خواهران منصوریان به ما اعتماد کردند

گروه سینما و تلویزیون: مستند «صفر تا سکو» روایت خواهران منصوریان، سه قهرمان ووشوی بانوان ایران است. این فیلم که در جشنواره فیلم حقیقت جایزه بهترین فیلم شد، نخستین تجربه سحر مصیبی در حوزه مستند است. این کارگردان با نگاه منحصر به فرد، زندگی خواهران منصوریان را به تصویر کشیده است و با تاکید بر اینکه سیاه‌نمایی‌ها را برجسته نکنند، لحظه به لحظه زندگی ورزشی و شخصی قهرمانان ووشو را روی پرده نقره‌ای به تصویر کشیده‌ است.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه ابتکار، مصیبی در جریان حضور خواهران منصوریان در برنامه ماه عسل می‌گوید: «معتقدم که همه ما در زندگی مشکلات و سختی‌هایی داریم، این بچه‌های سختی‌های بیش‌تری را تحمل کردند اما نقطه عطف زندگی آن‌ها این است که از مشکلاتشان، پل‌هایی ساختند تا به قهرمانی رسیدند. این بسیار ارزشمند است.

در «ماه عسل» فقط به مشکلات و کمبودهای آن‌ها پرداختند و مادرشان فراموش شد. در حالی که مادر مهم‌ترین عنصر زندگی این خواهران است و خودشان بارها تاکیدکرده‌اند. تنها مسئله من این بود که ای کاش در کنار مشکلات، اشک‌ها و ناراحتی‌ها به توانایی و قهرمانی خواهران منصوریان پرداخته می‌شد. ما با «ماه عسل» فقط گریه کردیم، کجا خندیدیم؟»

با کارگردان مستند «صفر تا سکو» درباره روند ساخت این فیلم گفت‌و‌گو کردیم.

از چه زمانی با خواهران منصوریان آشنا شدید؟

من از 4 سال و نیم پیش در پروژه‌ای به نام «بدلکاران حرفه‌ای» با الهه منصوریان آشنا شدم. آن زمان تازه از مسابقات آمده و چشمش آسیب دیده بود . در واقع دوران نقاهت را می‌گذارند. الهه لطف کرد و در آن پروژه با ما همکاری کرد. بعد از آن یک فیلم کوتاه 14 دقیقه‌ای ساختم که الهه و شهربانو در آن بازی کردند. دوستی من با این خواهران از همان‌جا شکل گرفت و با خانواده و زندگی آن‌ها آشنا شدم و آشنایی خانم ابوالقاسمی با خواهران منصوریان در همان زمان شکل گرفت.

در جریان آشنایی با این سه خواهر تصمیم به ساخت مستند «صفر تا سکو» گرفتید؟

بله. وقتی زندگی آن‌ها دیدم تصمیم به ساخت مستند «صفر تا سکو» گرفتم. البته نخستین بار خانم ابوالقاسمی گفت که واقعا حیف است اگر این فیلم را نسازیم. به این ترتیب گروه چهار نفره‌ای از خانم‌های کرامتی، اعلایی، ابوالقاسمی و من که سال‌هاست دوست و هم‌کار هستیم، برای ساخت مستند «صفر تا سکو» شکل گرفت. از آنجایی که تا به‌ حال کار مستند انجام نداده‌ام، کمی سخت بود. سال‌ها در سینما به عنوان منشی صحنه، دستیار اول و برنامه‌ریز کار کرده‌ام و پیش از این مستند دو فیلم کوتاه ساخته‌ام اما ورود به مستند دنیای دیگری است و برای من سخت و ترسناک بود. به خاطر دارم که می‌گفتم که چطور باید این کار را انجام دهم. شخصیت‌های داستان، نوع زندگی، امید و هدفشان به گونه‌ای بود که برای آنچه می‌خواستند، تلاش کردند تا به دستش بیاورند. در واقع این خواهران برای ساخت فیلم به من انگیزه دادند تا موانع را کنار بگذارم و برای هدفم تلاش کنم.

