد هم آيند و فرد مورد نظر را انتخاب كنند. از اين رو قبل از روز انتخاب نهايي هيچ جلسه مشتركي براي گردهم آيي اعضاي كالج هاي انتخاباتي ايالت هاي مختلف ترتيب داده نمي شود و فقط كنگره مي تواند روزي مشخص را براي برگزاري جلسات و برگزيدن رئيس جمهور تعيين نمايد.
براي انتخاب رئيس جمهور نيز اكثريت آراي اعضاي كالج ها نياز است.كه حدنصاب آن 270 راي اعضاي كالج انتخاباتي است(از مجموع 538 عضو).
البته بعدها در روش عمل و انتخاب اين كالج هاي انتخاباتي ، تغييراتي در قانون اساسي به عمل آمد .(مثلا در اصلاحيه دوازدهم قانون اساسي در سال 1804 ) در ابتدا كالج ها به دو نفر رأي مي دادند. شخصي كه اكثريت آراء را كسب مي كرد به عنوان رئيس جمهور و شخص دوم به عنوان جانشين رئيس جمهور شناخته مي شد كه امروزه اين روش تغيير يافته است و رييس جمهور معاون و جانشينش را خود (و عموما بعد يا حين برگزاري كنوانسيون ملي حزبي )و چند ماه مانده به روز انتخابات به مردم معرفي مي كند.
اگرچه يك معيار مشخص براي تعداد اعضاي اين كالج ها وجود دارد كه عبارت است از مجموع تعداد اعضاء هر ايالت در مجالس سنا و نمايندگان.(مثلا ايالت كاليفرنيا كه 55 راي الكترال ( بالاترين راي الكترال در ايالات متحده) را دارد 2 نماينده در سنا دارد و 53 نماينده در مجلس نمايندگان. جمع عددي اين دو 55 مي شود ) ليكن اين تعداد در هر دوره مورد ارزيابي قرار مي گيرد و مخصوصا براي ايالت ها و بخش هاي مستقل اين امر مورد بازبيني واقع مي شود.
در سال 2000 اين تعداد براي بخش ها و ايالت هاي مستقل حداقل به سه نفر رسيد . كمترين و بيشترين نفرات حاضر در كالج هاي انتخاباتي 3 و 55 نفر است و در حالي كه ايالت هايي چون آلاسكا و يا داكوتاي شمالي تنها 3 عضو در كالج انتخاباتي دارند اما ايالت بزرگ و پرجمعيتي چون كاليفرنيا (كه به تنهايي پنجمين اقتصادبزرگ جهان است)55 نفر در كالج انتخاباتي دارد.
در گذشته هر ايالتي بنا بر نحوه انتخابات نمايندگان خود در مجالس قانونگذاري محلي، اعضاي كالج ها را انتخاب مي كرد و لذا در برخي ايالات اين انتخابات غيرمستقيم بود و در برخي مستقيم.اما امروزه در بيشترايالات انتخاب مستقيم براي برگزيدن اعضاي كالج ها انجام مي شود و اگر چه در گذشته نقش اين كالج ها پر رنگ تر بود، اما امروزه مردم اگر چه به اين اعضا رأي مي دهند اما در واقع آنها رييس جمهور را بر مي گزينند. چرا كه اسامي اين افراد بر روي برگه هاي رأي ذكر نمي شود، بلكه نام حزب آنها و يا نام كانديداي رياست جمهوري ذكر شده و طبيعي است كساني كه به نامزد جمهوري خواه رأي مي دهند، مقصود آن است كه اعضاي كالج نيز از حزب جمهوري خواه بوده باشند.
2- كاركردها و نواقص كالج هاي انتخاباتي
1-2 راي به كانديدايي غير از كانديداي مورد نظر راي دهنده ها:
هر چند كه اعضاي كالج هاي انتخاباتي در راي دادن خود آزادند اما غالبا اين كانديداها در روز انتخاب نهايي (در ماه دسامبر) به نامزدي راي مي دهند كه اكثريت راي دهندگان ايالتي آنها، انتخاب آن نامزد را توقع دارند.
