نيروي دريايي ايران مهلك و سريع است

موسسه سياست خاور نزديك واشنگتن در گزارشي مشروح با اعتراف به قدرت روز افزون نيروي دريايي ايران تاكيد كرده است اين نيرو مي‌تواند ضربه‌هاي مهلكي به هر دشمن متجاوز وارد كند.

به گزارش خبرگزاري فارس، در سال 1985 گروهي از متفكران آمريكايي با تعهد به پيشبرد منافع آمريكا در خاورميانه، "موسسه سياست خاور نزديك واشنگتن" را تأسيس كردند. مأموريت اين گروه تزريق عقايد سلطه‌گرايانه در جهت كمك به تصميم گيري آمريكا در خاورميانه تعيين شده است. اين افراد در راستاي سياست وزارت خارجه آمريكا از نام خاور نزديك به جاي خاورميانه استفاده مي‌كنند.
بنيانگذاران اين موسسه اعلام كرده اند تصوير هاي ذهني و رمانتيك را درباره آنچه كه خاورميانه بايد باشد رها كرده و صرفاً به واقعيت‌هاي اين منطقه توجه دارند. آنان درصدد هستند منافع آمريكا در منطقه خاورميانه را با امنيت، ثبات، شكوفايي، دمكراسي و صلح در اين منطقه مرتبط سازند و اين منافع با تحقيق، بحث و بررسي درباره وضعيت منطقه تأمين مي شود.نيروهاي تحقيقاتي اين موسسه را متخصصان و كارشناسان مختلف در زمينه هاي سياسي، نظامي، امنيتي و اقتصادي تشكيل مي دهند و هر يك از آنان گوشه اي از مسائل خاورميانه را تحت پوشش بررسي هاي خود قرار داده اند. اين افراد به زبان هاي اين منطقه صحبت مي كنند و در آنجا كار و زندگي خود را ادامه مي دهند.اين موسسه از سال 1996 تلاش كرده است طرح ابتكاري بورسيه نظامي را اجرا كرده و افسران ارشد نيروي هوايي آمريكا و متحدان خاورميانه‌اي آن را گردهم آورد. موسسه سياست خاور نزديك واشنگتن در تلاش است تحقيقات و نظريه‌هاي علمي را در تصميم گيري هاي سياسي دخالت دهد و با درك عميقتري از پيچيدگي خاورميانه توأم سازد.
به گزارش خبرگزاري فارس ، در گزارش موسسه سياست خاور نزديك واشنگتن، توان بالقوه و بالفعل نيروي دريايي ايران اين چنين ارزيابي شده است:

* رزمندگان ايران آماده نبرد نامتقارن هستند

" نيروي دريايي ايران با بهره مندي از سلاح هاي پيشرفته نظامي از جمله سيستم موشكي ساحل به درياي متحرك، قايق‌هاي تندرو حامل موشك هاي ضدكشتي مدرن، زيردريايي هاي نيمه سنگين، زيردريايي بسيار كوچك، هواپيماي بدون سرنشين و همچنين سيستم فرماندهي، كنترلي، ارتباطي و اطلاعاتي مجهز مي تواند در خليج فارس و تنگه هرمز هرگونه تهاجم دشمنان را سركوب كند.
بر اساس گزارش موسسه سياست خاور نزديك واشنگتن، ايران مي تواند قابليت واكنش سريع را در حمله احتمالي آمريكا و متناسب با آسيب وارد شده به تأسيسات خود نشان دهد. پس از جنگ تحميلي رژيم صدام حسين، جمهوري اسلامي به طور اساسي براي توسعه نيروي دريايي خود سرمايه گذاري كرده است.
موسسه سياست خاور نزديك واشنگتن با مطالعه جغرافياي خليج فارس و درياي خزر به بررسي تحول تاريخي ديدگاه ايران نسبت به جنگ نامتقارن پرداخته و طرح هاي آن را در خصوص جنگ احتمالي با آمريكا ارزيابي كرده است.
اين موسسه مي افزايد: جمهوري اسلامي به عنوان يكي از صادركنندگان اصلي انرژي در منطقه با يك هزار و 500 مايل (2 هزار و 400 كيلومتر) خط ساحلي در خليج فارس قدرت مهم اين محدوده به شمار مي رود.
آخرين درگيري نظامي آن در آب هاي خليج فارس به جنگ ميان ايران و عراق در سال هاي 1980 تا 1988 باز مي گردد كه طي آن گفته مي شود نيروي دريايي جمهوري اسلامي با نيروي دريايي آمريكا نيز برخورد نظامي داشته است. به دليل اهميت راهبردي خليج فارس و ظرفيت بالقوه منطقه براي درگيري آينده و همچنين توانمندي و اهداف نيروي دريايي ايران براي توسعه جنگ نامتقارن، به نظر مي رسد براي طراحان نظامي و سياستمداران آمريكايي از اهميت بالايي برخوردار است تا براي واكنش در برابر نبرد نامتقارن آمادگي داشته باشند.
اين گزارش اشاره مي كند كه سردار صفاري فرمانده نيروي دريايي سپاه پاسداران جمهوري اسلامي ايران نيز در هشتم ژوئيه 2008 اظهار داشته است كه "ما همه جا هستيم و در همان زمان هيچ جا نيستيم."
اين گزارش مي افزايد: بر اساس ديدگاه نظامي ايران، جنگ دريايي نامتقارن از تجهيزات موجود، فنون انعطاف پذير، اطمينان برتر و همچنين مشخصه‌هاي فيزيكي و جغرافيايي منطقه عمليات براي دفاع از منابع اقتصادي مهم و وارد آوردن خسارات باورنكردني به دشمن و در نهايت تخريب نيروهاي آن از نظر فني و فناوري استفاده مي كند. رزمنده جنگ دريايي نامتقارن از آسيب پذيري دشمن با استفاده از فنون هجومي توسط قايق هاي كوچك مجهز و تندرو براي اجراي حملات ناگهاني در زمان و مكان برآورد نشده، بهره مي جويد.