زمانی که ایده ساخت مستند را با خواهران منصوریان درمیان گذاشتید، استقبال کردند؟

آن‌ها به ما اعتماد کردند. هم‌زمان با ما افراد دیگری هم بودند که می‌خواستند زندگی‌شان را بسازند. حتی چند فیلم کوتاه هم ساخته شده بود. پیش از اینکه فیلم شروع شود ما را در محیط خانواده‌شان پذیرفتند. نزدیکی ما به خانواده منصوریان یکی از نکات مثبت در جریان فیلم «صفر تا سکو» بود. از یک جایی به بعد بچه‌ها، مادرشان و امید شوهر شهربانو که بسیار با ما همکاری کرد، دوربین را نمی‌دیدند. آن‌ها زندگی می‌کردند و ما هم درکنارشان شادی‌ها، خنده‌ها، اشک‌ها و به طور کلی وقایع را ثبت می‌کردیم.

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که مستندسازان دارند این است که بنا به اجبار نمی‌توانند به بعضی از محیط‌ها ورود کنند یا افرادی هستند که راضی به حضور مقابل دوربین نمی‌شوند. به نظرمی‌رسد شما در مواجه با شخصیت‌های اصلی «صفر تا سکو» این مشکل را نداشتید ولی به طور کلی محیط‌ها یا افرادی بودند که برخلاف میلتان مجبور به حذف آن‌ها شده باشید؟

خواهران منصوریان در شهرستان سمیرم بسیار قابل احترام و شناخته شده هستند. بنابراین همانطور که بچه‌های به ما اعتماد کردند، مردم هم به واسطه آن‌ها به ما اعتماد کردند. به راحتی توانستیم این فیلم را بسازیم. اگر خواهران منصوریان حضور نداشتند، قطعا با مشکلاتی مواجه می‌شدیم. البته ما تمام مجوزهای فیلمبرداری را داشتیم اما اینها ملاک نیست تا به راحتی در محیط جدیدی کار کنیم. راحتی کار ما به واسطه خواهران منصوریان اتفاق افتاد. همچنین جا دارد از فدراسیون ووشو ایران هم تشکر کنم. تمام تمرین‌ها و زندگی ورزشی این خواهران در فدراسیون بود. آقای دکتر علی‌نژاد و خانم دکتر نظری بسیار با ما همکاری کردند.در نهایت مجموعه حمایت‌های که داشتیم به شکل‌گیری بهتر این فیلم کمک کرد.

زمانی از خواهران منصوریان در برنامه «ماه عسل» دعوت شد، شما مخالفتی نداشتید که قبل از اکران عمومی فیلم در یک برنامه تلویزیونی حضور داشته باشند؟

پیش از جشنواره فیلم حقیقت که ما جایزه بهترین فیلم را گرفتیم، آقای علیخانی با من تماس گرفتند. خودم شماره بچه‌ها را دادم. بنابراین مخالفتی در این مورد نداشتم. فقط در یک مورد مخالفت داشتم. معتقدم که همه ما در زندگی مشکلات و سختی‌های داریم، این بچه‌های سختی‌های بیش‌تری را تحمل کردند اما نقطه عطف زندگی آن‌ها این است که از مشکلاتشان، پل‌هایی ساختند تا به قهرمانی رسیدند. این بسیار ارزشمند است. در «ماه عسل» فقط به مشکلات و کمبودهای آن‌ها پرداختند و مادرشان فراموش شد. در حالی که مادر مهم‌ترین عنصر زندگی این خواهران است و خودشان بارها تاکیدکرده‌اند. تنها مسئله من این بود که ای کاش در کنار مشکلات، اشک‌ها و ناراحتی‌ها به توانایی و قهرمانی خواهران منصوریان پرداخته می‌شد. ما با «ماه عسل» فقط گریه کردیم، کجا خندیدیم؟ شاید خیلی از مردم برنامه دوست داشتند اما با روحیه من سازگار نبود. ضمن اینکه برنامه خواهران منصوریان یکی از پربیننده‌ترین‌های «ماه عسل» بود. همچنین فیلم «صفر تا سکو» تا آن روز اکران‌های محدودی در جشنواره‌ها داشت و «ماه عسل» در شناخته شدن این خواهران تاثیر بسزایی داشت.

به نظر می‌رسد کسانی که «ماه عسل» را دیده‌اند با تماشای «صفر تا سکو» با وجه دیگری از زنان قهرمان ووشو ایران آشنا می‌شوند.

