تفریح در پاتوق‌های جدی سینمایی
گروه سینما و تلویزیون: سینماتک و پاتوق‌های فیلم‌بینی در دهه پنجاه و شصت میلادی در کشوری چون فرانسه، جایگاه مهمی داشت و موجب بدل شدن خوره‌های فیلم به فیلمسازان مهمی چون کلود شابرول، ژاک ریوت، ژان لوک گدارد و... شد. در سالهای اخیر در تهران پاتوق‌های زیادی با هدف نمایش فیلم‌های کمتر دیده شده اما مهم تاریخ سینما، راه‌اندازی شده و استقبال خوبی هم از آن‌ها شده است. صحبت‌های مدیر سینماتک موزه هنرهای معاصر درمورد جدیت کار این پاتوق‌ها و خاستگاه آن‌ها را در ادامه می‌خوانید.
به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه ابتکار، امیرحسین سیادت بیش از سه سال است که مدیریت سینماتک موزه هنرهای معاصر را بر عهده دارد و در این دوران، نمایش‌های مستمر آثار جدی سینمای جهان یکی از اهداف جدی بوده است.
سیادت درباره تاریخچه سینماتک موزه هنرهای معاصر می‌گوید: «سینماتک موزه هنرهای معاصر قبل از ده هفتاد شمسی هم فعال بود. در واقع پس از راه‌اندازی موزه، سینماتک هم شروع به کار می‌کند. این را طبق اسنادی که در موزه وجود دارد، می‌گویم. اطلاعات کافی درمورد سالهای ابتدایی شروع به کار سینماتک در دست نیست اما اوایل دهه شصت سینماتک به مدیریت جمال حاج‌آقامحمد، یکی از منتقدان مجله فیلم، به صورت جدی شروع به نمایش فیلم می‌کند. البته بگویم قبل‌تر پاتوق‌های فیلم‌بینی‌ای توسط فیلمسازانی چون جلال مقدم راه‌اندازی شده بودند.»
او در ادامه می‌گوید: «دوران شکوفایی مجدد سینماتک بازمی‌گردد به دوران اصلاحات و بازگشایی فضای فرهنگی، که سینماتک با مدیریت علیرضا قاسم‌خان فیلم‌های جدی‌ای نمایش می داد و دوران خوبی را پشت سر گذاشت اما مجددا سینماتک تعطیل شد و بیش از یک دهه فعالیت مستمر نداشت؛ البته نمایش‌های جسته و گریخته‌ای در آن سال‌ها و در سینماتک وجود داشت و انسجام سالهای قبلش را نداشت. این اتفاق تا سال 93 ادامه پیدا کرد تا اینکه فعالیت سینماتک مجددا و به صورت جدی از سر گرفته شد.»
سیادت درمورد سینماتک‌های فرانسه که موجب شکوفایی سینمایی این کشور در دهه پنجاه و شصت میلادی بوده،می‌گوید: «درمورد سینماتک در فرانسه و سالهای اوج چنین پاتوق‌هایی، باید بگویم که سالهای پنجاه و شصت میلادی اوج دورانی بود که منتقدانی چون ژاک ریوت، کلود شابرول و... از کایه‌دو سینما با حضور مستمر در این پاتوق‌ها فیلمساز شدند.»
سیادت درمورد نگاه به سینماتک و اهداف این پاتوق فیلم‌بینی می‌گوید: «در این مدت تلاش کردیم به آن چیزی که فلسفه شکل‌گیری سینماتک در دنیا بوده است، نزدیک شویم و محلی را برای تماشاگران و علاقمندان جدی سینما که جریان‌های خاص و کمتر دیده‌شده را دنبال می‌کنند، به وجود آوریم. فیلم‌بین‌هایی که تحت تاثیر فضای روز و و ژورنالیستی سینما نیستند و می خواهند سینما را از پایه بیاموزند. همچنین تلاش کردیم تا حد ممکن از نمایش فیلم‌های روز پرهیز کنیم.
منظورم تنها فیلم‌های سینمای بدنه نیست، بلکه آثاری که هنوز از ارزش آن مطلع نیستیم و گذر زمان نشان می‌دهد چه جایگاهی در تاریخ سینما پیدا خواهند کرد. برای مثال آثار صامت در این دسته جای می‌گیرند؛ سینما اکسپریمنتال؛ سینمای آلترنتیو و اکسپریمنتال و چنین جریان‌هایی در سینماتک مورد توجه هستند. فیلمهایی که مورد توجه تماشاگرانی است که ذهن‌شان آموزش دیده است.»
او درمورد تفاوت سینماتک در ایران و دیگر کشورها و تفاوت‌هایی که در انتخاب فیلم‌ها اثرگذار است، می‌گوید: «مسئله مهمی که باید به آن اشاره کنم، کارکرد سینماتک در ایران است که تفاوت‌های زیادی دارد با تعاریفی که از سینماتک داریم؛ مسئله کپی‌رایت در ایران وجود ندارد و تماشاگران به به تمام فیلم‌های تاریخ سینما دسترسی دارند. می‌توانند فیلم‌ها را دانلود کنند و در بازار زیرزمینی آن‌ها را تهیه کنند. در واقع مفهوم فیلم نایاب نسبت به سی سال قبل‌تر بسیار تغییر کرده است. آن زمان شما برای دیدن بسیاری از فیلم‌ها باید به فیلم‌خانه ملی مراجعه می‌کردید در حالی که امروز به آرشیو سینما جهان دسترسی دارید.
