خزان زودرس درختان در تابستان/ «تیر» ماه اول پاییز شد!
طی سال‌های اخیر بارها از گوشه و کنار حرف‌هایش به گوش می‌رسید، از چنارهای گلستان و خرم‌آباد تا چنارهای ولیعصر تهران؛ حرف امسال و سال گذشته نیست؛ در سال‌های اخیر خبر پاییزان درختان در تابستان به خزان تابستانی باورمان انجامیده است.
خیلی دور نیستند روزهایی که سایه چنار و نارونی در شهرها گرمای تابستان را خنکی می‌بخشید و حال زیر پای درختان تابستانی شهر زوال برگ‌ها را می‌بینیم که به قامت زرد به خاک افتاده‌اند و فریادی تلخ بر لب‌هایشان ماسیده است.
به ملاقات چنارهای قدیمی شهر می‌روم که شاخه‌هایشان را به هم گره‌کرده‌اند و خیابان‌ها را زیر سایه انبوه شان آرام جای داده‌اند؛ اما سقف خیابان را که می‌بینی چنارها نتوانسته‌اند روی‌زرد خود را پنهان کنند و این روایت تکرار تابستان خزان‌زده شهر است.
برگ‌ها به استقبال خزان رفته‌اند
این روزها اگر در میان رفت‌وآمدهای شلوغ شهر کمی دقتمان را راهی کنیم متوجه تغییر رنگ شهر می‌شویم؛ گرمای شهر همان گرمای تابستانی است که بود، حتی هوا این روزها انگار گرم‌تر شده است، اما بسیاری از درختان قدیمی شهر به‌خصوص چنارها در حال خزانی زودتر از سالیان پیش هستند.
این روزها شهروندان خرم‌آبادی که نگاهشان لحظه‌ای به کف خیابان می‌افتد و زیر پایشان صدای خش‌خش جان دادن برگی فریاد می‌زند بی‌درنگ از خود می‌پرسند مگر تا پاییز چند روز باقی‌مانده که کف‌پوش خیابان‌ها به رنگ زرد درآمدهاست؟ تقویم می‌گوید تابستان در اوایل نفس کشیدن خود است اما درختان قدیمی شهر پاییزانی سخت را آغاز کرده‌اند.
یادم می‌آید هرساله قاصدک‌ها بوی پاییز را به خانه‌ها می‌آوردند و اگر حوالی شهریورماه صدای پای قاصدک گوشه حیاط خانه شنیده می‌شد همه سلامی گرم و رنگارنگ به پاییز می‌دادند ولی امسال برگ‌ها به استقبال خزان رفته‌اند و از همان اواسط تیرماه بوده که اولین نشانه‌های پاییز در شهر ریشه دواند.
چنارهای خرم‌آباد در برزخ تابستانی
این در حالی است که موضوع خزان زودرس چنارها تنها به شهر خرم‌آباد ختم نشده و برخی از شهرهای بزرگ و کوچک کشور میزبان پاییز در تابستان شده‌اند اما در بسیاری از همین شهرها هشدارها جدی گرفته‌شده و در همین راستا شهرداری‌ها به فکر چاره افتاده‌اند.
تعداد فصل‌های سال به ۶ تا ۸ فصل رسید
به گفته کارشناسان خزان زودرس چنارها دلایل مختلفی داشته که ترکیب آن‌ها پیری و خواب زمستانی پیش از موعد را به این درختان تحمیل می‌کند.
الهام برنا معاون محیط‌زیست لرستان در این رابطه اظهار داشت: آنچه واقعیت دارد این بوده که با توجه به تغییرات اقلیمی که صورت گرفته و گرمایش جهانی که وجود دارد ما مانند قبل چهارفصل نداریم.
وی ادامه داد: تعداد فصل‌های ما بیشتر شده و محققین در این زمینه می‌گویند که بین شش تا هشت فصل در طول یک سال داریم.