به نظرم این وجه بسیار قوی‌تر است. از ابتدا که کار را آغاز کردیم خانم ابوالقاسمی همواره تاکید داشتند از سیاه‌نمایی دوری کنیم. تمام تلاشم را کردم همانطور که مشکلات را می‌بینیم، در نهایت امید و حرکت را هم نشان دهیم. وقتی در مسابقات حذف می‌شوند، بالای کوهی می‌روند و می‌گویند: «این سنگ غم و غصه است، پرتش می‌کنیم که دور دور شود تا سال دیگر» سال بعد قهرمانی‌شان اتفاق می‌افتد. این نگاه بسیار ارزشمند است. در سال 2015 شهربانو صعود کرد، سال بعد هر سه خواهر رفتند، بعد از آن دو نفرشان رفتند، الهه و سهیلا اولین لژیونرهای زنان ایران شدند. این افتخارات است که حال آدم را خوب می‌کند. «در صفر تا سکو» تمام تلاشمان را کردیم که امید و هدف را پررنگ نشان دهیم.

معمولا نقش تدوین در فیلم‌های مستند بسیار تاثیر گذار است تا جایی که می‌گویند به نوعی تدوین، کارگردانی مجدد است. این امر در مستند «صفر تا سکو» هم مستتر است؟

به جرات می‌گویم این فیلم ساخته فقط من نیست. «صفر تا سکو» حاصل تلاش یک گروه فوق‌العاده است. از تهیه‌کننده‌گان خانم‌ها کرامتی و ابوالقاسمی، فیلمبردار رضا ابیات، صدابردار علی علوی، عکاس مریم مجد تا گروهی که بعد از فیلم به ما اضافه شدند و به خصوص حمیرا معید تدوینگر فیلم که از نخستین روز فیلمبرداری همراه ما بودند. راش‌ها را می‌دید و کمبودها را گوشزد می‌کرد. به عنوان مثال می‌گفت الان سهیلا کمرنگ شده است. در این مستند سه سوژه داشتم که هر سه باید به صورت موازی جلو می‌رفتند. من همه این‌ها را مدیون تدوینگر فیلم هستم که در این سه سال کنار فیلم بود. ما جلسات زیادی داشتیم، تقریبا ماهی دو تا سه بار کنار هم جمع می‌شدیم و حرف می‌زدیم، راش می‌دیدیم. معتقدم که مشورت‌های گروهی در ماحصل کار تاثیر بسیاری داشت.

از آنجایی با ساخت «صفر تا سکو» عضوی از خانواده مستند شدید، فعالیت در بخش مستند را ادامه می‌دهید؟

بسیار خوشحالم که به عنوان عضوی از خانواده مستند شناخته شوم. در حال حاضر مستند دغدغه من است اما با توجه به روحیاتم نمی‌توانم هر سوژه‌ای را انتخاب کنم. معتقدم از نظر حسی باید با سوژه مستند درگیر شوم.

اخیرا خبری منتشر شده مبنی بر اینکه قصد دارید فیلمی را درباره‌ «نهنگ آبی» بسازید، از آنجایی هنوز مبهم است که «نهنگ آبی» بازی است یا چالش و اینکه اصلا چنین چیزی واقعیت دارد یا خیر! درباره ایده ساخت فیلم‌تان توضیح دهید واینکه فیلم جدیدتان هم مستند است؟

فعلا درحال نگارش فیلمنامه هستیم. این فیلم برگرفته از «نهنگ آبی» و به نوعی دغدغه جوانان امروز است، مانند «صفر تا سکو»، با این تفاوت که این فیلم روایتی از نبود امید و هدف است. اگرچه فیلم، مستند نیست اما تمام تلاشم را می‌کنم که به نسبت روحیاتم کار سیاهی نباشد. همچنین نمی‌خواهم سوژه‌هایی که در فضای مجازی بلد شده را وارد داستان کنم.

یعنی این فیلم نقطه مقابل «صفر تا سکو» و داستان خواهران منصوریان است؟

شاید در این فیلم افرادی نظیر خواهران منصوریان حضور داشته باشند تا دغدغه‌های نسل جوان را نشان دهند و خانواده‌ها کمبودهای فرزندانشان را بهتر درک کنند. چرا که بسیاری از کمبودها مالی نیست. جوانانی که در ناز و نعمت زندگی می‌کنند هم پر از دغدغه هستند. با تعدادی از روانشناس ها در حال مذاکره هستیم تا چند الگو از جوانان جامعه را انتخاب کنیم و دغدغه‌هایشان را بررسی کنیم. هدف این است که راهکارهای درست را پیدا کنیم. حتی اگر به یکی از این دغدغه‌ها پاسخ دهیم، ادای دین کرده‌ایم، ما ادعای چندانی نداریم.