* جغرافياي نظامي حوزه دريايي ايران

- خليج فارس:موسسه سياست خاور نزديك واشنگتن در اين گزارش خاطرنشان مي‌كند كه خليج فارس 990 كيلومتر طول و بين 65 تا 338 كيلومتر عرض دارد و منطقه اي به وسعت تقريباً 240 هزار كيلومتر را در بر مي گيرد. عمق متوسط آن 50 متر است و حداكثر عمق آن 60 تا 100 متر در ورودي تنگه هرمز گزارش شده است.
تعداد بسياري از دماغه ها و تو رفتگي هاي ساحل خليج فارس به عنوان بندر و لنگرگاه براي قايق‌هاي كوچك عمل مي كنند و البته 17 جزيره كوچك و بزرگ ايران وجود دارند.
رودخانه هاي دجله و فرات در انتهاي شمالي خليج فارس به هم مي پيوندند و آبراه شط العرب (اروند رود) را ايجاد مي كنند كه 900 متر عرض و تا 30 متر عمق در ورودي خود به خليج فارس است.
بر اساس توافقنامه 1975 الجزاير ميان ايران و عراق، خط تالوگ (عميق ترين بخش فرضي آبراه) به عنوان خط مرزي ميان دو كشور پذيرفته شد هر چند كه منطقه تقريباً وسيعي هنوز به طور مشخص مرزبندي نشده است.
منطقه خليج فارس محل قرار گرفتن 65 تا 75 درصد از ذخاير اثبات شده نفت خام جهان و همچنين 35 تا 50 درصد ذخاير گازي دنيا به شمار مي‌رود.
ايران بستر خليج فارس را قلمرو دريايي خود محسوب مي كند و مجلس اين كشور در سال 1993 قانوني را به تصويب رساند تا به موجب آن قلمرو آبي ايران 12 مايل از جمله محدوده اطراف جزاير خود را توسعه دهد. آمريكا فقط محدوده 3 مايلي را به رسميت مي شناسد اما معمولاً با تملك بيشتر از 3 مايل نيز مخالفت نمي كند.

- تنگه هرمز:تنگه باريك هرمز يكي از مهم ترين قسمت هاي آبي در كره زمين محسوب مي شود كه تقريباً 193 كيلومتر طول 97 كيلومتر عرض در پايانه شرقي و 4/38 كيلومتر عرض در پايانه غربي همچنين به طور متوسط 50 متر عمق دارد.
اين تنگه در نزديكي تأسيسات مهم ايران از جمله بزرگ ترين بندر و پايگاه دريايي اين كشور (بندرعباس) و همچنين سيستم مهم راه آهن ملي واقع است. بيش از 40 درصد نفت معامله شده در جهان (حدود 17 ميليون بشكه نفت خام در روز) از تنگه هرمز مي گذرد كه شامل 50 تانكر نفت كش در روز مي شود و تمامي اين محموله هاي ترانزيتي زير نظر تأسيسات ايراني عبور مي كنند.
جزيره هرمز در قرن شانزدهم، مركز تجارت جهاني بود و به نوعي هنگ كنگ خليج فارس به شمار رود.
شبكه هاي كشتيراني اين تنگه يك راهرو به طول 25 مايل و به عرض 2 مايل را كه كشتي ها براي ورود به خليج فارس استفاده مي كنند، در بر مي گيرد. اين تنگه با يك منطقه حائل ترافيكي به عرض 2 مايل از راهرو خروجي عميقتر كه براي تانكرهاي باري در طرف عمان به كار مي رود، جدا مي شود.
همچنين يك محدوده جداكننده 50 مايلي بيشتر داخل خليج فارس و كاملاً در آب هاي سرزميني ايران قرار دارد. اين خطوط رفت و آمد در راهروهاي 3 مايلي اين تنگه را تعيين مي كنند كه توسط جزاير ايراني نظير تنب بزرگ و تنب كوچك، ابوموسي، بني فرور و سيري تحت نظر قرار دارند و از اهميت ويژه برخوردار هستند زيرا در نزديكي مسير عبور تمامي كشتي ها واقع شده اند.

