به اضافه حقیقت

به گزارش بولتن نیوز، مستند می‌تواند ابزاری مناسب جهت رویارویی مردم با رویداد‌ها و پدیده‌های واقعی باشد؛ حربه‌ای که اگرچه راهبردی مناسب برای کشف واقعیت است اما به دلیل تغییر ذائقه مردم به‌واسطه مصرف محصولات نمایش سرگرمی، تا امروز مهجور واقع شده است. به همین جهت حضور مستند در تلویزیون همواره نیازمند جذابیت‌هایی است تا بتواند عامه را به خود جذب کند و نگرانی‌ها مبنی بر نخبگانی شدن این محصول رسانه‌ای و عدم اثرگذاری آن را رفع کند.

«به اضافه مستند» برنامه تلویزیونی موفقی است که تلاش کرده در کنار نمایش مستند، نقد و بررسی کارشناسانه آن را نیز برعهده بگیرد. این برنامه که از شب گذشته وارد فصل دوم خود شده، به‌رغم تخصصی بودن توانسته مخاطب عام را به خود جذب کند و به یکی از پرمخاطب‌ترین برنامه‌های این شبکه تبدیل شود. سلیم غفوری، مدیر شبکه مستند درباره اهداف شکل‌گیری این برنامه اظهار داشت: «به اضافه مستند» ضمن نمایش آثار مستند و جلب توجه مخاطبان به یک مساله اجتماعی و فرهنگی، با حضور کارشناسان و متخصصان، زوایایی از موضوع را که شاید در مستند مغفول واقع شده، بررسی می‌کند و تلاش دارد نگاه عمیق‌تری نسبت به موضوعات ایجاد کند. «علی صدری‌نیا» مطابق فصل پیشین، اجرای به اضافه مستند را برعهده دارد و «محمدحسین میری» نیز همچنان تهیه‌کننده این برنامه خواهد بود.

برنامه اولین‌ها

«به اضافه مستند» را می‌توان به نوعی برنامه «اولین‌ها» نامید. در نخستین قسمت در اولین فصل این برنامه بنا بود مستند «مادرکشی» پخش و نقد و بررسی شود. «مادرکشی» به کارگردانی کمیل سوهانی درباره بحران آب در ایران است. در این فیلم، بحران بی‌آبی از دیدگاه کشاورزان، صنعتگران و سایر مشاغل مرتبط به تصویر کشیده شده و نگاهی آسیب‌شناسانه به وضعیت حکمرانی آب در ایران دارد. این فیلم با رویکردی پژوهشی می‌کوشد ضمن به تصویر کشیدن مظاهر و نتایج بحران آب، علل مختلف به‌وجود آمدن این بحران را در ایران بررسی کند.

این مستند اگرچه به سفارش مرکز بررسی‌های نهاد ریاست‌جمهوری ساخته شد و در رونمایی از آن افرادی نظیر معصومه ابتکار، حسام‌الدین آشنا و... از این مستند تجلیل کردند اما خود دولت مانع پخش آن در «به اضافه مستند» شد و نخستین قسمت این برنامه توقیفی از آب در آمد. در بخشی از توضیحات روابط عمومی این برنامه پیرامون لغو قسمت اول «به اضافه مستند» آمده است: پس از اعلام خبر پخش و بررسی مستند «مادرکشی»، فشارهای زیادی از طرف دولت به سازمان صداوسیما وارد شد تا از پخش این مستند جنجالی جلوگیری به عمل آید اما در نهایت با توجه به بی‌فایده بودن این فشارها، مالک فیلم پخش مستند را مشروط به رضایت وزارت نیرو دانست که از چندی قبل به دنبال جلوگیری از پخش مستند «مادرکشی» بود، تا به این ترتیب پخش اولین قسمت برنامه «به اضافه مستند» از سوی مالک فیلم یعنی بخش دیگری از دولت لغو شود.

این توقیف در حالتی اتفاق افتاد که پیشنهاد اضافه شدن یک آیتم توسط وزارت نیرو از سمت این نهاد رد شد و این وزارت ترجیح داد به جای معرفی نماینده جهت شرکت در برنامه و ارائه نقطه نظرات، با اعمال فشار مانع پخش مستند شود. اما به اضافه مستند برنامه «اولین‌ها» ماند و در ادامه مستندهایی را به روی آنتن برد که برای نخستین‌بار بود که از تلویزیون پخش می‌شدند و امکان پخش در بسیاری شبکه‌ها را نداشتند. به طور مثال مستند «پرزیدنت؛ آکتور سینما» که جنجال‌های بسیاری را به پا کرده بود، توانست برای نخستین‌بار در «به اضافه مستند» نمایش داده شود و حتی پس از آن نیز از پخش آن در سایر شبکه‌ها جلوگیری شد. همچنین علی صدری‌نیا، مجری این برنامه نیز که پیش از این به‌واسطه حضور در برنامه «دکتر سلام» توانسته بود در میان مخاطبان شناخته شود، نخستین اجرای تلویزیونی خود را از این برنامه روی آنتن برد و اولین‌های «به اضافه مستند» را تکمیل کرد.