«صفر تا سکو» بهترین فیلم جشنواره حقیقت بود و به جشنواره فیلم فجر رفت، امسال بر اساس آئین نامه جشنواره فیلم فجر، دیگر فیلم‌های مستند حضور ندارد، به نظر شما حذف بخش مستند چه تاثیری خواهد داشت؟

جای خالی بخش مستند در جشنواره فیلم فجر کاملا احساس میشد. به دور از توهین 12 فیلمی که سال گذشته در بخش مستند جشنواره فیلم فجر حضور داشتند یک سر و گردن از بخشی زیادی از فیلم‌های داستانی بالاتر و تاثیرگذارتر بود. واقعا متاسفم که سینمای مستند را آنقدر کوچک می‌بینند. در حالی که فیلمسازان مستند آثار قابل دفاع و ارزشمندی دارند. تاثیری که فیلم مستند می‌تواند در جامعه ما داشته باشد به مراتب بیش‌تر از فیلم داستانی است. این را به عنوان کسی می‌گویم که سال‌ها در بخش سینمای داستانی کارکرده‌ام. البته به فیلم‌های مستند اجازه دیده شدن نمی‌دهند. به هر حال تک سانس سینمای هنر و تجربه نمی‌تواند هیچ فیلم مستندی را به مردم معرفی کند. فکر می‌کنید فیلم‌های مستند در شهرستان‌ها چقدر دیده می‌شود؟ حتی در تهران هم آنچنان دیده نمی‌شود و تبلیغات زیادی ندارند. فیلم‌های مستند در سطح داستانی بودجه و اسپانسر ندارند، بالطبع بازگشت مالی چندانی هم ندارند.

فیلمسازان مستند با بودجه اندک و شرایط سخت کار می‌کنند. طبیعی است که با این شرایط فیلم‌های مستند در نهایت بین اهالی سینما معرفی شود و اتفاق خاصی را در جامعه رقم نزنند. در صورتی که اگر این فیلم‌ها با شرایط خوبی اکران شود، مخاطبان خودش را جذب می‌کند. «صفر تا سکو» به همت تهیه کنندگانش و سرکار خانم حکمت توانست اکران عمومی بگیرد، امیدوارم شروعی باشد برای فیلم‌های مستند که در چرخه اکران دیده شوند و مسئولان باور کنند که فیلم‌های مستند مردم را جذب می‌کنند.

همانطور که اشاره کردید «صفر تا سکو» با وجود تهیه‌کنندگان و سوژه‌های فیلم که به اندازه کافی شناخته شده هستند، شانس اکران عمومی را پیدا کرد. اما توجیهی که همیشه وجود دارد این است که فیلم‌های مستند کف فروش را ندارند.

چرا نباید برای مردم فرهنگ سازی شود. این وظیفه به عهده ماست. پیش از این مردم داخل ماشین کمربند نمی‌بستند اما این فرهنگ‌سازی انجام شد. در حوزه هنر باید فرهنگ‌سازی شود. وقتی به فرزندانمان کتاب خواندن و فیلم دیدن را یاد بدهیم، در جامعه نهادینه می‌شود. در حال حاضر چند درصد از نوجوانان و جوانان کتاب می‌خوانند و فیلم مستند می‌بینند؟

مخاطبان فیلم‌های مستند باید جوانان باشند. حتی فیلم‌های تلخ و سیاه هم از دل همین جامعه بیرون آمده است و باید دیده شود. آموزش و پرورش می‌تواند این فرهنگ‌سازی را آغاز کند و نسل جوان را به تمشای فیلم مستند عادت بدهد.

برنامه‌‌ای درباره اکران «صفر تا سکو» برای دانش‌آموزان دارید؟

بله! نامه آموزش و پرورش برای حمایت از فیلم را گرفته‌ایم. امیدوارم مدارس همکاری کنند و بچه‌های را به تماشای فیلم بیاورند. به هر حال «صفر تا سکو» برای نسل جوان است.