به واقع با توجه به اينكه اعضاي كالج انتخاباتي توسط حزبي برگزيده مي شود كه بيشترين راي را در ايالت متبوعه به دست آورده است، كمتر اتفاق مي افتد كه اين اعضا رايي مغاير با آنچه كه حزب پيروز در انتخابات ايالتي مورد نظر دارد بدهند.
اما بارها اتفاق افتاده است كه اعضاي كالج هاي انتخاباتي در روز راي گيري براي رييس جمهور (در دسامبر )،به نامزدي غير از آنچه كه انتظار مي رفته است راي داده اند (و به عبارت بهتر خلف وعده كرده اند).
اين اتفاق 7 بار در قرن گذشته ميلادي رخ داده است. اولين نمونه تاريخي آن در سال 1824 كه رقابت بين آندرو جكسون با آدامز بود انجام پذيرفت و برخلاف رأي اكثريت، آدامز به عنوان رئيس جمهور معرفي شد.
در انتخابات سال 1876 نيز علي رغم رأي اكثريت به ساموئل تلدن، راتر فورد هايس برنده اعلام شد. در سال 1888 گلوور كلولند با اكثريت آرا جاي خود را بنابه رأي كالج هاي انتخاباتي به هريسون داد .
اگرچه براساس قوانين موجود، اعضاي كالج ها مي توانند به افراد و نامزدان غيرحزب خود نيز رأي دهند، اما به طور سنتي اين افراد صرفاً به نامزدان حزب خود رأي مي دهند.
با اين حال، چنانچه رأي اعضاي كالج ها به نامزد غيرحزب خود معطوف شود، قانوناً هيچ اقدامي متصور نيست مگر اينكه حزب مربوطه از جهت سياسي با اين نماينده برخورد كند.همانطور كه اشاره شد چنين موضوعي تاكنون 7 بار در قرن گذشته ( در سالهاي 1948 1958، 1960، 1968، 1972، ،1976، 1988و 2000)و 3 بار در قرن 19 اتفاق افتاده است.
2-2 -عدم لحاظ راي حزب بازنده در هر ايالت:
در انتخابات ايالات متحده هر ايالت "سبد راي"جدا و مجزايي دارد كه ميزان راي در آن سبد تمامي اعضاي كالج هاي انتخاباتي را از يك حزب تعيين مي كند .
با توجه به اصل" WINNER TAKES ALL"كه بر گردان فارسي آن در واقع عبارت "برنده همه چيز را مي برد"است ،هر نامزدي در هر ايالتي كه موفق شود اكثريت آراي آن ايالت را از آن خود كند 100 درصد آراي آن ايالت به نامزد حزب پيروز تعلق مي گيرد.از اين رو ممكن است يك نامزد انتخاباتن رياست جمهوري راي عددي بيشتري داشته باشد اما با توجه به تركيب متكثر آرا در ايالات اين نامزد موفق به كسب 270 راي الكترال مورد نياز براي راه يابي به كاخ سفيد نشود.
مثلا نامزدي در چندين ايالتي كه راي الكترال كمتري به نسبت جمعيت خود داشته است با راي بالايي پيروز شده است، اما نامزد مقابل در چند ايالتي كه راي الكترال بيشتري بوده است برتري را از آن خود كرده است. بنابراين و در اين صورت نامزدي كه آراي الكترال بيشتري كسب كرده است علي رغم داشتن راي عددي كمتر در مجموع ايالات به كاخ سفيد راه خواهد يافت.