معاون محیط‌زیست لرستان بابیان اینکه گرما موجب زرد شدن زودهنگام برگ درختان شده است، عنوان کرد: رطوبت هوا کم شده است و میزان گرمای زیاد موجب زرد شدن برگ درختان شده است.
تغییرات اقلیمی و پدیده گرمایش برگ درختان را زرد کرد
برنا بابیان اینکه همه این اتفاقات ناشی از بحث تغییر اقلیم است، تصریح کرد: البته در رابطه با بیماری‌های درختان نیز باید اهل‌فن و کارشناسان این حوزه اظهارنظر کنند.
وی تصریح کرد: پدیده گرمایش جهانی ناشی از تغییر اقلیم است که موجب شده که ما چهارفصل نداشته باشیم و بیشتر از چهارفصل داشته باشیم.
معاون محیط‌زیست لرستان بیان داشت: پراکنش بارش‌ها متفاوت شده، توزیع زمانی و مکانی بارش‌ها تغییر کرده و شبیه قبل نیست به‌طوری‌که بارش‌ها در لرستان تا اواسط خردادماه بود، چیزی که انتظار آن را نداشتیم و این‌ها همه ناشی از تغییر اقلیم است.
برخی کارشناسان هم می‌گویند: در سال‌های اخیر چنارهای قدیمی شهر خرم‌آباد به‌ویژه آن‌ها که در مرکز شهر قرار دارند با بحرانی جدی روبرو شده‌اند که امسال بیش از سال‌های قبل عمق این رخداد زیستی خود را نمایان کرده است. در حقیقت امسال درختان خرم‌آباد در اواسط ماه تیر شروع به خزان کرده‌اند که این موضوعی بسیار حساس برای آینده این گونه و پارامترهای مؤثر در حفظ اکولوژِی شهر خرم‌آباد است.
آن‌ها معتقد هستند که متأسفانه در این سال‌ها مسئولان شهر نسبت به این رخداد واکنش شایسته‌ای نشان نداده‌اند که در این راستا باید شهرداری خرم‌آباد به‌صورت ویژه و راهبردی با این چالش برخورد کرده تا شرایط برای سال‌های بعدی به سمت بهبود میل کند.
فعالان محیط‌زیست تأکیددارند که ازلحاظ زیستی درخت چنار به دلیل جذب آلودگی‌های شهری و همچنین گرمای هوا گونه‌ای بسیار مشهور در بین درختان است اما شواهد نشان می‌دهد که مشکلات اقلیمی پی‌درپی در کنار بی‌توجهی به مسائل زیستی می‌تواند آسیب‌های جدی به این گونه مؤثر در محیط شهری وارد کند.
و اما برخی دیگر از کارشناسان به تأثیر خشک‌سالی‌ها بر پدیده خزان زودرس اشاره‌کرده و می‌گویند: با توجه به آب‌دوستی این‌گونه در شرایطی که منابع آبی به سمت خشکی می‌رود، چنارها زنگ هشدار را به‌وسیله خزان زودرس خود به ما اعلام می‌کند یعنی اگر بخواهیم به‌صورت کلی شرایط حاکم بر زیست درختان چنار را بسنجیم باید اعتراف کنیم که یکی از مهم‌ترین دلایل خزان زودرس آن‌ها افت منابع آبی و همچنین عدم آبیاری صحیح در فصول گرم سال است.
خیابان‌های شهر با چنارهایش همانی ست که با هویت و زیبایی‌های شهر گره‌خورده است؛ چنارها سال‌هاست که همدوش تلخ و شیرین شهر سبز و زرد شده‌اند و در هر خزان و تابستانی از یاری‌شان نکاسته‌اند. سایه سبز و زرد این درختان برای شهرمان حکایتی است مثلِ همان جوی آب قدیمی که از گرداب سنگی خودش را به محلات پایین‌شهر می‌رساند، حکایت چشمه گلستان که فریاد زلال آبی‌اش تسلای دل درختان پایین‌دست بود.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