فصلی پربار در کنار کارشناسان

«به اضافه مستند» به‌رغم اینکه در اولین قسمت خود توقیف شد اما دست از پخش و بررسی موضوعات جنجالی برنداشت و در ادامه نیز مستند«شلمچه» را پخش کرد. این مستند روایتی است گفته نشده از عملیات‌های کربلای ۴ و ۵ که به واکاوی برخی اتفاقات که منجر به لو رفتن عملیات و شهادت ۱۷۵ شهید غواص شده است، می‌پردازد. این برنامه با حضور محمدعلی فارسی (مستندساز) و سردار جعفر اسدی (فرمانده سابق نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) روی آنتن رفت. «معلق» دیگر مستندی بود که در این برنامه پخش شد.

این برنامه با حضور «محمد کارت» کارگردان مستند و «بهروز افخمی» کارگردان سینما از شبکه مستند پخش شد و میهمانان پیرامون موضوع عشق به سینما و هنروران سینمایی به گفت‌وگو پرداختند. این فیلم با مضمونی اجتماعی برشی از زندگی «صَفر» یکی از اعضای گروه تدارکات فیلم سینمایی «استراحت مطلق» را روایت می‌کند که در تلاش است جایگاه خود را ارتقا دهد اما در این مسیر موانعی وجود دارد. مستند جنجالی «یک پیشنهاد ساده» نیز میهمان به اضافه مستند شد. این مستند که «یاسر عرب» آن را کارگردانی کرده است، برشی از منظومه سوالات و چالش‌های پیش روی ما ایرانیان درباره زیست جنسی‌مان است.

در این مستند کوشیده شده موضوعاتی چون لوازم فرهنگی آموزش‌های جنسی به کودکان، موانع فرهنگی رشد جنسی تا زمان بلوغ، آسیب‌های فاصله نامعقول بلوغ تا ازدواج، علل ایجاد این فاصله و... را بررسی کرده و در حد توان در یافتن پاسخ‌های مناسب کنکاو داشته باشد. «مستند 1120» با موضوع رمزگشایی از ماجرای ترور «شاپور بختیار» با حضور «رجب بیگی» کارگردان این مستند و «محمد هندی» متهم تبرئه شده این حادثه نیز از آنتن شبکه مستند پخش شد. همچنین مستند «سه سال و سه روز» پیرامون زندگی طیب حاج‌رضایی، «زخم‌های رو باز» با موضوع بررسی بحران کشاورزی در کشور، «خاطرات خانه متروک» روایت جنگ اول جهانی در ایران، «A157» داستان تجاوز وحشیانه داعش به 3 دختر کرد سوری، «نیمه‌شب ۲۴ آوریل» پیرامون ماجرای حادثه طبس، «آقای نخست‌وزیر» روایتی از 28 ماه نخست‌وزیری دولت ملی دکتر مصدق، «بی‌شناسنامه‌ها» قصه ساکنان بی‌شناسنامه شرق کشور و «اتاق جنگ» پیرامون روند سیاست‌گذاری جنگ از منظر طراحان دفاع در برابر عراق که در آن مصاحبه‌هایی با حسن روحانی، مرحوم هاشمی‌رفسنجانی، محسن رضایی و... انجام شده است، از جمله مستندهایی بوده که «به اضافه مستند» روی آنتن برده است.

برترین‌های مستند در فصل دوم

همچنین «سیدمحمدحسین میری» تهیه‌کننده این برنامه در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» پیرامون فصل جدید این برنامه اظهار داشت: به اضافه مستند در فصل جدید رویکرد نقد فرمی را در این برنامه پررنگ کرده است و با حضور «آرش خوشخو» و «محمدتقی فهیم» تلاش داریم تا بررسی دقیق‌تری نسبت به مقوله فرم در سینمای مستند داشته باشیم. وی همچنین با اشاره به تغییرات جدید این برنامه در فصل دوم خود اظهار داشت: بخش ارتباط با مخاطبان از جمله آیتم‌های جدیدی است که به این برنامه افزوده شده است. میری با نام بردن از مستندهایی که بناست در قسمت‌های اولیه فصل دوم پخش شوند، اظهار داشت: اغلب این مستندها برگزیده جشنواره‌های مستند نظیر جشنواره حقیقت هستند و برخی از آنها نیز به چهره‌ها و رویدادهای بزرگ و قابل تامل می‌پردازند. وی افزود: «آوانتاژ»، «حج خونین»، «اوبوایست»، «فصل هرس» و «آبی کمرنگ» از جمله مستند‌هایی است که بناست در فصل دوم نقد و بررسی شود. گفتنی است «به اضافه مستند» با تمرکز بر مستندهای اثرگذار و بحث‌آفرین در تلویزیون، توانسته است علاوه بر مخاطبان خاص، عامه مردم را به خود جلب کند و تبدیل به برنامه‌ای محوری پیرامون سینمای مستند شود.

منبع: روزنامه وطن امروز