3- زمان ها و مكان هاي ثابت و" لايتغير"
در انتخابات ايالات متحده بر طبق قانون اساسي زمان هاي مشخصي براي راي گيري و نيز انتخاب رييس جمهور و ...تعيين شده كه بيش از 200 سال است كه تغيير نكرده اند. چند تاريخ معين براي انجام انتخابات وجود دارد. اولين تاريخ عبارت است از سه شنبه بعد از اولين دوشنبه در ماه نوامبر. اين تاريخ و روشي كه در سال 1845 توسط كنگره برگزيده شد، براي جلوگيري از بي نظمي و اشتباه بود، كه به طور سنتي نيز ماه نوامبر به دليل آن انتخاب شده كه زمان درو بوده و كشاورزان زمان لازم براي رأي دادن را داشته اند. سه شنبه بدين دليل انتخاب شده كه با فاصله لازم از يكشنبه قرار دارد كه روز استراحت مردم مي باشد. همچنين در ماه نوامبر زمستان هنوز آغاز نشده و امكان مسافرت در شمال كشور وجود دارد.
اعضاي كالج ها نيز بر اساس زمان تعيين شده از سوي كنگره در ايالات خود گرد هم آمده و رأي خود را اعلام مي كنند. اين روز توسط كنگره اولين دوشنبه بعد از دومين چهارشنبه در ماه دسامبر تعيين شده است. پس از رأي دادن، آراي آنها مهر و موم شده و براي رئيس مجلس سنا ارسال مي گردد. پس از ارسال آراء كالج هاي انتخاباتي نيز به اتمام مي رسد و تا انتخاباتي ديگر اين كالج ها وجود نخواهند داشت.
4- جايگاه معاون اول رياست جمهوري:
در انتخابات رياست جمهوري در آمريكا هر نامزدي موظف است تا چند ماه مانده به روز راي گيري معاون خود را به مردم معرفي كند.پس از معرفي معاون نامزد انتخابات رياست جمهوري به همراه معاونش تبديل به يك زوج انتخاباتي مي شوند.طبق قانون اساسي معاون رياست جمهوري آمريكا دو اختيار و جايگاه و يا كاركرد عمده دارد كه يكي اداره مجلس سنا است و ديگري جايگزين شدن به جاي رييس جمهور در صورت فوت يا بيماري يا استعفاي آن است.
در دهه هاي گذشته به كرات اتفاق افتاده است كه معاون رييس جمهور جايگزين رييس جمهور شده است. بنابراين چون بر طبق قانون اساسي آمريكا زمان برگزاري انتخابات در اين كشور ثابت و لايتغير است هيچ گاه در صورت فوت يا استعفاي رييس جمهور انتخابات زودرس يا چيزي شبيه به آن برگزار نمي شود.
حتي اگر رييس جمهور در روز اول مسئوليت خود بنا به دلايلي فوت كند و يا قادر به ادامه فعاليتش به عنوان رييس جمهور نباشد،اين معاون رييس جمهور است كه تا پايان مهلت قانوني 4 ساله در جايگاه رياست جمهوري قرار مي گيرد.البته معاون رياست جمهوري بر طبق عرف مسئوليتهاي ديگري نيز دارد .
مثلا عرف رايج در دوران مبارزات انتخاباتي زوج هاي رقيب بر اين اساس است كه نامزد هاي اصلي (دو حزب دموكرات و جمهوريخواه و به ويژه در ماه اخر مانده به روز انتخابات) به طور مستقيم كمتر به يكديگر حمله مي كنند و سعي مي كنند حتي با زدن حرف هاي همه پسند نظر همه راي دهندگان (حتي سمپات هاي حزب مقابل را نيز) به خود جلب كنند.در اين هنگام اين معاونان هستند كه وظيفه حملات مستقيم عليه نامزد رقيب را بر عهده مي گيرند.
در تاريخ 6 دهه گذشته آمريكا چندين بار معاونان رياست جمهوري پس از فوت يا استعفاي رييس جمهور به كرسي رياست جمهوري تكيه زده اند.ترومن پس از فوت پرزيدنت روزولت و جرالد فورلد پس از استعفاي نيكسون در سال 1974 را مي توان در اين زمينه ذكر كرد.