- درياي عمان: درياي عمان نيز تقريباً 950 كيلومتر طول و 340 كيلومتر عرض دارد و خليج فارس را به درياي عرب و اقيانوس هند وصل مي كند و عميقتر از خليج فارس است. بيشترين ميزان عمق آن 3 هزار و 400 متر برآورد شده است.

- درياي خزر: درياي خزر نيز بزرگترين درياچه جهان به شمار مي رود كه به بزرگي يك هزار و 204 كيلومتر در 320 كيلومتر است و 6 هزار و 400 كيلومتر خط ساحلي دارد كه از اين مقدار نيز 900 كيلومتر آن در اختيار ايران قرار دارد. درياي خزر محدوده‌اي بيش از 400 هزار كيلومتر را در بر مي گيرد. عمق آب اين دريا 25 متر در شمال، 788 متر در مركز و يك هزار و 25 متر در سواحل جنوب است. درياي خزر با داشتن ذخاير نفت و گاز وسيع همچنين خاويار از وضعيت رو به رشد راهبردي برخوردار است اما دسترسي به آبهاي آزاد فقط از طريق آبراه هاي ولگا-دن و ولگا-بالتيك روسيه ممكن است.
عمق آبهاي طرف ايران موجب شده است كه استخراج نفت و گاز را دشوار سازد و فعاليت اقتصادي در اين محدوده به فن آوري و سرمايه گذاري بيشتر نياز دارد. به هر حال، ايران قصد دارد سهم خود را از كشتيراني در درياي خزر از 15 درصد به 40 درصد افزايش دهد كه با دو برابر كردن ناوگان كشتي هاي بازرگاني به 25 كشتي امكانپذير خواهد بود.

* پيشينه تاريخي

ايران داراي تاريخچه دريايي غني است و در زمان باستان نيز ناوگان بزرگ دريايي ايرانيان ازغرب تا يونان و از شرق تا چين را براي كشورگشايي يا تجارت درنورديد. هخامنشيان با استفاده از كشتي هاي جاسوسي، خود را به شكل تاجران خارجي در مي آوردند و از كشتي هاي كوچك براي عمليات نظامي در درياي مديترانه بهره مي جستند. سلسه هاي بعدي ايران نيز در سواحل جنوبي آن شهرها و بنادر بزرگ ساختند و اين منطقه را به مركز تجارت شرق و غرب تبديل كردند.
در پي افول درازمدت سلسله هاي ايراني، خليج فارس در دوره نادر شاه افشار قدرت گرفت و ناوگان كوچكي ساخته شد كه براي باز پس گيري بحرين در 1736 ميلادي مورد استفاده قرار گرفت. اين پيروزي موجب شد كه نادر شاه يك نيروي دريايي در خليج فارس تشكيل دهد و ايران به منظور كنترل تنگه هرمز تا عمان گسترش يافت. قدرت هاي غربي از فروش كشتي به ايران خودداري كردند، بنابراين نادر شاه صنعت داخلي كشتي سازي را بنا نهاد كه محصولات آن براي وادار كردن عمان به همكاري در مبارزه با دزدان دريايي كاربرد حياتي داشت اما اين نيروي دريايي ايران عمر كوتاهي داشت و در 1743 تقريباً هيچ چيزي از آن باقي نمانده بود.
كشورهاي پرتغال، هلند و انگليس در سراسر تاريخ اين منطقه جنگ هاي بسياري براي كنترل بنادر، جزاير و مسيرهاي تجاري خليج فارس به راه انداختند كه به جنگ هاي بيشمار براي آزادسازي جنوب ايران از دست اشغالگران خارجي منجر شد.
ايران در دوران خاندان پهلوي نيز تلاش كرد با خريد شمار بسياري از كشتي هاي جنگي، بالگردها و زيردريايي ها طي دهه هاي 60 و 70 ميلادي به توسعه تجهيزات نظامي خود بپردازد اما برخي از اين تجهيزات به بهانه وقوع انقلاب اسلامي از سوي كشورهاي فروشنده نظير آمريكا تحويل داده نشد.
رژيم شاه هزاران نوآموز نيروي دريايي را نيز به آمريكا و اروپا فرستاد تا در دانشگاه هاي آنها به تحصيل بپردازند. اين ساختار گسترده و شتابزده مشكلات گوناگوني را به وجود آورد و به اين ترتيب، ايران به حمايت خارجي وابستگي پيدا كرد، از نظر سازماني ناكارآمد بود، در به كار گيري تجهيزات مشكل داشت، آماده عمليات نظامي مهم و بزرگ وجود نبود و به شرايط و تعاليم نظامي نامناسب ديگر كشورها وابسته بود.