زمانی مجبور بودید فیلمی را به زبان اصلی ببینید اما امروز همان فیلم با زیرنویس فارسی و بدون سانسور در دسترس است. موضوع دیگر که کاربرد سینماتک را متفاوت می‌کند، انتخاب فیلم‌های قابل نمایش است.وقتی مخاطب می‌تواند هر فیلمی را در سینما ببیند چرا باید برای تماشای فیلم به سینماتک بیاید؟ چه امتیاز ویژه‌ای او را قانع می‌کند که حاضر شود فیلم را در سینماتک ببیند؟ اینجاست که انتخاب فیلم‌ها و ایجاد انگیزه برای مخاطب و ترغیبش به تماشای فیلم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌شود. برای مثال نمایش فیلم‌های سهراب شهیدثالث که در سینماتک موزه هنرهای معاصر نمایش داده شد، از همین موارد است. فیلمهایی که پیش از آن با آن کیفیت و زیرنویس در دسترس نبودند. بخش اعظمی از آثار شهیدثالث که مخاطب از آن بی‌خبر بود نمایش داده شد و بستری به وجود آمد برای شناخت دوباره این فیلمساز که مهجور مانده است. این یکی از رسالت‌های سینماتک است.»
او درمورد جلسات نقد و بررسی بعد از نمایش فیلم‌ها هم می‌گوید: «درمورد نقد و بررسی باید بگویم که این وجه مشترک سینماتک و پاتوق‌های فیلم‌بینی و کارگا‌ه‌های نمایش فیلم است. امتیازی که فارغ از تماشای فیلم موجب حضور مخاطب در پاتوق‌های فیلم‌بینی می‌شود. کنار این جلسات، ایجاد امکان آموزش و تلنگر به ذهن مخاطب برای مواجهه نقادانه با آثاری است که هوشمندانه انتخاب شده‌اند.»
مدیر سینماتک موزه هنرهای معاصر درباره نحوه انتخاب فیلم‌ها می‌گوید: «انتخاب فیلم‌ها به صورت گروهی انجام نمی‌شود و یا تیم مستقری در سینماتک موزه حضور ندارد اما برای انتخاب هر دوره با منتقدان و مجله‌هایی که نگاهی تخصصی به سینما دارند، مشورت می‌کنم. از طرف دیگر به دلیل اشراف به حوزه نقد در سینما، صرفا فعالیت مدیریتی ندارم و به بهانه‌های مختلف از کسانی که واجد شرایط اعتبار هستند کمک می‌گیرم. انتخاب فیلم‌ها و مجموعه آثار برای هر دوره به صورت انحصاری نیست و نگاه شخصی وجود ندارد. برای مثال همزمان با نمایش آثار بلاتار، مجله «سینما ادبیات» نیم‌پرونده برای این فیلمساز کار کرد. یا نمایش آثار تجربی، همزمان بود با انتشار کتابی با همین نام توسط مازیار اسلامی که فیلم‌ها هم به انتخاب ایشان به نمایش درآمد و در حوزه‌های دیگر هم این اتفاق افتاده است.»
او درمورد محدودیت‌ها چنین می‌گوید: «از طرفی انتخاب فیلم‌ها دشوار است چرا که آثار بزرگانی چون بونوئل و یا پازولینی قابل نمایش نیست و این موضوع رسالت سختی را برای انتخاب فیلمهایی که از طرفی باارزش و از طرف دیگر بدون سانسور قابل نمایش باشند، دارد . انتخاب سخت است و فیلمهایی باید نمایش داده شوند که با ارزش‌های دستگاه نظارتی ارشاد در تضاد نباشد.»
سیادت در انتها با توجه پاتوق‌هایی که در سطح تهران فیلم نمایش می‌دهند و جدیت کارشان می‌گوید: «باید قبول کنیم که بخش زیادی در حد سرگرمی بوده است چون اساسا فضایی که جوان‌ها بتوانند برای تفریح و جنب و جوش انتخاب کنند محدود است. به همین دلیل خیلی از پاتوق‌ها صرفا برای سرگرمی شکل گرفته‌اند. البته فراموش نکنیم که رسالت سینما سرگرمی است. اگر بخواهیم عیار جدیت پاتوق‌های فیلم‌بینی را بسنجیم باید به جلسات نقد و بررسی بعد از فیلم‌ها و حرف‌هایی که درمورد فیلم‌ها زده می‌شود، توجه کنیم. از طرفی انتخاب‌های دم‌دستی و راحت فیلم‌های نمایش داده شده در برخی از پاتوق‌ها - فیلمهایی که کنار خیابان هم می‌توان پیدای‌شان کرد - نشان از جدی نبودن بعضی از پاتوق‌ها در سطح تهران دارد.»
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