5- نتيجه نهايي شمارش آرا
پس از ارسال آراء به كنگره، مرحله نهايي انتخابات انجام مي پذيرد. دو مجلس سنا و نمايندگان در نشست مشترك خود(كه در 6 ژانويه آن سال و در ساعت 1 بامداد برگزار مي شود) آرا را شمرده و رييس جمهور ايالات متحده را به مردم معرفي مي كنند. معاون رئيس جمهور كه به عنوان رئيس سنا مي باشد، آراء را باز نموده و آنها را به اعلام كنندگان (4نفر) جهت اعلام عرضه مي كند. چنانچه كسي به فرآيند انتخاب رييس جمهور اعتراضي داشته باشد بايد آن اعتراض را مكتوب كرده و آن اعتراض به طور مشترك از جانب 1 عضو مجلس سنا و 1 عضو مجلس نمايندگان به انجام برسد. نامزدي كه اكثريت آراء را داشته باشد (270 از 528 رأي كالج ها) به عنوان رئيس جمهور معرفي مي گردد.
در صورتي كه هيچ كدام از نامزدها اكثريت لازم(270 راي الكترال)را كسب نكنند رئيس جمهور از بين سه نفر آخر توسط مجلس نمايندگان و معاون رئيس جمهور از سوي سنا برگزيده مي شود.
6- ارزيابي
در ارزيابي نظام انتخاباتي ايالات متحده بايد به اين نكته اشاره داشت كه شاكله اين نظام انتخاباتي بر مبناي "كالج هاي انتخاباتي"بنا نهاده شده است كه در ذات خود نوعي ترس از انتخاب مستقيم رييس جمهور توسط مردم و مهار گرايش هاي زودگذر اجتماعي به وسيله پختگي و تجربه اعضاي كالج هاي انتخاباتي نهفته است.
البته اعتراضات بسياري به اين روش وجود داشته است و در كنار آن پيشنهاداتي نيز براي اصلاح اين شيوه ارايه شده و مي شود. مهمترين ايراد نقض حقوق اكثريت و راي عددي مردم است.
مورد ايراد ديگر اصل "برنده همه چيز را مي برد"است كه بر طبق آن راي مردمي كه در ايالت ها در اقليت هستند و به نامزدي راي داده اند كه بازنده شده است به يك باره به سبد نامزد برنده رفته و به يكباره تبديل به عكس خود مي شود و بدين وسيله مي توان گفت راي كمتر در ايالت ها به مفهوم خوانده نشدن راي است.
بنابراين عده اي معتقدند كه بهتر است كالج هاي انتخاباتي حذف شوند، يا رأي اكثريت اعضا ملاك قرار گيرد و يا اصل "برنده، تمام آرا را مي برد" ملغي شود و يا روش انتخابات تناسبي برقرار شود كه طي آن نامزدي كه اكثريت بيشتر را به خود اختصاص مي دهد، به عنوان رئيس جمهور معرفي شود.
مخالفين روش كالج هاي انتخاباتي چند نقيصه عمده سيستم كالج هاي انتخاباتي را چنين بر مي شمارند:
1-احتمال تغيير راي اعضاي كالج هاي انتخاباتي در روز راي گيري
2-احتمال به قدرت رسيدن رييس جمهوري با راي كمتر
3-عدم امكان حضور نامزدي مستقل و خارج از دو حزب دموكرات يا جمهوريخواه
4-كاهش انگيزه مشاركت مردم
اما همچنان نخبگان سياسي آمريكا راي گيري به شيوه كالج هاي انتخاباتي را پخته ترين فرايند تلفيق دموكراسي با مصلحت عمومي نخبه گرايانه مي دانند و از اين شيوه دفاع مي كنند.شيوه اي كه در جهان منحصر به فرد است.
البته اين شيوه كاملا تحت تاثير تجربيات تاريخي و واقعيات اجتماعي و سياسي در هنگام استقلال و شكل گيري كشور ايالات متحده در ربع آخر قرن هجدهم ميلادي شكل گرفته است و به مرور زمان نيز تحولاتي در آن صورت پذيرفته است.
خبرگزاري فارس
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