* انقلاب و جنگ تحميلي

پيروزي انقلاب اسلامي ايران در 1979 نيز تغييري اساسي در نقشه سياسي اين كشور ايجاد كرد و سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به عنوان مجري جديد امنيتي تشكيل شد. سپاه پاسداران با تأكيد بر فنون غيرسنتي و ارزش هاي انقلابي به ويژه در زمينه بسيج عمومي ايدئولوژيكي توانست يك دكترين جهادي مستمر و فرهنگ شهادت ايجاد كند. اما هنوز زود بود كه به مهمترين مدافع و مجري جنگ دريايي نامتقارن ايران تبديل شود.
جنگ ايران و عراق از آغاز جنبه درگيري دريايي را نيز با خود داشت و عراق با استفاده از قايق هاي اژدرانداز و موشك انداز به كشتي هاي تجاري ايران حمله و در بنادر شمال خليج فارس از مين استفاده مي كرد. اما توان دريايي عراق در نوامبر 1980 و با عمليات مشترك دريايي و هوايي ايران به چند كشتي نيروي دريايي عراقي ها ضربه سختي خورد. حملات موشكي عراق عليه كاروان دريايي ايران كه فقط از بندر "امام خميني" تردد مي كرد و صنعت نفت جمهوري اسلامي ادامه يافت. عراق در اواخر 1983 سلاحي جديد از كشورهاي ديگر دريافت كرد و در اوايل 1984 حملات دريايي خود را افزايش داد.
نقش سپاه پاسداران ايران در زمينه نيروي دريايي طي عمليات زميني-دريايي جنوب عراق در سال 1984 آغاز شد و از قايق هاي باتلاقي براي حمل سربازان و تجهيزات استفاده كرد. نيروي دريايي سپاه در اواخر سپتامبر 1985 به عنوان يك نيروي مستقل در كنار نيروي دريايي جمهوري اسلامي ايران تشكيل شد. به زودي در عمليات مهم فتح شبه جزيره "فاو" عراق در فوريه 1986 نقش كليدي ايفا كرد و جوانان بسيجي از آبراه اروندرود عبور كردند تا آن سوي پل را براي تهاجم رزمندگان ايراني امن سازند.
نيروي دريايي سپاه پس از سپتامبر 1986 نيز در حملات نظامي خليج فارس شركت كرد و در اين ماه كنترل پايانه نفت دريايي عراق به دست اين نيرو افتاد و از آن به عنوان پايگاه جمع آوري اطلاعات در دهانه شط العرب استفاده كرد تا حضور دائمي سپاه در آن منطقه تثبيت شود. اين عمليات به سپاه پاسداران انقلاب اسلامي خودباوري داد تا حملات ضربتي را عليه نيروي دريايي آمريكا طراحي كند. تهران منابع مضاعف و چشمگيري را براي توانمندي نيروي دريايي سپاه هزينه كرده است.
در پي حملات بزرگ ايران به عراق در 1986 و اوايل 1987، رژيم وقت بغداد حملات خود را عليه صنعت نفت تهران تشديد كرد و به ويژه به تانكرهاي حامل نفت ايران حمله ور شد. بلافاصله پس از آن، ايران از فنون چريكي دريايي با نام جنگ تانكري استفاده كرد. در وهله نخست، ايران از ابزار مناسب براي گرفتن انتقام برخوردار نبود. تلاش هاي اوليه نظامي بر ضد صادرات نفت عراق كه با واسطه هايي نظير كويت و عربستان سعودي انجام مي شد، با احتياط بود. سلاح ايران در اين حملات "ماوريك" و موشك هاي AS-12 پرتاب شده از هواپيماهاي جنگي، موشك هاي Sea Killer پرتاب شده از كشتي و آتش سطحي نيروي دريايي بودند و خود اين سكوهاي پرتاب موشك در برابر ضدحمله آسيب پذير بودند.
نيروي دريايي سپاه در نتيجه اين پاسخ هاي ناموفق و افزايش دخالت نيروي دريايي خارجي در منطقه، موظف شد فنون جنگي چريكي دريايي را به طور نامتعارف توسعه دهد و بنابراين از قايق هاي تندرو استفاده كرد. نيروي دريايي سپاه پاسداران از فنون تهاجمي تري نيز با استفاده از FIAC در اوايل 1987 استفاده كرد و پس از اندكي با موشك HY-2 از شبه جزيره فاو به خاك عراق حمله كرد.
هنوز توانمندي هاي نيروي دريايي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به دليل كمبود تجهيزات و آموزش مناسب در شرايط آب و هوايي متغير كافي نبود. وقتي اين نيروي دريايي يكي از مهمترين حملات ضربتي خود را عليه ميدان نفتي "خفجي" عربستان سعودي كه بزرگترين ميدان نفتي جهان به شمار مي رود، در سوم اكتبر 1987 آغاز كرد، پس از گم كردن قايق فرماندهي، ناوگان كوچك قايق هاي سپاه در درياي مواج سرگردان شد.
اين حمله در انتقام نسبت به كشتار زائران ايراني به دست نيروهاي امنيتي عربستان و غرق شدن كشتي مين گذار IRIN ايران توسط نيروي دريايي آمريكا كه در سپتامبر 1987 رخ داد، اجرا شد. نمايش قدرت نيروهاي دريايي و هوايي عربستان سعودي نيز براي خاتمه اين عمليات همراه شده بود. اين حملات دريايي به آرامي توانست جنگ زميني را كه با بن بست مواجه شده بود، تحت الشعاع قرار دهد.
حملات ايران طي جنگ تانكري به صورت محدود بود و با دقت از سوي تهران مورد نظارت قرار داشت. نيروهاي ايراني عموماً حملات خود را به جاي كشتي هاي مجهز بر تانكرهاي بزرگ حامل نفت خام متمركز مي كردند و در حمله به اهداف ثابت نظير حملات موشكي "سيرساكر" به تأسيسات نفتي و تانكرهاي لنگرانداخته موفقيت بيشتري داشتند.
حملات نيروي دريايي سپاه كمتر توانست صادرات مخفيانه نفت خام عراق از طريق خليج فارس را تحت تأثير قرار دهد و تأثير اين حملات در جنگ تانكري نسبتاً ناچيز بود. اين نيروها در تشديد درگيري با قدرت هاي غربي موثر بودند و اين درگيري ها در بالاترين سطح خود به نبرد دريايي 18 آوريل 1988 منجر شد كه نيروي دريايي آمريكا از آن به عنوان عمليات "پريينگ مانتيس" ياد مي كند. همچنين 3 كشتي جنگي ايران طي اين نبرد غرق يا تخريب شدند و يك بالگرد نظامي آمريكايي نيز سرنگون شد.
مسئولان ايراني در پايان جنگ متقاعد شدند كه سپاه توان دفاع از كشتيراني ايران را داراست و مي تواند خطوط ارتباطي دريا را كنترل كند و حتي در صورت لزوم از توان عبور از خليج فارس و كسب برتري نظامي در مبارزه با دشمن برخوردار است. در نتيجه اين جنگ، ايران نيازمندي هاي ذيل را براي نيروهاي دريايي خود معين كرد:
- قايق كوچك جنگي تندرو كه به راكت يا موشك هاي ضدكشتي مجهز شود
- دستگاههاي مين گذار با سرعت بيشتر
- جنگ افزار زير سطح با توان انواع زيردريايي ها و حسگرها
- دستگاههاي متحرك و كوچكتر كه به سختي رديابي شود نظير زيردريايي كوچك و دستگاه پرواز بدون سرنشين
- آموزش تخصصي تر
- تجهيزات دقيقتر يا با فن آوري بالاتر
- ارتباطات و همكاري بهتر ميان تيپ هاي رزمي
- دستگاه ضدجاسوسي موثرتر و هوشمند در زمان مناسبتر
- توانمندي تقويت شده براي به هم ريختن فرماندهي، كنترل، ارتباط و اطلاعات دشمن
- اهميت ابتكار و جلوگيري از درگيري مستقيم با عوامل جنگي نيروي دريايي آمريكا
- ابزار براي تعديل آسيب پذيري تيپ هاي دريايي كوچك در برابر حمله موشكي و هوايي